Mơ với ngư dân

Kể từ khi không được hành nghề trên khu vực quần đảo Hoàng Sa hồi cuối tháng 5.2009, hàng trăm tàu thuyền của ngư dân Quảng Ngãi buộc phải xoay sang hướng khác: Khai thác rong biển để xuất khẩu.

Ngư dân gọi loài rong tảo này là cây mơ. Không biết rồi họ có trọn vẹn với giấc mơ của mình về loài rong biển được xem như "cứu tinh" này không? Tôi đã làm một cuộc hành trình dọc biển để xem ngư dân nói về giấc mơ này.

Buổi sáng đi dọc các làng chài ven biển ở Quảng Ngãi sẽ không còn thấy cảnh tấp nập mua bán hải sản như những năm trước nữa. Cơn bão giá xăng dầu hồi năm ngoái thổi buốt rát qua các làng chài chưa kịp nguôi thì hàng trăm tàu thuyền của ngư dân buộc phải nằm bờ vì lệnh cấm không được hành nghề ngoài khu vực quần đảo Hoàng Sa.

Thế rồi có một loài cây, vừa cũ lại vừa mới, xuất hiện trong đời sống của họ. Đó là cây mơ - một loài rong tảo chỉ mọc ở các ghềnh đá hoặc rạn san hô ven bờ. Trời xui đất khiến thế nào không biết, giá cây mơ năm nay liên tục được đẩy lên từ 1.500đ/kg hồi đầu năm, giờ là 4.000đ/kg. Một ngư dân có thể khai thác 1 tạ mơ/ngày, kiếm được 400.000đ. Số tiền đó, còn hơn cả mơ!

Khơi lộng đều khó

Anh Bùi Văn Huấn ở thôn Châu Thuận, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tay cầm chiếc áo đẫm nước biển, tay kia xách xô đựng cá, quay một vòng tròn trên không, rồi cười: "Đố má thằng cu được bao nhiêu?". Chị Thuỳ vợ anh Huấn ra đón chồng nơi bãi biển, bĩu môi: "Lại trắng xô nữa rồi!". "Trắng xô" là không có gì trong đó, dù chỉ là một con cua!

Huấn bảo: "Đi biển ba ngày rồi, ngày đầu còn được 200 ngàn, hai ngày sau, mo luôn!". "Mo" cũng có nghĩa là trắng tay đấy. Đã nhiều tháng nay, ngư dân vùng biển quanh cửa Sa Kỳ này vẫn thường "mo" như vậy mỗi khi đi lộng. Chị Thùy khuyên chồng: "Thôi, gác dầm cho rồi, hụp lặn cho chắc". Thấy tôi ngơ ngác với từ "hụp lặn", chị giải thích: "Hụp lặn để bứt mơ đó anh".

Tàu anh Huấn là một trong 400 tàu ở bãi ngang Châu Thuận này, công suất dưới 45 mã lực nên chỉ đi lộng, tối đi sáng về, hoặc cao lắm đi ba ngày đêm là cùng. Tôi hỏi: "Sao không lặn hụp sớm?". Huấn nói: "Phải đầu tư 20 triệu để sắm máy thở thì mới có hiệu quả, còn lặn bộ, năng suất thấp lắm". Rồi Huấn thở ra: "Nhưng cũng không còn cách nào khác, bứt mơ, năng suất có thấp vẫn còn hơn đi đánh cá, sáng nào cũng phải về tay trắng thế này!".

Chia sẻ với Bùi Văn Huấn, bạn chài Nguyễn Văn Cường đếm từng đốt ngón tay: "Sáng nay (3.7) cá nục xuống còn 3.000đ/kg, tàu tôi kiếm được hai tạ, bán được 600 ngàn, trừ tiền dầu hết 500 ngàn, lãi đúng 100 ngàn".

Sợ tôi không hiểu bài toán sơ đẳng này, Cường nói thêm: "Trên tàu có 5 người, mỗi người kiếm được 20 ngàn, vừa đủ tiền hút thuốc lá một đêm anh à". Anh Cường nhẩm tính sơ bộ từ đầu năm đến nay, chỉ riêng số tàu đi lộng, ít nhất mỗi chiếc cũng lỗ 30 triệu đồng.

Nếu những chiếc tàu "cò con", công suất dưới 45CV chỉ quanh quẩn ven bờ, trắng tay đã đành, tàu trên 100CV, có thể xa bờ cả tháng, cũng lỗ "sặc gạch". Hỏi vì sao? Anh Nguyễn Nhựt, chủ một tàu đánh cá trên 100CV, lắc đầu ngao ngán: "Ngư trường quen thuộc của ngư dân Quảng Ngãi là khu vực quần đảo Hoàng Sa. Mấy tháng nay, "tàu nước ngoài" luôn vây đuổi nên rất khó khai thác".

Anh Nhựt không nói gì thêm, nhưng tôi có thể đọc được trong tiếng thở dài của anh là bao nỗi cay đắng lẫn tủi nhục của cuộc đời ngư phủ. Vậy là, khơi lộng gì cũng gặp khó, cả anh Huấn, anh Cường, anh Nhựt và hàng ngàn ngư dân ven biển đều lao vào cây mơ, xem đó như cửa thoát hiểm cho vụ cá nam thất bát này.

