Gian nan nghề đục hà

Mạnh mẽ và gan lỳ, bền bỉ và cần cù… có lẽ đó là những đức tính mà những người dân chài ven biển đã truyền đời nối nghiệp trải qua ngàn vạn năm sinh sống nơi đầu sóng ngọn gió. Mùa gió chướng, tàu thuyền không ra khơi, neo trong vụng tránh bão, những con hà bám trên vỉa đá hay thân tàu trở thành món ăn đỡ lòng trong ngày biển động.

Và rồi loài nhuyễn thể có vị đậm, ngậy đã trở thành một món ăn đặc sản của người dân vùng biển dùng để thết khách phương xa. Nhưng có lẽ ít người biết rằng, để có bát canh hà ngon ngọt nhường kia, những dân chài theo nghề đục hà đã phải trải qua không ít gian nan.

“ Yết Kiêu ” chân sóng

Xoè cho tôi xem đôi bàn tay thô sần, dọc ngang những đường chỉ tay rất lạ, Hùng mở miệng cười hết cỡ, khuôn mặt hơi nhàu đi nhưng bù lại rất tươi, bảo: “ Không phải chỉ tay đâu, bị vỏ hà cứa đấy. Lớp nọ chồng lên lớp kia, lắm khi bóc được cả mảng da tay. Em mà đi xem bói bàn tay, chắc ông thầy rối tung chả biết đâu mà lần”. Cũng như nhiều thanh niên vùng Phục Lễ, Phả Lễ (huyện Thuỷ Nguyên), Hùng theo cha mẹ đi lưới đánh bắt ven bờ. Gần đây, nguồn lợi thuỷ hải sản dần cạn kiệt, Hùng và mấy anh em bàn nhau đi đục hà vì những con hà có ruột to thường bán rất được giá. Trung bình một cân hà loại to có thể bán được 60.000đồng, loại thường thì có giá 50.000đồng… Suy đi xét lại, Hùng tặc lưỡi mua cuốc gẩy và gia nhập đội quân đục hà vốn chỉ toàn các bà các cô. Lúc đầu còn ngại, sau quen vì nghĩ mình làm bằng sức lao động của mình chứ có tranh hớt của ai đâu. Quen nghề, Hùng nghĩ tới những bãi khai thác xa hơn, tại những vỉa đá ngầm hay chân đê biển hoặc những xác tàu thuyền chìm sâu trong vụng… Trong lần đi khai thác cách đây chưa lâu, Hùng đã cậy được một con hà ước chừng nặng đến 3 lạng, ruột hà săn rắn, nặng hơn 1 lạng. Có người Việt kiều cùng xóm mới về nước hỏi mua với giá 200.000 đồng, bằng bốn cân ruột hà thông thường. Đắn đo mãi, Hùng quyết định mang về ăn vì ” Em có làm cả đời chắc cũng chả tìm được con nào to hơn thế. Trời cho mình mà bán đi thì mất lộc”.

Thật chẳng dễ dàng gì để có thể cạy được những con hà sắc bám chết chặt trên đá, nếu không thạo nghề có thể bị cuốc bổ vào tay hoặc vỏ hà cứa lẹm thịt như chơi chứ chưa nói đến việc vừa lặn vừa đục hà. Hùng và Thịnh thường lặn đôi, dụng cụ lặn gồm kính bơi và ống thở tự chế để duy trì việc hô hấp dưới độ sâu khoảng 10 – 30m trong vòng 5 phút. Cuốc đào hà cũng to hơn những chiếc cùng loại. Với những dụng cụ thô sơ như vậy, những cậu thiếu niên rất giỏi bơi lội này mỗi ngày lặn 2 giờtheo những dải đá ngầm ven biển để đục từng mảng đá có cả chục con hà lớn bám chặt, bỏ vào chiếc giỏ sắt treo toòng teng trên lưng. Chốc chốc lại ngoi lên thở, đầu tóc đỏ ngầu vì bọt sóng. Cả hai kình ngư đục hà này từng đoạt giải trong cuộc thi bơi vượt sông nên việc lặn biển như thế này đối với họ không mấy khó khăn. Nhưng do khu vực đục hà thường nhiều ghềnh đá ngầm, nhiều rều rác trôi dạt quẩn lại nên nếu không cẩn thận có thể xảy ra bất trắc. Hai người cùng lặn sẽ hỗ trợ cho nhau khi ở dưới nước, kịp thời ứng cứu khi bạn mình gặp nguy hiểm.

Trước đây cũng có khá nhiều đàn ông lặn biển đục hà, nhưng do áp lực kinh tế gia đình, con cái đi học nên họ bảo nhau ra phố đi làm thuê kiếm “ tiền tươi ”. Thịnh bảo do nghề cá hiện cho thu nhập tàm tạm nên cậu phải theo nghề của gia đình, giúp đỡ bố thu lưới và lái tàu. Nhưng các loại hải sản ngày càng ít đi, gia đình Thịnh không đủ vốn đầu tư tàu thuyền công suất lớn để đánh cá xa bờ nên thu nhập chỉ đủ ăn. Cứ đà này, sớm muộn cậu cũng phải ra nội thành, may ra mới gom được ít vốn khá khá để sửa lại căn nhà, cưới vợ, rồi … tính tiếp!

