Mô hình lúa - tôm ở ĐBSCL: Thích ứng biến đổi khí hậu

Vài năm gần đây, nông dân các địa phương ven biển ĐBSCL trúng đậm mô hình “con tôm ôm cây lúa”. Toàn vùng hiện có hơn 120.000 ha đất nông nghiệp sản xuất theo mô hình này, vượt gấp nhiều lần so với thời sơ khai 10 năm trước. Đặc biệt, qua thực tế, mô hình lúa - tôm được các nhà khoa học khẳng định thích ứng cao với diễn biến bất thường của biến đổi khí hậu toàn cầu và có thể sản xuất lớn…!

Mô hình của nông dân

40 năm trước, tại xã Long Điền Đông K, nay là xã Long Điền Đông A, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu, nông dân tình cờ thu hoạch được tôm trong ruộng lúa. Từ đó họ đưa nước mặn vào một cách vừa phải để cho tôm phát triển song hành với cây lúa. Đây là một trong những nơi đầu tiên ở vùng bán đảo Cà Mau sản xuất lúa - tôm đầu tiên. Đến nay, mô hình này ngày càng được nhân rộng, áp dụng tốt các tiến bộ khoa học kỹ thuật và quy trình sản xuất ngày càng hoàn thiện. Ngày càng xuất hiện nhiều điển hình cho lợi nhuận 50 - 100 triệu đồng/ha/năm.

Nông dân Nguyễn Văn Hiếu, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, cho biết: “Năm 2007, tình cờ tôi cấy 7 công lúa một bụi đỏ trên đất nuôi tôm. Cuối vụ thu hoạch được 25 giạ/công. Năm nay, tôm ít bệnh hẳn so với những ao tôm bên cạnh. Chính vì vậy, tôi quyết định sản xuất lúa hết 10 công đất của mình”. Ông Hiếu bật mí: “Tôi thấy nhiều vùng ở Bạc Liêu trồng lúa trên đất nuôi tôm khá quá nên về đây cấy thử nhưng không ngờ trúng thiệt”.

Thấy anh Hiếu cấy lúa có kết quả, nhiều bà con ở thị trấn miền biển này cũng làm theo. Đến nay, diện tích lúa - tôm lên đến trên 2.200ha. Tại huyện Cái Nước, để có lúa cấy trên đất tôm, người dân gieo mạ trên sân nhà, rồi nhổ cấy xuống vuông tôm. Dù qua nhiều công đoạn nhưng ai cũng hớn hở vì khả năng thắng lớn.

Ở Bạc Liêu, do trúng mùa lúa từ năm rồi, nên năm nay chính quyền, ngành nông nghiệp không cần vận động, nông dân vẫn chủ động xuống giống lúa trên ao tôm của mình... tới 21.000 ha.

Tại vùng bán đảo Cà Mau (tỉnh Kiên Giang) năm 2003-2004, nông dân ào ạt phá bỏ bờ bao, dẫn nước mặn vào sản xuất một vụ lúa - một vụ tôm, bất chấp sự ngăn cản quyết liệt của chính quyền. Trước hiệu quả thiết thực của mô hình này, địa phương phải mở rộng quy hoạch vùng lúa - tôm và tăng cường hỗ trợ nông dân.

Ông Huỳnh Văn Hòa, tổ 3, ấp Thuồng Luồng, xã Đông Hưng A, huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang, một trong những nông dân sản xuất theo mô hình lúa - tôm đầu tiên ở địa phương, tâm sự: Nhà có 4 ha ruộng, trước đây, gia đình làm lúa - cá nhưng càng làm càng thua lỗ và đã nợ quá hạn ngân hàng huyện gần 30 triệu đồng, chưa kể tiền vay bên ngoài. Sau khi “bửa” đập Xẻo Nhào - kênh Chống Mỹ (năm 2003) và được nhà nước múc kênh mới, gia đình tôi chuyển sang làm tôm - lúa. Từ đó đến nay, vụ nào cũng lãi hơn 100 triệu đồng từ tôm, chưa tính tiền bán hơn 400 giạ lúa… Xã Đông Hưng A hiện có 95% số hộ nuôi lúa - tôm có lời. Nông dân trong xã đã cải tạo xong vuông bao để sản xuất đúng mô hình “com tôm ôm cây lúa”…

