"Tắm cá" trên vịnh Lan Hạ - Cát Bà

Nằm lọt giữa hàng chục hòn đảo lớn, nhỏ trên vịnh Lan Hạ (Cát Bà- Hải Phòng), Trạm nghiên cứu nuôi trồng thủy sản nước mặn Cát Bà có nhiệm vụ nghiên cứu, bảo tồn, phát triển các nguồn giống thủy sản quý hiếm, có giá trị kinh tế cao. Trên con sóng lênh đênh của biển nước mênh mông, những kỹ sư nơi đây vẫn miệt mài công việc ngày đêm từ việc cho ăn, tắm cá, vệ sinh lồng, bè... đến phòng trị bệnh, duy trì con giống...

Rời bến Cái Bèo thuộc huyện đảo Cát Bà lúc bình minh, chiếc thuyền nan của ngư dân tên là Minh tăng ga, chạy hết tốc lực cũng mất hơn 45 phút mới đưa chúng tôi có mặt tại Trạm nghiên cứu nuôi trồng thủy sản nước mặn Cát Bà thuộc Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1.

Nhìn từ xa, Trạm không khác gì những bè, lồng nuôi hải sản của ngư dân, nhưng nơi đây, diện tích lồng, bè cỡ lớn, rộng gấp hàng chục lần so với các lồng, bè khác. Và cái đặc biệt ở đây là không nuôi để kinh doanh, cũng không phải nhà hàng mà là nơi nghiên cứu, phát triển nuôi trồng thủy sản nước mặn.

Từ quy trình chăm sóc...

Đón chúng tôi, anh Thìn, trưởng Trạm nghiên cứu, người có thời gian làm việc ở Trạm lâu năm, hồ hởi dẫn mọi người đi trên những thanh gỗ chòng chành của biển cả để tận mắt ngắm nhìn từng lồng, bè cá, hàu, tu hài ... Cầm trên tay xô cá, anh đưa chúng tôi đến những lồng được bịt kín bằng lưới mắt cáo rất cẩn thận nằm phía cuối khu vực lồng, bè của Trạm.

- Vì sao nhiều lồng, bè vẫn để hở lưới bằng miệng cái bát tô, còn mấy lồng này phải cột lưới bịt chặt miệng lồng vậy? Tôi hỏi.

- Anh Thìn chỉ tay nói: “Những lồng, bè đầu kia để hở được như vậy một phần cá giống trong lồng có kích thước nhỏ, bé và để hở giúp anh em thuận tiện cho ăn, chăm sóc vệ sinh, còn mấy lồng này thuộc diện chăm sóc, bảo vệ đặc biệt nên phải cột dây lưới thật chắc chắn, cẩn thận không gì nhưng con cá giống bố mẹ gìn giữ nguồn gen gốc như cá giò, cá song (cá mú) nặng từ 30 đến 60kg nó quẫy, phá rách lưới, lao ra ngoài dễ bị tổn thương, dẫn đến chết.

Sau hơn 10 phút mở dây buộc lưới, anh Thìn mở hé miệng lồng, ném những con cá trích còn tươi xuống. Chưa đầy hai phút, hàng chục con cá bố, mẹ to bằng miệng xô to, lừng lững bơi lên đớp thức ăn, rồi lại lặn xuống dưới làn nước biển xanh ngắt. Cữ như vậy đến khi ăn no, những con cá bố mẹ gần như ít nổi lên mặt nước, kể cả khi cho thức ăn xuống.

Thời tiết những ngày giáp Tết rất lạnh. Trạm lại nằm heo hút ngoài biển khơi mênh mông, gió biển thổi lồng lộng rét buốt. Ở trên lồng, bè của Trạm mới thấu hiểu hết khó khăn, vất vả với những công việc “thầm lặng”, tưởng chừng giản đơn của cán bộ, kỹ sư nuôi trồng thủy sản.

