Nghề bắt hàu ở Ninh Hòa (Khánh Hòa)

Người phụ nữ cúi mình trong nước, bặm môi, lùa sâu 2 tay xuống dòng nước lạnh rồi dùng sức nạy con hàu bám chặt trên thân đước và bỏ vào ghe. Cứ như vậy, mỗi ngày, dì Hai (làng Hà Liên - xã Ninh Hà - Ninh Hòa) lại bắt đầu công việc từ tờ mờ sáng, lúc con nước xuống cho đến tận khi con nước lên…

Phải đến lần thứ tư ghé nhà, chúng tôi mới gặp được dì Hai (tên thật là Nguyễn Thị Hưng). Tuy ngoài 50 tuổi nhưng trông dì Hai còn rất nhanh nhẹn. “Cái nghề này phụ thuộc vào con nước, hễ nước xuống là tôi phải đi ngay kẻo không kịp” - dì Hai giải thích với chúng tôi. Theo lời hẹn với dì Hai, 5 giờ sáng, chúng tôi đã có mặt tại làng Hà Liên để cùng dì đi bắt hàu. Con thuyền câu bé xíu chở 3 người men theo sông Gò Trạm ra khu vực đầm Nha Phu. “Nghề này là vậy, lúc con nước xuống phải tranh thủ đi ngay. Vì không biết lặn nên có hôm tôi phải đi từ 1 - 2 giờ sáng. Lạnh cắt da cắt thịt nhưng cũng phải ráng” - vừa chèo ghe, dì Hai vừa kể. Làm nghề này chỉ được lúc nước xuống; khi con nước lên, nước chảy xiết, chẳng ai dám mạo hiểm. Ngoài ra, làm một tuần cũng phải nghỉ một tuần… Dụng cụ để bắt hàu của dì Hai chỉ là cái búa, mũi de, con dao dày và chiếc mặt nạ lặn. Thực ra, để bắt hàu có nhiều cách: lặn xuống nước nạy ra; dùng chân rà dưới đáy rồi gắp lên; dùng búa, dao dày (hoặc mũi de) đục vào đá để nạy ra mà không bị hư hoặc bể vỏ. Nhưng do không biết lặn nên dì Hai luôn phải ngâm mình trong nước cả buổi cho đến lúc nước dâng lên tận cổ mới thôi.

Trên đường ra đầm, dì tranh thủ nhìn hàng đước dọc bờ sông. Tới gần một bụi đước, dì bảo chúng tôi ngồi cho vững, rồi dì - một tay cầm búa, một tay cầm mũi de, xuống nước, thoăn thoắt đục từng con hàu bỏ lên ghe. “Đám hàu này tui “nuôi” cách đây 2 tuần rồi, bây giờ chắc chắn chúng đã lớn”, dì trả lời khi chúng tôi thắc mắc vì sao dì biết ở đây có hàu. “Nuôi” có nghĩa là trong quá trình đi bắt, dì đã để ý kỹ vị trí hàu sống, kích cỡ của chúng, rồi áng chừng đến thời hạn là tấp ghe vào bắt, vừa tiết kiệm thời gian vừa đỡ tốn công tìm kiếm. Ra đến ven đầm Nha Phu, dì Hai lại xuống nước, cẩn thận bước từng bước, chốc chốc lại dùng chân gắp lên một con hàu sần sùi, to có, nhỏ có. Con nào nhỏ quá, dì lại thả xuống. Vừa bắt hàu dì vừa tâm sự: Sinh trưởng trong gia đình có cha là liệt sĩ, thời con gái, dì Hai cũng học bổ túc văn hóa rồi tham gia dạy xóa mù chữ ở các xã vùng sâu vùng xa, nhưng chẳng được bao lâu. Từ ngày chồng mất (khi đó con còn chưa thôi nôi, dì mới hơn 30 tuổi), một mình dì phải làm đủ việc để nuôi con. Gần đây, nghe người ta chỉ, dì thử đi bắt hàu. Lúc mới vào nghề, không có kinh nghiệm nên mỗi chuyến dì không kiếm được là bao, đã vậy còn bị hàu cắt chảy máu. Dì cho chúng tôi xem lòng bàn tay, bàn chân chai sần vì bị hàu cắt đến không còn biết đâu là vân tay, đâu là sẹo. Người trong làng thường gọi vui là “bản đồ”. Chuyện “đổ máu” thường xảy ra đến nỗi dì cũng chẳng quan tâm nữa, nguồn nước lợ trong đầm chính là “thuốc khử trùng” tốt nhất! Dì chỉ lo tần tảo bắt hàu nuôi con. Khi cu Tý mới 4 tuổi, nhiều đêm, mới 1 giờ sáng, dì phải liều để con ngủ ở nhà một mình để đi bắt hàu. “Nghề này tuy vất vả nhưng cũng giúp tôi nuôi được con, làm được cái nhà cấp 4 che nắng che mưa”, dì Hai khoe. Dù vậy, đây vẫn là nghề cho thu nhập bấp bênh do phụ thuộc vào con nước. Trúng mùa (tháng 1 - 3 và tháng 7 - 11 âm lịch) mỗi chuyến còn kiếm được kha khá, vậy mà cũng có khi về không. Còn khi trái mùa, dì Hai phải đi vớt rong qua ngày. Do vất vả nên dân làng Hà Liên chẳng mấy ai mặn mà với nghề này, họ chỉ làm khi rảnh rỗi. Ngoài dì Hai, ở làng Hà Liên còn có bà Sáu đã trên 70 tuổi nhưng vẫn bám nghề để phụ giúp gia đình…

Sau 5 giờ, dì Hai chỉ bắt được khoảng 10kg. Thấy chúng tôi ái ngại, dì phân trần: “Mùa này bắt được thế này là nhiều rồi”. Hàu là loại động vật rộng nhiệt, rộng muối, sống bám trên nền đá, vách đá ven bờ biển hoặc các cửa sông, nơi có dòng chảy hoặc thủy triều thường xuyên lên xuống, có độ mặn dao động từ 12 - 35ppt (phần nghìn). Ở huyện Ninh Hòa, hàu tập trung ở các xã ven đầm Nha Phu như: Ninh Ích, Ninh Lộc, Ninh Hà và Ninh Phú nhưng không nhiều. Hàu bắt lên giữ sống được khoảng 24 giờ vào mùa lạnh và 15 giờ vào mùa nắng nóng. Để phân biệt, người dân ở đây còn tự đặt tên cho hàu: hàu bám vào gốc đước gọi là hàu đước, hàu trong mé đá gọi là hàu de… Giá trị nhất là hàu sữa (còn gọi là hàu muỗng) thường tập trung ở giữa lạch. Ở thôn Tam Ích (Ninh Ích), dân còn dùng vỏ hàu làm nền nhà. Những năm trước, khi đầm còn nhiều hàu, nhiều người dân thôn Tam Ích cũng làm nghề này. Nhưng những năm gần đây, lượng hàu giảm đáng kể, nhiều người dân chuyển nghề khác, chỉ còn vài người theo nghề. Anh Thanh (thôn Tam Ích - Ninh Ích) than thở: “Cách đây 10 năm, tôi có thể nuôi cả gia đình 4 người nhờ nghề bắt hàu. Nhưng giờ tôi phải đi biển; chỉ khi đến mùa tôi mới đi bắt hàu nhưng cũng chẳng được là bao. Nghe nói ở Vũng Tàu người ta đã nuôi được hàu rồi. Người dân ven đầm Nha Phu cũng nuôi được hàu thì đỡ khổ biết bao”.

NHÃ UYÊN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005