Theo ngành nông nghiệp các địa phương ở ĐBSCL, từ năm 2000 đến nay, diện tích sản xuất theo mô hình lúa - tôm liên tiếp tăng lên. Kiên Giang từ 20.000ha năm 2003 đến nay tăng lên 60.000 ha; Cà Mau từ 15.000ha, đến nay trên 25.000ha; Bạc Liêu 10.000ha, nay lên đến 21.000ha… Mô hình luân canh lúa - tôm đem đến lợi nhuận cho nông dân 27,5 triệu đồng/ha/năm…

Thích ứng biến đổi khí hậu

Một thông tin rất quan trọng đối với nông dân bấy lâu gắn bó với mô hình lúa - tôm là: Tại hội thảo phát triển hệ thống canh tác lúa - tôm các tỉnh ven biển ĐBSCL diễn ra tại Sóc Trăng cuối tháng 9, các nhà khoa học cho rằng đây là mô hình sản xuất thích ứng với diễn biến bất thường của biến đổi khí hậu và có thể mở rộng diện tích lên 200.000 ha trong vài năm tới.

ĐBSCL chịu tác động của biến đổi khí hậu nặng nhất so với toàn quốc, khả năng xâm nhập mặn sâu vào đất liền là điều khó tránh khỏi. Theo dự báo của Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL, khả năng có đến 2,4 triệu ha bị nước biển xâm nhập mặn, nhiều diện tích chuyên trồng lúa 2 vụ/năm sẽ không thể sản xuất được do nước mặn tràn vào. Lúc đó, mô hình canh tác một vụ lúa, một vụ tôm là thích ứng nhất.

TS Trần Thanh Bé, Giám đốc Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL, cho rằng: “ĐBSCL có hơn 1,4 triệu ha đất ngập nước do tác động của xâm nhập mặn. Con số này sẽ tăng lên do quá trình biến đổi khí hậu, cụ thể là nước biển dâng, xâm nhập mặn sâu vào đất liền. Khoanh vùng ngọt hóa để trữ ngọt sản xuất lúa là điều không tưởng. Chính những dòng nước mặn xâm nhập vào ruộng lúa đã tạo điều kiện cho người nông dân nuôi tôm và cũng chính họ “phát minh” ra mô hình sản xuất lúa - tôm”.

TS Nguyễn Văn Hảo, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 2, cho rằng: “Con tôm sú sau nhiều năm nuôi tại ĐBSCL cho kết quả cao, nhưng yếu tố môi trường là điều rất quan trọng, vì vậy trồng lúa trên đất nuôi tôm là cách làm cải tạo môi trường rất tốt. Đây là mô hình đã được khuyến cáo nhiều năm vì mức độ bền vững của nó. Con tôm nuôi theo mô hình này hoàn toàn sạch bệnh, kể cả cây lúa cũng vậy, do không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhiều nên chất lượng cao. Tuy nhiên, hiện nay chưa ai khẳng định ĐBSCL phát triển bao nhiêu ha tôm là đủ” .

Vì hiệu quả cao của mô hình lúa - tôm mấy năm qua dẫn đến diện tích tăng đột biến, vượt xa quy hoạch, quản lý và khả năng đáp ứng của hệ thống thủy lợi. Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Bùi Bá Bổng: Nước biển dâng, xâm nhập mặn là điều đáng lo, nhưng nông dân đã chọn được mô hình phù hợp trong bối cảnh khó khăn là điều đáng mừng. Đây là bước khởi đầu cho việc tổng kết, nghiên cứu, trao đổi và định hướng phát triển bền vững sản xuất lúa - tôm nước lợ. Sắp tới, cần phải tập trung quy hoạch, đầu tư phù hợp để nâng cao hơn nữa hiệu quả của mô hình sản xuất này.

TS Phạm Văn Dư, Phó Cục trưởng Cục trồng trọt - Bộ NN-PTNT, cho biết: Chúng tôi đang nghiên cứu nhiều loại giống lúa mới có khả năng chịu mặn cao để thích ứng với môi trường đối với mô hình này. Bên cạnh đó là nghiên cứu một số loại rau, màu thích hợp để nông dân trồng trên các bờ bao vuông tôm nhằm sử dụng tối đa diện tích canh tác, tăng thu nhập, sản xuất đa canh trên cùng một đơn vị diện tích.

BÌNH ĐẠI

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005