Cái giá lạnh của mùa đông không làm họ lo lắng, nản lòng, nhưng những người kỹ sư ở đây thực sự lo lắng, quan tâm khi thời tiết chuyển sang mùa đông. Đây là thời điểm khó khăn nhất trong quy trình chăm sóc, nuôi cá giống. Có những hôm nhiệt độ hạ thấp, anh em ở Trạm phải thay nhau trực thâu đêm, để kiểm tra nhiệt độ của nước, độ mặn, độ pH ... Mùa đông, độ mặn của nước biển tăng lên là thời điểm thuận lợi để những con ký sinh trùng bám vào cá, vì vậy anh em phải vệ sinh định kỳ lồng, bè 20 ngày một lần để tránh hàu hà, rong rêu bám vào làm hạn chế dòng chảy và dễ phát sinh dịch, bệnh.

Thời tiết mùa đông cá rất kém ăn, nhất là những loại cá giống có trọng lượng lớn, do đó ngoài thời gian nuôi vỗ thì còn phải chia ra cho ăn bổ sung thêm các chất dinh dưỡng, khoáng chất, vi-ta-min và các loại chất lượng cao như cua, ghẹ...để có sức đề kháng bệnh dịch. Phức tạp nhất là những con cá giống bố mẹ từ 20 kg đến 60 kg rất nhạy cảm với biến đổi của thời tiết và rất dễ dịch bệnh do ký sinh trùng tiến công. “Nếu không có phương án chăm sóc kịp thời, thích hợp, cá sẽ bị bệnh lở loét, bỏ ăn và chết. Thiệt hại không thể tính được” - Anh Cao Văn Hạnh, trưởng Trạm nghiên cứu thủy sản nước lợ giải thích.

Trạm nghiên cứu nuôi trồng thủy sản nước mặn Cát Bà hiện nuôi hơn 10 tấn thủy hải sản, trong đó có cá giống các loại có giá trị kinh tế cao như cá song (song vua, song chấm nâu, song chanh, song chuội, song hổ), cá giò, cá hồng Mỹ, hồng vân bạc, cá vược, cá chim vây vàng và nhuyễn thể (tu hµi, vÑm, bµo ng­...) tôm sú, rong biển. Hiện Trạm có ba con cá song vua, mỗi con khoảng 60kg, 160 con trên 30kg... Theo thông tin của anh Thìn, qua một thời gian nghiên cứu, xây dựng quy trình công nghệ sản xuất giống, đề tài nuôi thương phẩm, đối tượng hoàn toàn mới đó là con hàu Thái Bình Dương được nhập về từ Úc. Sau khi triển khai được một năm đã sản xuất thành công được con giống và nhân giống nuôi hơn 50 triệu con hàu, chuẩn bị chuyển giao cho các hộ ngư dân sản xuất, nuôi trồng tại Cát Bà và Quảng Ninh.

..đến công đoạn “tắm cá”

Chín giờ sáng. Thời tiết nơi đây ấm dần lên khi những tia nắng của ngày mới tỏa khắp vịnh Lan Hạ. Trên lồng, bè của Trạm đón những ánh mặt trời chiếu xuống sưởi ấm giúp những đàn cá giống nổi lên bơi lượn. Đây cũng là thời điểm bắt đầu của hơn 10 anh em cán bộ nơi đây bắt tay triển khai từng công đoạn chăm sóc, vệ sinh từng loại cá.

Anh Thanh Phúc với Thân Văn Sơn đưa chúng tôi tới lồng nuôi cá song chấm nâu có trọng lượng 10 đến 20 kg. Phúc vừa kéo để thay lưới mới, vừa nói: “Để thực hiện vệ sinh, tắm cho cá, phải tiến hành theo một quy trình khoảng 60 phút (tuy loại cá to, hay nhỏ).”

Bước đầu tiên phải kéo những củ neo ở những lồng, bè lên và dùng dao cạo sạch những con hà bám vào đặc kín. Sau khi làm sạch những củ neo, hai người phải phối hợp cùng anh em khác kéo thay lưới cũ đã bị hà bám chặt vào các mắt lưới, bằng một tấm lưới mới, sạch sẽ.

