Bước ra biển mới thấy con tôm "ốm yếu"

Khi khủng hoảng kinh tế thế giới xảy ra, xuất khẩu tôm, mặt hàng chiến lược nhiều năm qua của ngành thủy sản, đã bộc lộ yếu kém của mình mà bao năm qua ít được chú ý.

Hiện tại, xuất khẩu tôm của Việt Nam tụt giảm mạnh và từ vị trí mặt hàng chủ lực của ngành thủy sản, nay phải nhường chỗ cho con cá tra, cá ba sa. Đồng thời, câu chuyện đằng sau đó là những tác động ảnh hưởng lên hơn nửa triệu héc ta nuôi tôm cả nước và hàng triệu hộ nông dân có liên quan.

Giá thành cao

Không phải bây giờ mà vài năm gần đây, một số doanh nghiệp lớn xuất khẩu tôm của Việt Nam đã than phiền giá thành nuôi tôm trong nước quá cao là lý do chính khiến con tôm sau chế biến xuất khẩu, ít có khả năng cạnh tranh so với các quốc gia xuất khẩu tôm trong khu vực.

Ông Chu Văn An, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Minh Phú ở Cà Mau, cho biết trên thị trường thế giới, sản phẩm tôm sú của các doanh nghiệp trong nước thường phải bán thấp hơn giá tôm của Thái Lan 0,1 - 0,2 đô la Mỹ/kg, bán bằng giá tôm của Indonesia và bán cao hơn giá tôm của Ấn Độ, Bangladesh 0,1 - 0,2 đô la Mỹ/kg.

Như vậy, có thể nói tôm Việt Nam sau khi chế biến bán ra thế giới ngang bằng với các nước trong khu vực có điều kiện nuôi tôm như nước ta. Thế nhưng, con tôm sú đầu vào mà doanh nghiệp mua của nông dân lại cao hơn các nước tính ra tiền Việt từ 15.000 - 30.000 đồng/kg, cáo hơn khoảng 15 - 30%.

Cụ thể, giá tôm sú tại Bangladesh cỡ 21 - 25 con/kg có giá 8,15 đô la Mỹ/kg thì Việt Nam cùng cỡ này có giá 9,09 đô la, tức cao hơn 11,5%; cỡ 26 - 30 con/kg thì tôm Việt Nam cao giá hơn 21%; cỡ 31 - 40 con/kg thì Việt Nam cao giá hơn Bangladesh tới 31%.

Ngay cả tôm thẻ chân trắng được nông dân các tỉnh ĐBSCL thả nuôi vì có thể giúp giảm giá thành thì khi bán cho các nhà máy vẫn cao hơn tôm thẻ ở Indonesia 16 - 18% tùy theo kích cỡ. Một doanh nghiệp thủy sản khác cho biết giá tôm nguyên liệu đầu vào của Việt Nam cao hơn các nước lân cận nhưng nông dân vẫn than lỗ và không nuôi được, thậm chí “treo" ao đầm; ngược lại nông dân các nước thì vẫn nuôi có lãi và tăng sản lượng đều đặn.

Giải mã

Theo nhiều doanh nghiệp chế biến tôm lẫn các chuyên gia thủy sản, giá thành nuôi tôm Việt Nam cao hơn nhiều nước xung quanh nằm ở 5 nguyên nhân chính mà lỗi phần lớn không phải do nông dân có trình độ nuôi thấp hơn. Thậm chí, nông dân nuôi tôm Việt Nam còn được đánh giá là nắm bắt cái mới nhanh nhạy hơn nông dân nuôi tôm các nước.

Nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất là đất nuôi tôm. Ở Việt Nam, tại vùng nuôi tôm trọng điểm ĐBSCL, mỗi hộ nông dân nuôi tôm thường có 1 héc ta tới vài héc ta, hộ nào nhiều lắm thì mới có 40 đến 100 héc ta nhưng số này đếm không quá đầu ngón tay. Trong khi ở các nước như Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia, các hộ nuôi tôm có diện tích hàng trăm, thậm chí hàng ngàn héc ta, quy mô không khác gì một nông trường, nên chi phí đầu tư ban đầu tính vào giá thành tôm thấp.

