“Nhân sâm” biển kêu cứu

Quán nhậu đặc sản biển nằm bên cầu Bình Phú, xã Xuân Cảnh (huyện Sông Cầu, Phú Yên) hướng đối diện ra mặt đầm Cù Mông, gió thổi lồng lộng. Không đợi nhân viên phục vụ bàn chìa ra thực đơn, một trong bốn ông khách có dáng người bệ vệ hất hàm hỏi cô phục vụ khá đỏm dáng: Có hải sâm, bào ngư không em…?

Thay cho câu trả lời, cô gái hướng tay về những chiếc hồ kính, thau nhựa đang sủi khí ô-xy trắng phau, bên trong khoảng vài chục con hải sâm, bào ngư vốn được mệnh danh là “nhân sâm” của biển đang bò ngang, bò dọc. Không thèm hỏi giá, ông khách tỏ ra sành điệu: “Lấy hết cho anh, nhớ cho vào thùng xốp, tính luôn tiền sủi khí ô-xy em nhé”.

Ráo riết săn bắt, bán mua

Ai từng nhiều lần đi ngang qua “phố cá ngựa” trên địa bàn các xã Xuân Bình, Xuân Cảnh, Xuân Hòa (Sông Cầu) hẳn cũng có lần dừng chân thưởng thức những món ăn đặc sản ghẹ luộc, ốc nhảy. Và không quên mua thêm vài con hải sâm, bào ngư, sao biển ngâm rượu chung với cá ngựa hay chế biến những loại thuốc bổ thận ích tinh… Vì vậy, trên cung đường chỉ gần 2 km này người ta không ngần ngại bày bán các loại hải sản quý hiếm cho thực khách khắp bốn phương, nhất là các đấng tu mi nam tử, khiến cho cảnh mua bán càng trở nên tấp nập lạ thường. Để đáp ứng nhu cầu lớn ấy, ngư dân tại Sông Cầu đã ra sức tầm nã hải sâm, bào ngư vốn được mệnh danh là “nhân sâm của biển cả” bằng mọi cách: lưới giã cào, lưới vây và ngay cả dùng bình lặn bắt… về bán lại cho các chủ đầu nậu.

Tại đây, khi “thượng đế” đến mua, chủ quán sẽ đưa khách vào bên trong, nơi có hồ kính, thùng xốp đựng sẵn hải sâm, bào ngư lúc nào cũng sủi khí ô-xy trắng xóa để lựa chọn. Nhưng không phải lúc nào hải sâm, bào ngư cũng dễ dàng tìm mua được. Có khi “thượng đế” phải đặt trước cả tháng để các chủ đầu nậu thu gom từng con. Do vậy, hàng trăm người dân làm nghề lặn bắt tôm hùm giống, thậm chí nhiều ngư dân lâu nay chỉ làm nghề đánh bắt hải sản bình thường bắt đầu chuyển nghề sang săn hải sâm, bào ngư… dưới lòng đại dương.

Trong vai một khách hàng mua hải sâm, bào ngư xuất khẩu sang Trung Quốc, chúng tôi tìm đến quán Thủy (xã Xuân Cảnh) - đầu nậu có tiếng thường thu gom cá ngựa, hải sâm, bào ngư, sao biển từ ngư dân rồi về phân phối cho các nơi. Sau một hồi huyên thuyên về tác dụng đầy ma lực của hải sâm, bào ngư, bà chủ hàng khước từ đơn đặt hàng của chúng tôi: “Các anh thông cảm. Hải sâm, bào ngư dạo này hút quá, hàng cung không đủ cầu nên tôi không dám nhận thêm đơn đặt hàng. Nếu muốn tìm nguồn, các anh thử ghé đến chỗ bà Loan, bà Tâm xem sao. Nhưng tôi chắc không có nhiều đâu. Vì bắt được con nào, ngư dân giao cho tôi ngay, tôi đã ứng tiền trước cho họ hết rồi”.

