“Thủy quái” trên sông Mekong

Cá vồ cờ được ngư dân mệnh danh là “thủy quái” trên dòng Mekong bởi vóc dáng khổng lồ và sự hung hãn. Gọi là vồ cờ vì cái kỳ trên lưng nó vươn cao như ngọn cờ; lúc nó bơi, kỳ rẽ sóng dũng mãnh như cá mập tung hoành ngoài biển khơi.

Cá dữ dòng Mekong

Cá vồ cờ thuộc họ cá tra, kích thước tối đa dài 3m, con lớn nhất nặng 300 kg. Đây là loài cá khỏe nhất, dữ tợn nhất trong loài cá nước ngọt. Khi săn mồi chúng đi thành bầy, bung cờ cuồng bạo rượt đuổi các loài cá lớn nhỏ ăn thịt. Đối với người dân vùng sông nước, vồ cờ là hung thần, chài dính vồ cờ sẽ bị nó lôi chài đi mất. Còn giàn lưới nào bị vồ cờ bơi qua nếu lưới không rách tươm cũng đi tong theo cá. Nhà sưu khảo Huỳnh Minh khi tìm hiểu Cần Thơ xưa đã tỏ ra vô cùng kinh ngạc về loài cá lạ này. Theo Huỳnh tiên sinh, tại rạch Cái Tắc, tỉnh Cần Thơ xuất hiện một cặp cá vồ cờ to lớn dị thường, bơi lội dậy sóng lớn gây kinh hoàng ngư dân. Có người vãi chài trúng nhằm cặp kỳ trên lưng, bị cặp cá kéo ghe chạy như bay, phải cắt bỏ chài nếu muốn giữ mạng. Sau cặp cá ấy bị bắn chết, dân làng thấy cá to kéo lên chặt khúc đem về ăn. Trong bao tử cá họ thấy nhiều vòng vàng, bông tai, chuỗi hột...

Nhưng loài cá bí ẩn ấy đột ngột biệt dạng trên sóng nước mênh mông. Loài thủy quái từng được mệnh danh là cá “ăn thịt người” nay bị ngư dân và nhà khoa học săn lùng ráo riết. Ngay mùa lũ chúng tôi tìm về làng cá ở thị trấn Phú Mỹ (H.Phú Tân, An Giang) - nơi từng xuất hiện nhiều cá vồ cờ. Ở làng cá này, ông Nguyễn Văn Kỷ là ngư dân đánh được nhiều cá to nhất, từ cá hô, cá tra dầu hàng trăm ký cho đến cá mập, cá đao hung tợn từ biển lạc vào. Năm 2008, ông Kỷ thả lưới dính con tra dầu nặng 46 kg. Tháng 5.2009 lại thả lưới dính con tra dầu nặng 33 kg, bán được 2 triệu đồng. Nghe chúng tôi nhắc đến tên cá vồ cờ, ông Kỷ liền lè lưỡi: “Nó là quái vật, ngư dân nào gặp nó là xem như mất của. Tuy sợ nhưng ai cũng mê nó, bởi bắt được nó mới chứng tỏ là tay sát cá bậc nhất trên dòng Mekong này”. Rồi ông Kỷ kể có lần ông đánh lưới được con vồ cờ 40 kg. Đó chỉ là con vồ cờ loại nhỏ, nhưng phải vất vả lắm ông mới lôi được lên bờ. “Nhìn tận mắt cái kỳ của nó ai cũng trầm trồ, nhưng khi mổ bụng cá thấy nhiều cà rá, dây chuyền làm bằng vàng, bạc khiến ai cũng kinh hãi” - ông Kỷ nói.

Trong những ngày truy tìm dấu vết cá vồ cờ, hầu như đến đâu chúng tôi cũng chỉ nhận được những cái lắc đầu từ ngư dân. Họ bảo cá vồ cờ Mekong đã bị tuyệt chủng rồi. Bằng chứng là ngư dân ở đây thỉnh thoảng vẫn đánh lưới dính cá hô, cá tra dầu hàng trăm ký nhưng cá vồ cờ không thấy bóng dáng. “Vồ cờ ngang lắm, nếu còn chúng bơi lội nhởn nhơ trên sông, không ẩn nấp dưới đáy sâu như cá hô đâu” - lão ngư Nguyễn Văn Dung ở Xóm Chài, TP Cần Thơ - quả quyết. Ông Dung còn bảo đã là ngư dân thứ thiệt trên dòng Mekong, hầu như ai cũng từng nếm qua thịt cá hô, cá tra dầu, cá mập xà, nhưng chẳng có mấy người được nếm thịt cá vồ cờ. Là một lão ngư cừ khôi, nhưng cuối cùng ông Dung cũng đành đi vào lòng đất với khát vọng bất thành.

