ĐBSCL: Cơ hội khẳng định thương hiệu sản phẩm cá tra

10 năm qua, từ một loài cá bản địa, con cá tra đã trở thành sản phẩm chiến lược quốc gia của Việt Nam, đóng góp khoảng 2% GDP cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển quá nóng về diện tích, thiếu chiến lược và kiểm soát đồng bộ từ khâu giống, thức ăn, sản phẩm thành phẩm chưa được quan tâm đúng mức đã làm phát sinh nhiều bất cập trong nghề nuôi cá tra. Mới đây, tại Hội nghị bàn về giải pháp sản xuất và tiêu thụ cá tra, ba sa vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý chủ trương thành lập đề án về sản xuất và tiêu thụ cá tra với sự tham gia của các bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo các tỉnh thành nuôi cá tra nhằm phát triển thương hiệu cá tra Việt Nam.

THỰC TRẠNG

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), năm 2008 tổng diện tích nuôi cá tra toàn khu vực ĐBSCL trên 6.160 ha với sản lượng đạt trên 1,1 triệu tấn. Tập trung chủ yếu ở 8 tỉnh, thành gồm: An Giang, TP Cần Thơ, Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long, Sóc Trăng và Hậu Giang. Tuy nhiên, tình hình tiêu thụ cá tra trong năm 2008 gặp nhiều khó khăn, cao điểm tồn đọng cá lên đến 170.000 tấn. Từ tháng 1 đến tháng 5- 2008, diện tích nuôi toàn vùng dao động 5.800- 5.950 ha; nhiều nhất là An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ và Tiền Giang. Song, đến giữa tháng 6, diện tích nuôi toàn vùng chỉ còn 4.342 ha; giảm 1.500 ha so với đầu năm 2008 (tỉnh Đồng Tháp giảm nhiều nhất 450 ha). Bên cạnh đó, giá thức ăn nuôi thủy sản cũng tăng cao (dao động ở mức 9.500- 10.500 đồng/kg), kéo theo giá thành nuôi cá tra tăng 40% so với năm 2007.

Năm 2008, sản phẩm cá tra của Việt Nam đã có mặt ở 130 thị trường và tập trung chủ yếu là: Nga, Ucraina, Hà Lan, Mỹ, Ba Lan, Singapore, Mexico, Nhật Bản, Đức, Canada, Tây Ban Nha, Hàn Quốc... Kim ngạch xuất khẩu đạt trên 1,4 tỉ USD với 633.728 tấn sản phẩm thành phẩm. Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) trong 10 năm qua, cá tra đã trở thành sản phẩm chiến lược quốc gia, sản lượng nuôi tăng gấp 50 lần, vượt ngưỡng 1 triệu tấn mỗi năm, giá trị xuất khẩu tăng 65 lần, đóng góp 2% GDP cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển này chưa mang tính bền vững, do không theo quy hoạch của ngành nông nghiệp và thiếu thông tin thị trường; mối liên kết giữa người nuôi và doanh nghiệp (DN) chưa chặt chẽ. Hiện tại, vẫn chưa có qui chế để các hộ nuôi đăng ký địa điểm, qui mô, sản lượng với chính quyền địa phương, cũng như không có hợp đồng với doanh nghiệp chế biến, nên “không kịp trở tay” khi có biến động về thị trường tiêu thụ.

Tại hội nghị bàn giải pháp sản xuất và tiêu thụ cá tra, cá ba sa vùng ĐBSCL ở An Giang (ngày 18-3-2009), PGS. TS Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực VASEP, cho biết: “Hiện chúng ta đang đứng đầu thế giới về xuất khẩu sản phẩm cá tra, ba sa. Thế nhưng, chúng ta chưa có những chính sách phát triển nghề này mang tính bền vững. Con giống và thức ăn chưa được quan tâm kiểm tra, kiểm soát đúng mức; đàn giống bố mẹ đã xuống cấp, chưa có chương trình cải tạo và hoàn thiện ở qui mô quốc gia”. Giá thức ăn còn quá cao và phụ thuộc nhiều vào các công ty nước ngoài; chi phí về thức ăn và giống đã chiếm trên 85% giá thành nuôi. Đại diện Hội nghề cá Việt Nam đồng tình với quan điểm của PGS. TS Nguyễn Hữu Dũng về thực trạng tồn tại lâu nay của nghề nuôi cá tra và cho rằng: cần tập trung đầu tư vào công nghệ sản xuất giống để tránh tình trạng thoái hóa giống bố mẹ trong thời gian tới.

Ông Lê Vĩnh Tân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, kiến nghị: “Ít nhất, cần phải thành lập trung tâm giống cá tra, ba sa cấp vùng. Đồng thời, cũng cần có chính sách ràng buộc DN phải có hợp đồng mua cá với nông dân mới cho vay vốn. Làm sao đảm bảo cho người nuôi có lời 7 - 10% thì sẽ không lo về số lượng”. Ông Huỳnh Thế Năng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang cho rằng, việc quan trọng cần làm ngay là kiểm soát vùng nuôi cũng như chất lượng đầu ra của sản phẩm. Theo ông Năng, vấn đề này không khó nếu các ngành, các cấp cũng quyết tâm nhằm đưa con cá tra, ba sa trở thành sản phẩm chiến lược quốc gia (tách ra khỏi những mặt hàng thủy sản chung chung) để có những chính sách phát triển mang tính bền vững.