Cửa thoát hiểm

Có thể nói như vậy đối với ngư dân Quảng Ngãi trong tình cảnh hiện nay khi họ phát hiện ra tiềm năng vô tận của cây mơ. Thực ra, loài rong tảo này không xa lạ với ngư dân, song những năm trước đây họ không để ý. Một số người chỉ khai thác rong khi mùa cá đã vãn, dùng làm phân xanh bón ruộng chứ không phải để bán như bây giờ. Năm nay, ngay sau Tết âm lịch, một số tư thương đã đến các làng chài ven biển để hỏi mua cây mơ. Lúc đầu, giá chỉ 1.500đ, qua tháng 5 tháng 6, giá đẩy lên đến 4.000đ/kg. Người mua mơ đi lại dập dìu, ôtô thu gom đến từng ngõ xóm. Sẵn dịp biển mất mùa, lại gặp khó ngoài Hoàng Sa, thế là "nhà nhà mơ, người người mơ".

Tầm 3 giờ chiều, đi dọc các làng chài ở Quảng Ngãi, người đen đặc trên các bãi biển, không phải đi tắm biển mà là đi khai thác cây mơ. Thời gian này, thủy triều vừa rút nên các rạn san hô được bày khỏi mặt nước. Cây mơ theo đó cũng lộ diện. Chỉ cần một chiếc thuyền thúng, bơi ra khỏi rạn là có thể khai thác mơ một cách dễ dàng.

Anh Nguyễn Duy Khanh, ở thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải, một ngư dân suýt bỏ mạng trong cơn bão số 1 vừa rồi, cho hay: "Thấy thì có vẻ đơn giản vậy nhưng khai thác cây mơ rất cực, có điều không sợ phải bỏ xác giữa biển như đi đánh cá thôi".

Đang trưa, nắng như đổ lửa, rất nhiều thuyền thúng đã ra khỏi bờ nhưng vợ chồng anh chị Khanh - Na vẫn án binh bất động, tôi dò la: "Sao không đi với họ?". Chị Na: "Đó là những thúng có máy thở nên họ đi sớm. Vợ chồng tôi chỉ lặn bộ nên đợi triều xuống mới ra".

Anh Nguyễn Vinh, đang chuẩn bị rời bờ, nói về dụng cụ hành nghề như sau: "Mỗi thuyền thúng có hai người, một lặn xuống biển, ngậm ống thở, được nối từ miệng với bộ phận bơm khí trên thuyền, dùng liềm cắt mơ, khi nào đầy giỏ thì trồi lên, bỏ mơ vào thuyền; một ở trên thuyền, chỉ ngồi trông chừng máy nổ hoạt động. Nếu không ngồi canh chừng như vậy, máy nổ trên thuyền tắt bất ngờ, anh dân chài dưới nước cũng ... tắt thở luôn!".

Theo anh Vinh, trang bị một "máy thở" cùng chiếc thuyền thúng như thế phải tốn 20 triệu nên không mấy người mua sắm mà chỉ lặn bộ. Chị Na nói: "Vay mượn để mua sắm cũng được thôi, vì cắt mơ mà có "máy thở", năng suất gấp ba lần lặn bộ. Họ có thể ở dưới nước cả buổi, chỉ khi ăn cơm, mới trồi lên. Tuy nhiên, nhiều người không dám trang bị "máy thở" là vì, sợ cây mơ chỉ được giá năm nay, sang năm chẳng có ai mua, mình cũng tắt thở theo máy luôn".

Anh Nguyễn Vinh cắt lời chị Na: "Phải có sức nữa chứ trang bị "máy thở" không thôi chưa đủ đâu. Ngâm nước chừng hai ba tiếng, khi lên bờ, đại bác có nổ bên tai cũng chẳng nghe gì. Có người bị xuất huyết não do lặn quá sâu. Có "máy thở", mỗi ngày có thể kiếm cả triệu bạc, song nếu gặp nạn, coi như tàn phế suốt đời".

Rồi Vinh chỉ vào thằng Dết, 20 tuổi, con trai đầu của anh: "Nó lặn có hai bữa nay thôi, tối về lơ cơm luôn, chỉ húp chút cháo thôi!". Thì ra, để có tiền trăm, tiền triệu mỗi ngày, nhiều khi phải trả giá bằng mạng sống nữa chứ chả chơi!

Ta "ăn" vào mình?

Anh Nguyễn Vinh cũng cảnh báo thế thôi chứ chưa thấy ai bỏ mạng vì cây mơ này mà chỉ thấy, kể từ khi giá mơ được đẩy lên 4.000đ/kg, hàng ngàn gia đình ngư dân ven biển Quảng Ngãi đã thật sự thoát hiểm. Chưa có số liệu chính thức về số tiền mà ngư dân đã kiếm được từ "giấc mơ" này, song có điều chắc chắn là nhờ có cây mơ, đúng hơn là nhờ cây mơ được giá nên đời sống của ngư dân năm nay đỡ vất vả đi nhiều, dù biển cả đã quay lưng với họ.

Tuy nhiên, lợi bất cập hại, các nhà quản lý nguồn lợi thủy sản đã đưa ra lời cảnh báo: Mơ và các loại rong tảo ven bờ như căn nhà của các loài hải sản. Hàng năm đến mùa sinh sản, các loại cá tôm đã về đây sinh con đẻ cái. Vì vậy, khai thác cây mơ đến mức cùng kiệt như hiện nay, khác nào ngư dân tự "ăn" vào chính mình? Điều đáng báo động là, "hàng mơ" càng ăn mạnh ra biên giới phía bắc để xuất sang Trung Quốc thì ngư dân càng tận diệt chúng.

Tôi đem điều lo ngại ấy của các nhà quản lý nói lại với mấy anh ngư dân, thì được nghe câu này: "Không ăn vào cây mơ thì biết ăn vào gì bây giờ?". Vâng, các ngả đường ra biển dường như đều rất hẹp với họ, không bám vào "cửa thoát hiểm" này thì biết làm sao?

Trần Đăng

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005