Nỗ lực bảo tồn

Tưởng chừng bí lối, cuối cùng chúng tôi cũng diện kiến được loài cá “huyền thoại” này trong một ao nuôi cá của ông Mười Linh ở TP Long Xuyên, An Giang. Đó là con cá vồ cờ cái đã hơn 10 tuổi, trọng lượng nặng trên 23 kg. Ông Vương Học Vinh, Trưởng bộ môn thủy sản, trường Đại học An Giang nói: “So với cá tự nhiên nó còn quá nhỏ nhưng phần vây lưng đã cao hơn 4 tấc. Mấy sinh viên thủy sản mê lắm, hay tới đây xem cá lạ. Con cá này lúc nhỏ nó theo nước lũ lạc vào ao nuôi, lúc bắt lên tưởng cá tra nhưng khi thấy cái kỳ lưng đặc trưng nhú lên, chúng tôi quá vui mừng vì biết đây là cá vồ cờ cực hiếm nên giao ông Mười Linh nuôi dưỡng”. Tuy nói là cá nhỏ nhưng đầu nó đã bằng đầu người, to như con nghé con. Dù thuần dưỡng quen hơi người nhưng phải 3 người mới bắt được bởi cá quá khỏe.

Với kiến thức về cá tôm, ông Vinh cho biết cá vồ cờ là loài cá hung tợn, khi săn mồi chúng đi thành bầy, khí thế dữ như cá mập, vây lưng con cái và đực cao như nhau. Theo ông Vinh cá vồ cờ ăn tạp nên nhiều khi ăn xác người trôi sông, nuốt luôn nữ trang. Vì thế khi mổ bụng cá thấy nữ trang ai cũng đồn đoán đây là “cá ăn thịt người”. Ông Vinh nói: “Vồ cờ là loài cá hiếm hoi của trời đất, gần như biến mất trên thế giới, nên giới thiệu cho công chúng chuyện lưu giữ được cá quý là điều phải làm. Nếu nhà báo phát hiện ở đâu còn cá vồ cờ đực thì se duyên giúp để tụi tôi còn phối giống”. 

Chúng tôi liên hệ với Trung tâm quốc gia giống thủy sản nước ngọt Nam Bộ (tọa lạc tại Tiền Giang) - nơi hiếm hoi lưu giữ các loài cá quý bản địa. Thạc sĩ Thi Thanh Vinh cho biết trung tâm may mắn nuôi được 2 con vồ cờ, một con cái nặng 20 kg và con kia khoảng 5 kg chưa xác định là đực hay cái. Đây là hai con cá do người dân bắt được nuôi như cá kiểng nên quý lắm, cán bộ trung tâm phải thuyết phục nhiều lần chủ nhân mới chấp nhận cho mượn chứ không bán.

Ông Vinh cho biết trong tự nhiên cá vồ cờ gần như tuyệt chủng nên ai cũng hy vọng con cá kia là đực để còn phối giống.

Trong khi các nhà khoa học đang lo cá vồ cờ sắp tuyệt chủng thì có tin tại Hồ Ông Thoại (thị trấn Núi Sập, H.Thoại Sơn, An Giang) hiện còn... cả bầy cá quý này. Một nhân viên bảo vệ hồ kể rằng gần đây, du khách thuê thuyền du ngoạn trên hồ bỗng phát hoảng khi thấy loài cá rất lớn bơi đuổi theo thuyền. Khi được kè thuyền vào, các du khách kể: đang bơi thì thuyền đột ngột lắc lư rồi một cái gì đó như vây cá mập nổi lên, rồi một cái đầu cá to hơn đầu người há miệng đỏ như máu nhô lên mặt nước. Họ đòi kiện ban quản lý vì nuôi cá dữ mà không thông báo cho du khách biết. Ông Nguyễn Hữu Giềng, Trưởng ban quản lý Hồ Ông Thoại cho biết đó là cá vồ cờ, thuộc loại cá quý hiếm sắp tuyệt chủng, cá dữ nhưng không ăn thịt người. Ai hên lắm mới gặp được cá, du khách mới chịu bỏ qua.

Cũng theo lời ông Giềng, Hồ Ông Thoại rộng trên 5 ha, đáy hồ sâu gần 30 thước, hiện còn 8 con cá vồ cờ, mỗi con trọng lượng không dưới 40 kg. Cá vồ cờ rất ít khi nổi lên mặt nước. Chúng thường chỉ nổi lên vào mùa đông, có thể do nước hồ lạnh! Bầy cá vồ cờ này ban quản lý hồ mua lại từ các ngư dân cách đây 7 năm, lúc đó chúng đạt trọng lượng khoảng trên 20 kg/con. “Đây là chuyện cực kỳ nghiêm túc nên chúng tôi không nói bừa để câu khách đến xem cá lạ. Nếu các nhà khoa học tới nghiên cứu chúng tôi sẵn sàng tạo điều kiện” - ông Giềng nói.

Các nhà khoa học hy vọng với bầy cá vồ cờ này, họ sẽ ương ép tái tạo trả lại thiên nhiên loài cá quý hiếm từng thống trị sông ngòi miền Tây đang đứng bên bờ tuyệt chủng.

Thanh Dũng

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005