Nghề câu cá ngừ đại dương

Từ hơn mười năm nay, nghề câu cá ngừ đại dương ở nước ta phát triển mạnh, tập trung ở các tỉnh Phú Yên, Bình Ðịnh và Khánh Hòa. Tuy nhiên, kết quả chưa tương xứng với tiềm năng và điều kiện sẵn có. Do vậy, cần sớm có định hướng cụ thể phát triển nghề này.

Biển Trường Sa sóng lặng về đêm. Con tàu neo ở độ sâu hơn 100 m chỉ khẽ lắc. Mặt nước lấp loáng ánh đèn. Chúng tôi chong hai ngọn đèn pha cực mạnh bên mạn tàu. Phút chốc, hàng đàn cá chuồn say ánh sáng lao vào. Tôi đứng trên boong, dùng vợt cán dài vớt một ít con để làm mồi câu cá ngừ đại dương, và đùa cùng anh Thái, một thủy thủ trẻ tuổi: "Món cá chuồn tươi ngon thế này ở đất liền thật hiếm. Chừng năm bảy con, thêm nắm lá giang rừng nữa thì có món nhậu thật tuyệt...". Nói rồi, tôi cầm ống câu, mắc hai con cá chuồn dài ngoẵng vào hai lưỡi câu cọng to bằng đầu đũa rồi thả xuống biển. Nước sâu thăm thẳm. Chì nặng kéo câu chìm hun hút vào lòng đại dương, một lúc lâu mới dừng lại. Lát sau, sợi cước bắt đầu rung nhẹ, rồi giật mạnh. Tôi giật dây câu cho lưỡi câu móc chắc hơn rồi nương dây theo cá. Cá kéo mạnh thì thả cước ra một chút, cá chùng lại thì từ từ thu cước lên. Sợi cước cứa vào tay đau điếng nhưng cứ phải giữ cho dây câu luôn căng, nếu không, cá sẽ tuột mất. Cứ vậy, phải mất hơn nửa giờ tôi mới dìu được con cá lên tới mặt nước. Ðó là một con cá ngừ đại dương nặng chừng 30 kg. Phải nhờ hai người nữa dùng móc, móc vào mang cá mới kéo được lên tàu. Và, tối ấy, trong bữa nhậu trên tàu, tôi chưa bao giờ thấy món cá ngừ sống kèm mù tạt lại ngon đến vậy.

Nghề câu

Chúng tôi tìm đến làng biển Phú Câu, phường 6, TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, nơi được coi là "cái nôi" nghề câu cá ngừ đại dương. Trong câu chuyện, người dân nơi đây kể lại rằng, cuối năm 1993, đầu năm 1994, trong một chuyến đi đánh lưới cá chuồn, tình cờ ngư dân nhặt được một đoạn dây câu, trong đó có mấy con cá ngừ mắc câu. Mổ ra, trong bụng cá hãy còn nguyên mồi cá chuồn. Vậy là bà con lần hồi làm lưỡi câu, dây câu rồi đi câu thử. Kết quả đã bắt được nhiều cá ngừ đại dương. Lúc đầu một vài tàu, sau đó, ngày càng nhiều ngư dân các tỉnh bạn như Khánh Hòa, Bình Ðịnh, Quảng Ngãi... đến học hỏi kinh nghiệm rồi chuyển từ các nghề khác sang nghề câu cá ngừ đại dương, tới nay, đã trở thành nghề khai thác chủ lực ở vùng biển miền trung nước ta, chủ yếu là ở các tỉnh Phú Yên, Bình Ðịnh, Khánh Hòa.

Nói về nghề này, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Ðức Phát cho biết: Trong những năm gần đây, nghề khai thác cá ngừ đại dương phát triển khá nhanh, cả về quy mô công nghiệp đánh bắt hải sản và quy mô nhỏ của hộ ngư dân, đặc biệt là ba tỉnh Bình Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa. Nhận thức được hiệu quả của nghề câu cá ngừ đại dương, thời gian qua, ngành thủy sản xem đây là đối tượng, mục tiêu để phát triển nghề khai thác cá xa bờ.

Hiện nay, cả nước có hơn 1.800 tàu câu cá ngừ đại dương. Cá ngừ đại dương được đánh bắt chủ yếu bằng hình thức câu vàng. Nhóm đánh bắt hiện đại của các doanh nghiệp, hiện có khoảng 45 chiếc tàu, công suất từ 200 đến 750 CV, có thể hoạt động dài ngày trên biển khơi. Nhóm còn lại của ngư dân, tập trung ở ba tỉnh nói trên, phần lớn là tàu vỏ gỗ, công suất từ 90 đến 350 CV, được trang bị thiết bị cần thiết như máy thu câu, định vị, máy dò, thông tin liên lạc, thiết bị sơ chế... Các tàu hiện đại có ưu thế lớn, đó là xác định được vị trí đàn cá, cá câu ở độ sâu có chất lượng cao hơn, công việc bảo quản tốt nên chất lượng bảo đảm hơn, và đặc biệt nhờ có thời gian hoạt động trên biển dài, tiết kiệm được chi phí đi lại. Ðó là chưa nói đến một số lợi thế khác của tàu hiện đại như tính an toàn, khả năng cơ động cao trên biển.

