Mùa mưa, đi “săn” lịch

Từ bao đời nay, cứ tháng 10, tháng 11 âm lịch hàng năm, khi trời mưa liên miên, nước thượng nguồn ào ạt đổ về, nước trong đầm Ô Loan sủi bọt, thì đó là lúc người dân ở xã An Hải (huyện Tuy An) dùng miệng chấn, đáy đóng dọc mặt đầm để bắt lịch. Với họ, mùa mưa bão là mùa kiếm sống chính. Một ngày đầu tháng 11, tôi đã hòa vào dòng người làm nghề đóng đáy, đăng chấn trên đầm Ô Loan để bắt lịch.

ĐÓNG ĐÁY BẮT LỊCH

Một chiều mưa, tôi về An Hải, xin theo anh Nguyễn Văn Cường đi đóng đáy bắt lịch. Chúng tôi chuẩn bị miệng đáy, đèn dầu, dầm… cho chuyến đóng đáy kéo dài từ chiều tối đến gần sáng ngày hôm sau. Lúc này, chỉ mới chiều tối, nhưng vùng đầm Ô Loan gần cửa biển An Hải cũng đã ken dày những miệng chấn.

Vừa chèo sõng, vừa thả từng miệng đáy, anh Cường giải thích về sự xuất hiện của con lịch trên đầm Ô Loan: “Lịch thường sống ở vùng nước lợ, nơi sông đổ ra biển. Ở Phú Yên, đầm Ô Loan là nơi có nhiều loại lịch nhất. Mỗi khi vào mùa mưa, người dân ven đầm này đua nhau đi đóng chấn, đóng đáy… bắt lịch. Đây cũng là nguồn thu nhập, góp phần giúp cho người dân ở An Hải trong mùa biển động không ra khơi được”.

Cũng theo anh Cường, con lịch thuộc họ thân mềm như con lươn, chình được chia làm ba loại. Thứ nhất là lịch sông, có mình cứng, trắng. Lịch đen thân đen. Lịch huyết, màu đỏ như máu tươi, sống dưới lớp bùn ở vùng nước lợ, nơi giao hòa giữa nước sông và nước biển. Lịch có quanh năm, nhưng từ tháng 9 đến tháng 11 âm lịch thì thịt lịch béo nhất. Mùa lịch xuất hiện rộ nhất là trung tuần tháng 10 cho đến tháng 11 âm lịch. Lúc này, mưa nhiều, trên thượng nguồn đổ về, lịch đen, lịch huyết, lịch sông lũ lượt kéo nhau ra khỏi hang, bò lổn ngổn trên tầng đáy đầy bùn, cát. Lúc đó, người dân rủ nhau đi đăng chấn, đóng đáy bắt lịch suốt cả đêm cho tới sáng mới về.

Trở lại chuyện đi đóng đáy. Sau khi thả hết 5 miệng lưới xuống đầm thì cũng là lúc chúng tôi nghỉ tay để lót dạ bữa chiều, lấy sức chuẩn bị “thu hoạch”. Chuyền tay dầm cho tôi chèo, anh Cường đưa tay dò miệng đáy, coi thử có con lịch nào dính không. Một miệng, hai miệng… rồi đến miệng đáy thứ năm, chúng tôi cũng có được khoảng 1 kg lịch huyết và 2 con lịch sông to bằng cổ tay…

Lúc này, trời bắt đầu nổi gió, chiếc sõng nan chòng chành, nghiêng ngả trên mặt đầm khiến tôi cũng bắt đầu chao đảo theo, anh Cường đưa tôi vào bờ và dặn với theo: “Hôm nào rảnh thì ra đây, ở lại với anh vài đêm, nhớ cầm theo chai rượu, sông nước hữu tình, vừa uống vừa hát thì sướng lắm! Chú cũng có khối chuyện để viết đấy!” Dứt lời, anh ca luôn đoạn cải lương “Võ Đông Sơ - Bạch Thu Hà”. Chiếc sõng nan đã rời xa và mất hút trên mặt đầm, giọng anh vẫn len trong gió...

MƯU SINH “TRÊN MIỆNG THỦY THẦN”

“Chiến lợi phẩm” sau một đêm “săn” lịch Ảnh: V.TÀI

Theo lời ông Trần Ngọc Vân, một người làm nghề đóng đáy ở thôn Xuân Hòa (xã An Hải), hiện nay, lịch sông có giá khoảng 10.000-15.000 đồng/kg, lịch huyết 55.000 -65.000 đồng/kg. Mỗi đêm, bình quân một người dân đi đóng đáy hoặc đăng chấn trên đầm Ô Loan cũng kiếm được từ 50.000- 70.000 đồng từ lịch và các loại hải sản khác. Đây là khoản tiền không nhỏ đối với người dân ở xã còn nhiều khó khăn này. Dẫu vất vả, cực nhọc và hiểm nguy luôn rình rập vì mưu sinh trong mùa mưa bão, nhưng nhiều người ở đây vẫn theo nghề. “Ai cũng biết nguy hiểm, nhưng vẫn phải làm vì phía sau còn gia đình, con cái đang vào tuổi ăn, tuổi học…” - ông Vân trần tình.

