ĐBSCL: Cá linh trước nguy cơ cạn kiệt

Những ngày này, nước sông Tiền, sông Hậu trở nên đục ngầu, dòng nước từ thượng lưu sông Mê Công cuồn cuộn đổ về Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Mùa lũ đã về và cũng là lúc dân đồng bằng bắt đầu vào mùa đánh bắt cá linh...

SĂN BẮT VÀ CHẾ BIẾN CÁ LINH

Cá linh ở ĐBSCL có 2 loài phổ biến là cá linh bản (còn gọi là cá linh banh) và cá linh ống. Cá linh bản có thân dài, dẹt hai bên, bụng phình, đầu rộng, không râu, thân phủ đầy vảy tròn màu xanh nhạt, bụng ánh bạc, có vi xám nhạt. Cá linh ống nhỏ hơn cá linh bản, có mình tròn, dài, cỡ khai thác từ 8 - 15cm, nặng 160g. Cá linh sống từng đàn ở tầng nước mặt, kích thước nhỏ, con lớn dài 25 cm, nặng 200g, cỡ thường gặp từ 10 - 20cm, thích nơi nước chảy và thích ăn thực vật trôi nổi. Vào mùa khô, cá linh trở về sống trong các sông lớn, ao hồ ở vùng thượng nguồn sông Cửu Long, phần lớn là ở Biển Hồ, rồi bắt đầu hoạt động sinh dục vào đầu năm. Mùa đẻ chính của cá linh là đầu mùa mưa tháng 5 - 6, bãi đẻ thường ở ngã ba sông, ven các cồn, nơi nước chảy, trứng cá linh trôi nổi. Sau khi nở, cá linh theo nước lũ vào đồng tìm thức ăn và lớn lên. Càng xuống hạ nguồn, càng vào đồng xa, lượng cá linh ít dần cho đến khi gặp vùng nước mặn. Cá linh xuất hiện ở các tỉnh hạ nguồn vào rằm tháng 7 âm lịch. Sau khi lũ rút, cá ra sông lớn rồi trở về thượng nguồn và năm nào cũng theo chu kỳ như vậy. Mùa khai thác cá linh chính là sau mùa lũ...

Bác Huỳnh Văn Năm ở xóm đáy khóm 6, phường 5 (thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long) đã nhiều năm trải đáy trên sông Cổ Chiên, cho biết: “Người dân đồng bằng dùng những ngư cụ đánh bắt cá linh như vó, đăng mé, chài quăng, dớn, lưới hứng, lưới giăng hoặc trải đáy trên các sông, rạch. Tùy theo mùa cá linh có kích cỡ khác nhau mà dùng dụng cụ đánh bắt phù hợp mới cho sản lượng nhiều. Chẳng hạn, đầu mùa lũ, từ rằm tháng 7 đến 30 tháng 8 âm lịch, dùng hứng hoặc dớn để bắt cá linh loại nhỏ cỡ bằng đũa ăn. Người ta chọn những nơi có dòng nước chảy xiết, rồi thả hứng hoặc đặt dớn gần mé bờ để hứng cá linh. Khoảng 15 - 30 phút sau khi thả hứng, người ta dỡ hứng lên, rồi dùng cái rổ hoặc vợt nhỏ để bắt cá. Từ tháng 9 đến tháng 12 âm lịch, cá linh theo lũ rút ra sông lớn, lúc này cá có cỡ lớn bằng ngón trỏ và cho sản lượng cao nhất. Vào lúc này, nước sông, rạch chảy êm hơn, nước trong hơn và cá linh đã lớn nên người ta dùng đáy hoặc chày lưới để bắt cá linh trên các sông lớn. Khai thác cá linh trong mùa lũ kéo dài khoảng 4 tháng nước nổi. Sản lượng khai thác cá linh đầu mùa lũ thường ít hơn vào cuối mùa lũ. Nhiều ngư dân ở các tỉnh đầu nguồn còn biết cách gọng cá linh trong những ghe đục đến đầu mùa khô để đem xuống các chợ ở các tỉnh hạ nguồn bán.