Anh Nguyễn Văn Hùng ở khóm 6, phường Phú Lâm, TP Tuy Hòa có hai tàu cá, mỗi chiếc có công suất 165 CV. Nói về chuyện lời, lỗ, anh Hùng trầm ngâm: Biển mà anh, lúc được lúc không. Ở bờ cứ lo làm sao đi câu được nhiều cá. Có lúc mỗi tàu câu được hơn tấn cá rồi nhưng vẫn cứ lo, bởi đem cá về nhiều có khi giá hạ thê thảm. Khổ nỗi, giá càng hạ, người mua lại càng chọn cá khắt khe hơn. Con cá mình nâng niu từ ngoài khơi đem về cứ bị lật qua lật lại. Thấy mà xót. Có lúc lỗ quá, đành phải để tàu nằm bờ.

Nhu cầu thị trường cá ngừ đại dương đòi hỏi phải bảo quản nguyên con. Giá bán cá tươi nguyên con, loại từ 30 kg/con trở lên, cao gấp 5 lần cá chế biến đông lạnh. Do đó, bảo quản cá là khâu rất quan trọng. Các tàu cá ở nước ngoài sử dụng công nghệ bảo quản lạnh, cấp đông trên tàu, cá được giữ ở nhiệt độ rất thấp, khoảng -500C đến -600C nên chất lượng cao. Ðội tàu hiện đại của các doanh nghiệp cũng đã có nhiều tiến bộ trong bảo quản cá. Trong khi đó, qua tìm hiểu tại các tỉnh, tàu câu cá ngừ vỏ gỗ ở Khánh Hòa, Phú Yên và Bình Ðịnh chủ yếu sử dụng nước đá để bảo quản. Theo thống kê, bình quân chỉ có từ 30 đến 40% lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Chất lượng cá không bảo đảm nên giá bán thấp. Chẳng hạn, cùng một loại cá trên 30 kg, nếu cá của ngư dân bán được khoảng 3,5 USD/kg thì cá của các doanh nghiệp có giá hơn 6 USD/kg.

Phân tích những điểm yếu trong công tác bảo quản cá của ngư dân, hai ông Nguyễn Văn Do và Nguyễn Hữu Hào, Chủ tịch Hiệp hội cá ngừ đại dương các tỉnh Phú Yên, Bình Ðịnh cùng cho rằng: Phần lớn tàu câu cá ngừ đại dương của ngư dân là tàu nhỏ, được hoán cải từ tàu làm các nghề khác, hầm chứa cá chật hẹp, không cách nhiệt tốt, nên không giữ được độ lạnh thích hợp trong thời gian dài. Tất cả các tàu đều dùng đá lạnh xay để bảo quản. Mà chất lượng của đá lạnh đang là vấn đề đáng quan tâm. Hiện ngư dân hai tỉnh này sử dụng đá 30 kg, chạy đông lạnh trong khoảng thời gian từ 8 đến 10 giờ, chưa đủ cứng nên tan nhanh, không giữ được độ lạnh cần thiết, nên cá chỉ tươi được trong một thời gian ngắn.

Theo ông Nguyễn Văn Do, việc đánh giá chất lượng cá ngừ của các doanh nghiệp, cá nhân thu mua hiện nay hoàn toàn dựa vào cảm quan, chưa có bất cứ một tiêu chuẩn cụ thể nào. Do đó, cần sớm xây dựng hệ thống tiêu chuẩn cụ thể để đánh giá chất lượng cá ngừ, bảo đảm lợi ích cho bà con ngư dân cũng như doanh nghiệp.

Giám đốc công ty TNHH Ðại Dương (Khánh Hòa) Mai Thành Tâm, một doanh nghiệp chuyên xuất khẩu cá bằng đường hàng không sang Nhật Bản, Hoa Kỳ... cho biết: Thực chất, hiện nay chúng ta chưa có chợ cá một cách đúng nghĩa. Bởi chợ cá phải là nơi có đủ các điều kiện để bảo quản, định giá và tiến hành các thủ tục mua bán một cách dễ dàng, nhanh chóng. Cái khó hiện nay là nắm bắt thông tin thị trường, kỹ thuật bảo quản để bảo đảm một cách tốt nhất chất lượng cá; thêm vào đó phải tìm cách chuyển cá nhanh nhất đến thị trường tiêu thụ.