Tuy nhiên, họ cũng có thuận lợi là tất cả các loại lịch bắt được trên đầm, đều được các đầu nậu gom mua ngay để chở đi bán tại Bình Định, Khánh Hòa, TP Hồ Chí Minh... Đồng thời, các đầu nậu mua hải sản còn ứng trước vài trăm ngàn/hộ để người dân mua thêm lưới, đăng, thêm vài miệng chấn, đáy ra đầm. Bà Nguyễn Thị Tầm, một đầu nậu mua thủy sản ở đây cho biết: Trong 3 loại lịch thì chỉ lịch huyết, lịch đen là có giá trị kinh tế, giá trị dinh dưỡng cao nhất. Do đó, mấy ngày nay, theo yêu cầu của bạn hàng, tôi cũng chỉ mua chủ yếu hai loại lịch này.

Theo kinh nghiệm của những người dân ở An Hải, người đau ốm, gầy yếu, nước da xanh, ăn lịch rất bổ, dùng liên tục sẽ thấy người khỏe dần, đặc biệt là lịch huyết, lịch đen… Có người còn nói rằng ăn lịch huyết có tác dụng bổ dương, cường tráng…

Theo thống kê của UBND xã An Hải, hiện có gần 150 hộ dân làm nghề đăng chấn, đóng đáy để bắt lịch, tôm, cá… trên đầm Ô Loan, với khoảng 600 miệng chấn. Việc bắt được một vài kg lịch, đặc biệt là lịch huyết trái vụ mới đây đã góp phần giúp người dân có thêm thu nhập trong những ngày biển động.

ĐỂ CÒN MÃI NHỮNG “MÙA LỊCH”

Theo những cụ cao niên ở xã An Hải, mấy ngày qua việc xuất hiện lịch huyết khi trời chưa mưa nhiều đã cho thấy môi trường ở đầm Ô Loan có nhiều biến động. Ông Ngô Văn Yêm, Phó Chủ tịch UBND xã An Hải giải thích thêm: “Lịch chỉ ra khỏi hang khi sóng to, gió lớn, nước đầm đục ngầu. Nhưng hôm nay, chỉ mới đầu mùa mưa mà lịch huyết đã bò ra khỏi hang và nổi lờ đờ trên mặt nước cho thấy tầng đáy đầm bị ô nhiễm. Bên cạnh đó, cửa biển An Hải bị bồi lấp từ tháng 2 đến nay, cũng góp phần làm cho lượng chất thải của các hồ tôm thẻ chân trắng ven đầm ứ đọng, tích tụ lại”.

Còn ông Trần Văn Hiến ở thôn Tân Qui cho biết thêm: “Tôi ở đây từ hồi giải phóng, chưa bao giờ thấy lịch huyết xuất hiện trái vụ nhiều như năm nay. Tui đem chài ra đầm chài thử, đến khi kéo lên, mùi hôi nồng nặc chịu không nổi. Do vậy, lịch huyết xuất hiện trái vụ lần đầu tiên theo tôi là vui ít lo nhiều. Có thể tầng đáy đầm Ô Loan đã bị ô nhiễm nặng, nếu không có cách khắc phục, chỉ vài năm nữa lịch sẽ không còn xuất hiện trên đầm Ô Loan”. Nói xong, ông Hiến, sợ tôi không tin nên kéo tay tôi ra tận đầm. Ông chụm tay vớt một ngụm nước và đưa lên miệng cho tôi nếm thử. Thấy tôi cười, ông nói: “Nước trong đầm mà ngọt lịm thế này, thì nguy hiểm thật. Lũ chưa qua, mà đầm nước lợ vẫn còn ngọt hơn nước sông thì tôm, cá nào mà sống nổi”. Ông lo lắng: “Nhà tôi có nuôi mấy lồng cá mú, mấy hôm nay, nước đầm ngọt hóa quá, một số cá chết nên tôi phải kéo ra An Ninh Đông gửi hết rồi!”

Dẫu biết rằng, lịch không thuộc động vật quý hiếm cần bảo vệ, bởi bao đời nay lịch tự nhiên sinh sản và người dân cũng tự khai thác, nhưng nếu không có những động thái bảo vệ cần thiết thì loại hải sản này có thể bị mất. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra hiện nay là cần có một cuộc khảo sát về nguồn nước, tầng đáy trên đầm Ô Loan để có những biện pháp thiết thực bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong đầm, giúp người dân khai thác hợp lý, không sợ cạn kiệt. Nhất là bảo vệ đầm Ô Loan tránh bị ô nhiễm khi những hồ nuôi tôm thẻ chân trắng vô tư xả chất thải, thức ăn công nghiệp xuống đầm…

VĂN TÀI

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005