Đục hà trên triền đá

Rời Thủy Nguyên, chúng tôi về vùng biển Đồ Sơn. Dù là khu du lịch nhưng do địa hình bán đảo nên ngoài khu vực bãi biển, người dân Đồ Sơn còn có nhiều núi đá và bãi đá nằm sát biển. Khi triều rút, những bãi đá này trở thành khai trường lý tưởng cho những người đi đục hà. Với dụng cụ khá đơn giản là chiếc cuốc chim bị nước biển làm ô xi hóa gần hết và một âu nhựa, hai người đàn bà, sau tôi mới biết tên là chị Hiền và chị Lan, chân đi dép tổ ong, mặt bịt kín lầm lũi đi giữa những bãi đá. Họ là cư dân của Vạn Hương, buổi sáng đi bốc cá thuê cho thuyền cá, chiều rủ nhau ra biển đục hà. Đến mùa sứa họ lại cùng chồng ra khơi, chuyển sang vớt sứa bằng bè gỗ gắn máy nổ, chạy ven bờ. Nhờ thông thổ và chịu được vất vả, họ thường lợi dụng lúc triều xuống, đi men theo phía sau núi để đục hà ở mé Vạn Hương và Bàng La. Mỗi buổi xuống bãi như vậy họ thu được chừng 30 nghìn đồng. Cũng có hôm phải về không do nước triều cao, các bãi đá ngập trắng.

Chị Lan kể cho tôi nghe về một “hút chết”. Lần ấy, theo những vỉa đá, chị ra đến cuối dải đá cách bờ gần 300m mà không để ý nước triều đang lên nhanh. Loáng cái nước đã ngập vào bãi, chỉ còn lại chừng dăm tảng đá lớn phía ngoài cao hơn mặt nước biển vài chục cm. Lúc ấy chị hoảng thật sự. Dù là người vùng biển, bơi lội chả kém ai nhưng đây là bãi đá ngầm với cả nghìn hòn đá lớn nhỏ, hòn nào cũng lởm chởm những vỏ hà sắc lẹm. Đã vậy, mặt nước trắng băng làm chị mất phương hướng. Vậy là đành nín thở đứng chờ nước lên. Triều dâng ngập đầu gối, rồi ngập hông và trồi dần lên bụng, chiếc âu đựng ruột hà nổi lềnh phềnh, cuốc chim chìm nghỉm. Khi đã chắc là nước đủ tầm để bơi, chị mới quẫy mạnh chân tạo đà rồi trườn vào dòng nước còn ấm dưới ráng triều, nhắm thẳng hướng ngọn đồi Độc mà bơi tới. Sau khoảng hơn 200 sải tay, chân chị chạm bờ. Nghỉ ngơi vài hôm, chị lại ra biển vì: “Sinh ra ở biển thì phải sống nhờ nhờ biển thôi. Nhiều lần tôi đã bỏ lên phố làm thuê nhưng cứ thấy thế nào ấy. Được độ non tháng là xin về. Đi làm thuê trông thấy tiền ngay đấy nhưng còn gia đình, có đồng tiền mà bỏ lửng con cái không quan tâm chăm sóc được thì có ngày mất con cô ạ” . Hai cô con gái của chị sàn sàn trứng gà trứng vịt đều học khá và ngoan nên chị cũng tạm yên một phía, giờ chỉ tập trung làm để cải thiện kinh tế gia đình, có tiền nuôi con ăn học thành người.

Tuy nhiên, chị Lan cũng như nhiều người làm nghề đục hà khác còn không ít băn khoăn. Nghề đục hà mang lại cho họ một khoản thu nhập tạm đủ để duy trì cuộc sống hằng ngày, chuẩn bị cho những chuyến đi khơi xa nên ngày càng có nhiều người tham gia đục hà trên bãi biển, vì vậy nguồn hải sản này không còn sẵn như trước. Hơn nữa các nhà hàng thường đặt mua hà trong khoảng 4 tháng hè phục vụ khách, những tháng còn lại việc tiêu thụ trông vào dân địa phương nên không được mấy giá, nhiều khi phải mang về ăn. Thêm nữa, trong quá trình đục hà, họ thường xuyên phải lội nước, chân tay tiếp xúc với đá nhọn và vỏ hà sắc lẹm nên nhiều chị em bị bệnh nấm ngoài da, bệnh phụ khoa hoặc bị nhiễm trùng các vết thương do vỏ hà gây ra. Vốn quen chịu đựng, lại hà tiện, nên họ không đi khám bác sỹ mà cứ cố chịu hoặc chữa qua loa, dẫn đến nhiều trường hợp không được chữa trị kịp thời, sinh biến chứng và dẫn đến những thương tật vĩnh viễn.

Âu cũng là một nghề trong trăm kế sinh nhai!.

Phạm Vân

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005