Cảm ơn sự nhiệt tình của bà chủ vựa hải sản, chúng tôi lân la khắp các quán khác, rồi quyết định tiến sâu vào những làng biển Sông Cầu để tìm hiểu tình hình đánh bắt hải sâm, bào ngư hiện nay. Tại cảng cá Dân Phước, lúc các tàu thuyền đang tấp nập đổ cá cho bạn hàng, chúng tôi bắt gặp không ít những con hải sâm, bào ngư thiên nhiên nằm lẫn lộn với những giỏ cá, tôm hỗn tạp. Bắt chuyện với một ngư dân tên Thành, anh ta vui vẻ: “Mấy con hải sâm, bào ngư chết này là do tụi này giã lưới cào, không chủ tâm bắt nó… Anh muốn mua hải sâm, bào ngư sống ghé lại mấy chiếc ghe kia, toàn dân săn chuyên nghiệp đó”.

Bào ngư (phía dưới) được trưng bán chung với cá ngựa, rắn biển

Không phải dông dài, khi nghe tôi hỏi: “Có hải sâm, bào ngư không?”, chàng ngư phủ nước da đen nhẻm tên Hùng kéo ngay tôi xuống chiếc thuyền nhỏ chỉ vào một chiếc xô nhựa, bên trong có 4 con hải sâm và 5 con bào ngư đang cựa mình trong luồng ô-xy nhân tạo phì phào bọt sóng. Để có mớ hàng này, anh Hùng đã phải thức trắng cả đêm cùng với giàn giã cào của mình cày đi xới lại nát cả vùng biển ngoài khơi Sông Cầu. Cũng theo anh Hùng, bào ngư và hải sâm chuyên sống ở các rạn đá ngầm hoặc các lỗ dưới đáy biển. Lúc đánh bắt, người ta lặn xuống biển, lần theo các vỉa đá ngầm. Nếu lặn mà gặp bào ngư hay hải sâm người đi săn chỉ cần cầm móc sắt nhẹ nhàng nhưng phải hết sức nhanh nhẹn và dứt khoát móc vào miệng bào ngư, hải sâm gẩy nhẹ, chúng sẽ co miệng, lăn ra. Gặp thợ săn chuyên nghiệp, hải sâm, bào ngư hoặc cá ngựa, đẻn biển, sao biển và bất kỳ hải sản quý nào đều khó có thể thoát khỏi. Nếu gặp may, thì mỗi đợt thủy triều rút (khoảng từ 3 - 4 ngày), một ngư dân săn bắt bào ngư, hải sâm có thể kiếm được 1 - 2 kg bào ngư. Theo giá hiện tại 1 kg bào ngư lỗ có giá từ 400.000 - 500.000 đồng, còn bào ngư đá (cả vỏ) có giá từ 600.000 - 800.000 đồng/kg, hải sâm 20.000-150.000 đồng/con tùy theo kích cỡ.

Cách thứ hai là dùng lưới giã cào, sau khi ra khơi, giàn cào được đưa xuống biển chà đi xát lại trong vòng bán kính 3 km, tôm cá, hải sản khó mà thoát khỏi được miệng lưới này. Có hôm gặp may thì trúng được vài kg hải sâm, bào ngư là chuyện thường. Do vậy, từ khi rộ trào lưu tìm săn hải sâm, bào ngư thì chiến dịch truy sát “thần dược” càng ồ ạt lên ở các làng biển. Nhiều ngư dân nhận thấy tiềm năng và giá trị kinh tế của loại hải sản này nên đã sắm thêm đồ nghề, giàn lưới để phục vụ cho đánh bắt.

Hải sâm có tên khoa học là Stichopus japonicus selenka, là loài động vật không xương sống, sống ở biển, trên đáy cát hoặc san hô chết, tập trung nhiều nhất ở độ sâu 2-5 m, hay gặp ở vùng vịnh và những nơi có nhiều đá ngầm.