Hướng đi cho khai thác và xuất khẩu cá ngừ

Một trong những khó khăn lớn trong xuất khẩu cá ngừ đại dương hiện nay là Việt Nam chưa phải là thành viên của Ủy ban nghề cá Tây và Trung Thái Bình Dương (WCPFC - Western and Central Pacific Fisheies Commission); nghề cá Việt Nam chưa được Hội đồng quản lý biển (MSC - Marine Steward Ship Council) cấp chứng nhận nghề cá bền vững. Do đó, để phát triển bền vững theo hướng hội nhập cao, cần sớm có các bước tham gia WCPFC; đăng ký để được cấp chứng chỉ MSC cho sản phẩm cá ngừ. Cùng với đó, sớm thành lập Hiệp hội cá ngừ đại dương Việt Nam để đại diện và bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người sản xuất, xuất khẩu.

Hiện nay, Việt Nam là nước xếp thứ 8 trong các quốc gia xuất khẩu cá ngừ đại dương đến Nhật Bản, một thị trường "khó tính" nhưng đầy tiềm năng. Ðiều ấy cho thấy, sản phẩm cá ngừ đại dương của nước ta có thể cạnh tranh với sản phẩm của nhiều nước khác và việc xây dựng thương hiệu cá ngừ đại dương Việt Nam được đặt ra khá cấp bách nhằm nâng cao giá trị sản phẩm cũng như bảo đảm quyền lợi của người khai thác và nhà xuất khẩu. Trước mắt, cần tập trung nguồn lực để giải quyết vấn đề đổi mới công nghệ, phương tiện khai thác, bảo quản và chế biến nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm cá ngừ sau thu hoạch; tiếp đó là các khâu khác như quảng bá; xây dựng tiêu chuẩn cho sản phẩm cá ngừ đại dương Việt Nam...

Chính phủ, các bộ, ngành liên quan cần đánh giá một cách khoa học về nguồn lợi, dự báo ngư trường; công nghệ mới về kỹ thuật khai thác, bảo quản; ban hành tiêu chuẩn về phân loại chất lượng cá; xây dựng chợ cá hiện đại. Tổ chức đội tàu khai thác, phối hợp với biên phòng, hải quân để vừa sản xuất, vừa bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Ðẩy mạnh tổ chức dịch vụ hậu cần, từng bước hình thành chợ bán đấu giá tại các cảng cá, bến cá. Tăng cường công tác xúc tiến thương mại, nghiên cứu thị trường; tiếp tục duy trì chính sách hỗ trợ xăng, dầu cho tàu đánh bắt cá ngừ đại dương.

Vào nhà anh Nguyễn Văn Hùng ở khóm 6, phường Phú Lâm, TP Tuy Hòa, chúng tôi thấy anh có rất nhiều bằng khen, giấy khen của UBND tỉnh Phú Yên, Bộ đội Biên phòng các cấp về thành tích tham gia bảo vệ chủ quyền vùng biển và an ninh - trật tự thôn, khu phố khu vực ven biển. Hỏi ra mới biết, anh là Tổ trưởng Tổ tàu thuyền an toàn số 1 phường Phú Lâm. Ðược sự giúp đỡ của Ðồn Biên phòng 352 - Phú Yên, Tổ tàu thuyền an toàn số 1 được thành lập năm 2004 với sự tham gia tự nguyện của sáu tàu câu. Anh Hùng cho biết, thời gian qua, tổ đã tham gia ứng cứu hơn 20 tàu bị nạn trên biển, hàng chục chiếc tàu bị mắc cạn; kịp thời báo các cơ quan chức năng về các trường hợp tàu thuyền nước ngoài khai thác trái phép trên vùng biển Việt Nam, tàu thuyền tranh chấp ngư trường gây mất trật tự an ninh trên biển, các tàu buôn lậu, trộm cướp trên biển hoặc sử dụng xung điện, chất nổ để khai thác trái phép nguồn lợi thủy sản... Trạm trưởng Trạm Biên phòng Ðà Rằng Trần Mạnh Hà cho biết: Ðây là mô hình rất tốt, cần được nhân rộng và tạo nhiều thuận lợi để anh em hoạt động tốt hơn nữa.

Từ thực tế khai thác, xuất khẩu cá ngừ thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tập trung nhiều hơn cho các chương trình nghiên cứu tổng thể về nghề khai thác cá ngừ đại dương; xây dựng định hướng phát triển phù hợp với tiềm năng nguồn lợi, điều kiện kinh tế, trình độ văn hóa, lao động và hội nhập kinh tế quốc tế. Bên cạnh đó, tập trung tháo gỡ những vướng mắc nhằm phát huy tốt thế mạnh nghề này, góp phần phát triển bền vững nghề khai thác cá xa bờ.

PHONG NGUYÊN

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005