Ở mỗi vùng khác nhau, cá linh được người dân đồng bằng chế biến thành nhiều món ăn khác nhau nhưng kho lạt và nấu canh chua là 2 món phổ biến nhất. Cá linh cỡ nhỏ được ưa chuộng hơn và có giá bán cao hơn cá cỡ lớn. Cá linh cỡ nhỏ có vào đầu mùa lũ dùng kho tương, kho khóm (kho lạt) hoặc bằm nhuyễn, dồn khổ qua hay vò viên nấu canh chua hoặc kho lạt ăn luôn xương. Loại cỡ lớn thì nấu canh chua, kho nước dừa và lá dứa để nguyên con, đặc biệt nấu canh chua cá linh với bông điên điển và bông so đũa ăn rất ngon. Cá linh còn được làm mắm để nguyên con dùng kho mắm, ăn sống hoặc làm nước mắm. Nước mắm cá linh Châu Đốc, Long Xuyên (An Giang), Hồng Ngự, Thanh Bình (Đồng Tháp) từ lâu đã nổi tiếng khắp nơi, hằng năm được sản xuất với số lượng lớn tiêu thụ cả nước và xuất khẩu.

NGUỒN CÁ LINH CẠN DẦN

Gần đây lượng cá linh giảm dần do môi trường sống của cá thay đổi và khai thác quá mức của con người. Các tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long khai thác cá linh với số lượng lớn để làm thức ăn nuôi thủy sản công nghiệp và bán công nghiệp, lượng cá linh về hạ nguồn cũng ít dần. Cũng do cá linh hiện chỉ sinh sản tự nhiên, chưa nhân giống nhân tạo được nên lượng cá tái tạo lại giảm dần.

Chú Sáu Hòa ở ấp Cái Cạn 2, xã Mỹ Phước, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long, cho biết: Những năm trước đây, cá linh nhiều lắm. Hồi đó, ở vàm Hòa Mỹ (thuộc ấp Hòa Mỹ 2, xã Mỹ An, Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long) trên sông Cổ Chiên, sau mùa lũ cả xóm đáy trên 10 hộ đều trúng mùa cá linh. Từ tháng 10 đến tháng 11 âm lịch, suốt một con nước lớn (triều cường), chủ đáy kéo đáy lên không nổi phải xả cho cá ra bớt, cá đem về nhiều quá lựa không xuể, có hộ phải nhờ hàng xóm đến lựa. Từ năm 1990 trở lại đây, lượng tôm, cá nói chung và cá linh giảm mạnh và chú Sáu Hòa đành bỏ nghề trải đáy sau đó vài năm. Chị Nguyễn Thị Lan, một bạn hàng chợ ở chợ Đường Chừa (phường 8, TP Vĩnh Long) nói rằng: “Vài năm trở lại đây, lượng cá linh bán ở chợ này mua từ những ghe hứng rất ít, nhiều lắm mỗi bạn hàng chỉ mua được vài trăm gam đến vài ký trong mỗi buổi chợ để bán lại, nhưng không phải ngày nào cũng có, chỉ có cá bán tập trung vào những con nước ngày rằm hoặc ba mươi. Cá linh có ở chợ này vào cuối mùa lũ chủ yếu do các ghe đục từ miệt trên (An Giang, Đồng Tháp) trở về chớ cá bắt tại chỗ rất ít. Cá linh ngày càng vắng bóng”.

Thiết nghĩ, giải pháp bảo vệ nguồn các loài thủy sản nước ngọt nói chung và cá linh nói riêng hầu bảo tồn nguồn lợi thủy sản đặc trưng của miền sông nước là đòi hỏi cấp bách ở ĐBSCL hiện nay.

TRUNG HIỆP

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005