Tuy nhiên công đoạn mà theo các anh nói quan trọng và hết sức khó khăn nhất là tắm cho cá. Tắm cá phải thực hiện theo quy trình khép kín, nhanh, nếu tắm quá lâu cá sẽ thiếu ô-xy, dễ dẫn đến bị chết. Sau khi thay lưới sạch, anh em kỹ sư dùng một tấm bạt bằng diện tích lồng, rồi để bạt nằm chùng xuống trên mặt lồng và bơm nước ngọt vào đó. Lượng nước bơm vào đủ tắm, dùng vợt múc những con cá giống vào tấm bạt; rồi lấy vòi nước ngọt xịt vào con cá để những ký sinh trùng rơi ra, không còn bám vào cá giống. Sau khoảng 15 phút phải thả cá lại lồng, bè.

- Tại sao phải dùng nước ngọt để tắm, xịt cho cá biển? Tôi hỏi?

Anh Nguyễn Đức Tuấn, kĩ sư nuôi trồng thủy sản cho biết: “Tất cả cá giống ở đây sống trong môi trường nước biển với độ mặn khoảng 32 phần nghìn. Do vậy để muốn tách các loại ký sinh bám vào cá thì phải dùng nước ngọt để xịt vào những sinh vật nước mặn đó. Một phần những sinh vật bám vào cá không chịu được nước ngọt làm cho nó nhanh rớt ra và theo kinh nghiệm nghề nghiệp, cá nước mặn thì phải tắm nước ngọt; cá nước ngọt thì phải tắm nước mặn.”

- Trước khi tắm cho cá giống bố mẹ “ngoại cỡ” từ 30-60 kg thì phải để đói vài ngày và phải có ý kiến của cấp trên đồng ý?

- Để nuôi được một con cá giống bố mẹ “ngoại cỡ” mất thời gian rất lâu, khó khăn và hết sức tốn kém, nên quy trình từ chăm sóc cho ăn, vệ sinh, tắm cho những con cá bố mẹ từ 30-60 kg hết sức phức tạp, rất dễ bị thương, bỏ ăn những ngày sau đó và bị chết. Do đó, khi “tắm cá” đều được lên lịch cụ thể và thời gian tắm từ ba đến năm tháng một lần, khoảng 10 phút, vào những ngày thời tiết ấm.

Theo quy định, trước khi tắm cho cá, trước đó cá không được cho ăn, để cá ít quẫy và phải dùng ròng rọc, hoặc tời kéo lên vì trọng lượng quá nặng, cá quẫy rất mạnh khó có thể kiểm soát nó, nếu không cẩn thận rất dễ cá lao ra khỏi lồng. Nếu quy trình tắm không cẩn thận sẽ ảnh hưởng đến sinh sản và độ thành thục sau này của cá giống bố mẹ.

Theo anh Tuấn, công đoạn tắm cho những con cá giống bé thương phẩm để phục vụ cho thị trường và nghiên cứu thì phương pháp tắm đơn giản, sử sụng thuốc kháng sinh và nước ngọt để tách ký sinh trùng trong thời gian phải nhanh, ngắn hơn, còn cá bố mẹ thì có thể tắm lâu hơn một chút. Khi mùa đông đến, cá thường phát sinh bệnh dịch như biểu hiện cá kém ăn, nổi lờ đờ trên mặt nước. Nếu phát hiện cá bị lở loét do ký sinh trùng thì cán bộ, kỹ thuật phải dùng một số kháng sinh như ô-xy xta-xi-lin dùng để hòa vào nước tắm khoảng 20-30 phút, làm cho ký sinh trùng rơi ra và chết. Sau đó mới thả cá trở lại lồng.

Lênh đênh trên biển

Nói về nghề thì không ai phàn nàn gì về vất vả, khó khăn nhưng tâm trạng chung mà chúng tôi cảm nhận được từ những người cán bộ đã, đang sống ở Trạm đó chính là nỗi nhớ con, nhớ gia đình.