Điều cốt lõi là các nước như Thái Lan, Indonesia, Chính phủ quy hoạch vùng nuôi tôm tập trung và đầu tư vào khu quy hoạch về hạ tầng giao thông, thủy lợi, hệ thống điện nên nông dân của họ tiết giảm được chi phí vận chuyển thức ăn, lấy nước, thu hoạch và đưa tôm tới nhà máy.

Còn ở Việt Nam, diện tích nuôi tôm sú trọng điểm là vùng ĐBSCL nhưng gần như không ai chỉ ra được quy hoạch nuôi tôm ở đâu nên nếu nhìn trên bản đồ nuôi tôm thì diện tích đất nuôi tôm loang lỗ, manh mún như “da beo”, mỗi chỗ một ít. Đã không có quy hoạch thì tất nhiên không có đầu tư giao thông, thủy lợi nên chi phí nông dân vận chuyển vật tư phục vụ nuôi tôm cao.

Kênh thủy lợi lấy nước nuôi tôm thì đa phần nông dân tự đào nên mới có chuyện đầu lấy nước vào của ao tôm, của một vùng tôm nào đó có khi lại là đầu ra nước thải của ao tôm khác, của vùng nuôi khác, giải thích phần nào nguyên do dịch bệnh tôm cứ tái diễn liên tục, mà càng dịch bệnh thì giá thành nuôi càng cao.

Khâu yếu thứ hai là con giống. Các nước lân cận thì nhà nước đứng ra đầu tư con giống hoặc tài trợ doanh nghiệp đầu tư con giống sạch (không có bệnh), tăng trưởng nhanh và thích nghi môi trường sở tại. Do vậy nông dân của họ nuôi tôm 100 ngày đạt 34 - 35 gam/con và tỷ lệ sống đạt 90%. Tại Việt Nam thì doanh nghiệp sản xuất giống tự vận động, nguồn tôm bố mẹ không rõ ràng nên chất lượng tôm con thường kém, nuôi 180 ngày mới có trọng lượng bằng của họ, mà tỷ lệ sống bình quân chỉ 60%.

Nguyên nhân thứ ba là giá thành thức ăn cho tôm các nước lại thấp hơn Việt Nam 20%. Việt Nam là quốc gia sản xuất nông nghiệp nhưng phần lớn nguyên liệu sản xuất thức ăn ngành chăn nuôi lại phải nhập khẩu, mà chi phí thức ăn chiếm 60 - 70% giá thành tôm nguyên liệu.

Thứ tư là vốn. Đầu tư cho 1 héc ta tôm ban đầu cần ít nhất 150 triệu đồng, nếu thả nuôi thì chi cho thức ăn, giống, thuốc, máy móc… phải hơn 200 triệu. Đây là số tiền quá lớn đối với nông dân nhưng nếu thế chấp, nông dân cao lắm vay được 15% số tiền cần đầu tư, còn lại phải vay ngoài lãi suất cao. Do vậy nên người nuôi “liệu cơm gắp mắm”, mua con giống giá rẻ, thức ăn chất lượng không rõ ràng, đầu tư không đến nơi đến chốn nên lượng tôm nuôi càng lớn thì tôm chết càng nhiều, càng hao hụt.

Cuối cùng là sự bất cập của một chính sách hỗ trợ nông dân từ nhiều năm qua. Để hỗ trợ nông dân, hiện Việt Nam không thu thuế giá trị gia tăng (VAT) nông thủy sản mà nông dân tự sản xuất và bán ra. Nhưng đồng thời nông dân sẽ không được hoàn lại thuế VAT cho các chi phí đầu vào mà nông dân nuôi tôm phải bỏ ra, từ máy móc, thức ăn, nhiên liệu và gần như nông dân mua cái gì để đầu tư cho con tôm thì các mặt hàng này đều chịu thuế VAT 5 - 10%.

Vì khi bán tôm cho nhà máy, nông dân không phải chịu thuế VAT, đồng nghĩa với việc nông dân không được hoàn lại thuế VAT đầu vào khi nuôi. Điều này cũng có nghĩa phần tiền không được hoàn lại sẽ làm đội giá tôm lên.

HỒNG VĂN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005