CẦN CÓ GIẢI PHÁP ĐỒNG BỘ

Tại hội nghị bàn giải pháp sản xuất và tiêu thụ cá tra, cá ba sa vùng ĐBSCL, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, mặt hàng cá tra là sản phẩm chiến lược của ĐBSCL, nhưng công tác quản lý nhà nước chưa đáp ứng kịp yêu cầu mới, thiếu qui hoạch và thiếu ban chỉ đạo thống nhất; thiếu sự hợp tác, liên kết từ khâu sản xuất giống, thức ăn, thu mua chế biến... Thủ tướng đồng ý cho chủ trương thành lập đề án về sản xuất và tiêu thụ cá tra, đồng bộ, có quyết định phê duyệt Chính phủ để thực hiện. Thủ tướng giao cho Bộ NN&PTNT chủ trì việc thành lập Ban chỉ đạo về sản xuất và tiêu thụ cá tra với sự tham gia của các bộ, ngành: Tài chính, Công Thương, Ngân hàng Nhà nước, Văn phòng Chính phủ, VASEP, hội nghề cá... cùng lãnh đạo các tỉnh có quy hoạch nuôi cá tra.

Tính đến đầu tháng 3-2009, toàn vùng thả nuôi khoảng 4.304 ha, đạt 40% kế hoạch năm, nhưng 30% diện tích ao nuôi của vùng đang bị bỏ không do không vay được vốn, nhiều doanh nghiệp buộc phải thu hẹp sản xuất và giảm bớt công nhân do thiếu nguyên liệu. Theo phản ánh của một số địa phương, phần lớn ao chưa thả giống là hộ nuôi nhỏ lẻ, chưa có hợp đồng bán cá nguyên liệu. Tại ĐBSCL vùng nuôi cá tra đã được Bộ NN&PTNT xác định ở 10 tỉnh, thành với diện tích 6.000 ha ao nuôi, sản lượng 1,2 -1,5 triệu tấn/năm; trong đó 60- 70% của DN sản xuất tập trung quy mô lớn, còn 30- 40% là quy mô nông hộ. Từ nay đến năm 2010, diện tích nuôi toàn vùng đạt 8.600 ha, sản lượng 1,2 triệu tấn; kim ngạch xuất khẩu 1,3- 1,5 tỉ USD và đến năm 2020, diện tích sẽ được nâng lên 13.000 ha.

Ông Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, đề xuất: “Cần có những chính sách khoanh nợ, đáo nợ cho DN chế biến xuất khẩu và người nuôi; đồng thời tiếp tục cho vay tín dụng ưu đãi, lãi suất thấp; nâng cao hơn nữa vai trò của hiệp hội thủy sản. Chính phủ cần hỗ trợ vốn cho các DN đầu tư xây dựng hệ thống kho đông lạnh dự trữ để tránh tình trạng khan hiếm nguồn nguyên liệu và đảm bảo kế hoạch sản xuất cũng như tiêu thụ”. VASEP cũng kiến nghị, năm 2009 các tỉnh phấn đấu duy trì diện tích nuôi cá theo qui hoạch (khoảng 6.500 ha mặt nước) và sản lượng cá tra nguyên liệu khoảng 1,5 triệu tấn, chưa nên tăng hơn mức nuôi năm 2008.

Theo ước tính của Bộ NN&PTNT, năm 2009 để có 1,2 triệu tấn cá tra cần đến 2 triệu tấn thức ăn. Trong đó, hơn 90 nhà máy sản xuất thức ăn cho cá tra với sản lượng 1,2 triệu tấn nên phải nhập khẩu 600.000 tấn, còn lại 200.000 tấn do người nuôi tự chế biến. Từ cuối tháng 2- 2009 giá thức ăn thủy sản giảm, những hộ nuôi cá lâu năm bắt đầu thả nuôi lại, nhưng đầu tháng 3, giá thức ăn lại tăng. Đây sẽ là bài toán nan giải cho việc kiểm soát giá cả, chất lượng của nguồn thức ăn của các ngành chức năng. Mặc dù con cá tra đã có mặt tại 130 thị trường trên thế giới, nhưng những rào cản thương mại và những rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe trong bối cảnh suy giảm kinh tế, các nước đều muốn bảo hộ sản phẩm của mình. Do vậy, sự kiểm soát đồng bộ từ khâu giống đến thức ăn, chế biến thành phẩm nhằm đảm bảo an toàn về sinh thực phẩm ngoài sự nỗ lực của các ngành chức năng cũng cần sự hợp sức, đồng tình của người nuôi và DN.

GIA BẢO

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005