Bào ngư là động vật giáp xác, thuộc họ hàu hến. Bào ngư thiên nhiên khai thác từ biển sâu 5 - 20m và có hai loại là bào ngư vành tai và bào ngư 9 lỗ, có kích cỡ cả vỏ trung bình 5 - 6 cm.

Nguy cơ cạn kiệt

Theo tài liệu y học cổ truyền, bào ngư, hải sâm vị mặn, tính ấm vào được kinh tâm, tỳ, thận và phế quản. Các y thư cổ đều nói đến hải sâm, bào ngư với những kiến giải khá sâu sắc như bổ được thận kinh, ích được tinh tủy, tiêu được đờm dãi, giữ gìn điều nhiếp được tiểu tiện, chữa được mọi chứng hư lao, ốm yếu gầy còm… Từ xa xưa, hải sâm, bào ngư còn được coi là một trong “ngũ danh thái” (năm loại thực phẩm nổi tiếng) cùng với óc khỉ, tay gấu và yến sào… của ẩm thực cổ truyền phương Đông. Còn về mặt thực phẩm, thịt hải sâm, bào ngư là một trong tám món ăn (bát trân) cao lương mỹ vị nổi tiếng cùng với yến sào, vây cá... Do vậy, không chỉ từ tháng 4 - 8 là mùa khai thác bào ngư, hải sâm mà trước nhu cầu ngày càng lớn, ngư dân ra khơi tìm “thần dược” quanh năm.

Qua tiếp xúc với những người làm nghề và đầu nậu bán hải sản quý hiếm ở Sông Cầu, chúng tôi được biết, mỗi ngày có khoảng hàng trăm con hải sâm, bào ngư được xuất đi khỏi địa bàn. Lúc cao điểm, có đến hàng chục kg hải sâm, bào ngư cả tươi sống lẫn sấy khô hoặc ướp lạnh giao cho khách hàng từ Nam ra Bắc và các khách hàng chuyên mua nguồn hải sản quý hiếm này xuất qua Trung Quốc. Vì bị săn ráo riết nên số lượng hải sâm, bào ngư ngày càng khan hiếm dần. Ông Huỳnh Văn Nài, một ngư dân ở làng biển Xuân Hòa cho biết thêm: “Ngày trước bào ngư, hải sâm ở đây rất to và nhiều, nhưng mấy năm trở lại số lượng của chúng ít đi thấy rõ. Có lúc đi lặn cả buổi, thả lưới cả đêm cũng chỉ kiếm được vài chục con bé xíu bằng ngón chân. Nguyên nhân của tình trạng này là do có quá nhiều người đi săn bắt bào ngư và hải sâm nên chúng cũng không kịp sinh sản, trưởng thành. Đồng thời, nguồn nước bị ô nhiễm khiến rong rêu chết, làm cạn kiệt nguồn thức ăn của chúng”.

Theo lãnh đạo các địa phương thì mặc dù chính quyền đã ban hành các quy định về việc cấm khai thác bừa bãi nguồn hải sản quý giá này, nhưng việc quản lý lại rất khó. Mỗi kỳ nước triều rút, hàng trăm ngư dân lại lén lút lặn, bắt bào ngư, hải sâm, đó là chưa kể đến việc dùng lưới giã cào khiến cho bào ngư, hải sâm không kịp lớn đã bị bắt sạch để ngâm rượu, làm thuốc…

Hiện nay đã có một số ngư dân Sông Cầu đang đầu tư khoanh vùng nuôi bào ngư, hải sâm nhưng bước đầu chưa có mô hình nào thành công. Ngoài việc thắt chặt quản lý việc khai thác bào ngư, hải sâm, chính quyền các địa phương cũng động viên, hỗ trợ để các ngư dân xây dựng các mô hình nuôi để biến ngành này trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Văn Tài

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005