Anh Trần Văn Tường, quê ở Từ Sơn, Bắc Ninh, thâm niên làm ở Trạm được bốn năm, vừa lái tàu chở chúng tôi tâm sự: Cuộc sống ở ngoài biển đảo so với đất liền đã thấy được khó khăn rồi. Nhưng có lẽ cái khó khăn, thiếu thốn nhất đó là thiếu rau xanh và nước ngọt (nước ngọt có giá 50 nghìn đồng/khối). Ở đây ngoài thời gian chăm sóc cho cá thì không có gì vui chơi, giải trí. Giao thông đi lại khó khăn, cách trở nên khoảng 3-4 tháng mới sắp xếp về thăm vợ con ở quê được một lần. Để lên bờ về quê, 10 người ở đây phải luân phiên thay nhau nhưng quân số trực tại Trạm lúc nào cũng phải có ít nhất là tám người.

Vừa tốt nghiệp ngành thủy sản trường Đại học Nông nghiệp, chưa lập gia đình, Thân Văn Sơn quê ở Can Lộc (Hà Tĩnh), mới có thâm niên vừa tròn ba tháng làm ở Trạm nên khá rụt rè hơn so với những người đồng nghiệp của mình. Sơn cho hay: “Trước đây, em có ra thực tập và thực hiện đề tài Điều tra nuôi tu hài thương phẩm tại Trạm. Sau khi thực tập, thấy nơi đây có gì đó cuốn hút, cộng với sự đam mê, yêu thích nghề nuôi trồng thủy sản nên ra trường em quyết định xin về đây thử việc. Vừa mới ra làm nên em chưa có ý định về thăm quê. Tuy nhiên, việc đi lại luôn là thử thách đối với chúng em.”

Mặc dù khó khăn, thiếu thốn hay vì sự cuốn hút của công việc, nghề nghiệp như Tường và Sơn đã tâm sự, nhưng để được tuyển chọn, đầu quân vào danh sách “sống lênh đênh trên biển”, ở Trạm không dễ chút nào. Ngoài tấm bằng chuyên môn ra, họ còn phải đạt đủ những yêu cầu tối thiều mà nghề này đặt ra là “ba phải”: “Phải biết bơi, biết lái thuyền và ... phải biết uống rượu.”

Tôi đem thắc mắc về “ba phải” này để hỏi anh Trần Thế Mưu, Giám đốc Trung tâm giống quốc gia giống hải miền bắc (NACMAN), được anh chia sẻ: “Thực ra sống, làm việc ở Trạm hết sức khó khăn, khắc nghiệt vì Trạm nằm lênh đênh, lẻ loi giữa biển cả, mênh mông. Do đó, những yêu cầu như biết bơi, lái thuyền cũng chỉ là nhằm hỗ trợ thêm công tác chuyên môn tốt hơn. Còn việc biết uống rượu để giúp anh em “rèn luyện”, quen và thích nghi với sóng gió, dập dềnh của biển cả, nhất là những lúc biển động, bão gió...”

Chiều muộn, chúng tôi chia tay mọi người. Chia tay những hòn đảo đẹp như tranh vẽ của vịnh Lan Hạ.

Trên con tàu trở về đất liền, gió biển thổi se lạnh, lòng người thấy nôn nao khi thời gian của những ngày Tết đến rất gần. Câu chuyện với Tường đang dở dang, tiếng còi tàu báo hiệu cập bến. Chúng tôi vội vàng vác ba lô lên bến Cái Bèo, ngoái đầu nhìn lại thì con tàu Tường lái chở chúng tôi đã chạy ra khơi xa.

Lại một lần nữa, Tường - người lái tàu chỉ cập bến nhưng không kịp thời gian lên bờ. Có một điều mà tôi cảm nhận được ở những cán bộ, kỹ sư ở Trạm đó chính là lòng yêu nghề, và trên tất cả là vì nghề nghiệp, vì công việc.

Lê Đức Nghĩa

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005