Nghịch lý 1,5 tỉ USD

Nguồn tin: Thanh Niên, 06/12/2009
Ngày cập nhật: 8/12/2009

Chỉ với 6.000 ha diện tích nuôi cá tra nhưng mỗi năm đã mang về cho đất nước hơn 1,5 tỉ USD từ xuất khẩu. Điều này cho thấy hiệu quả từ con cá tra đem lại rất cao, chưa kể chuyện tạo ra việc làm cho hàng chục ngàn lao động tại các nhà máy chế biến.

Thế nhưng nghịch lý là đang có khoảng 50% số hộ nuôi cá tra tại ĐBSCL phải bỏ nghề, dẹp ao vì lâm cảnh nợ nần, thua lỗ. Tình trạng này đưa đến dự báo quý 1/2010 sẽ diễn ra tình trạng thiếu nguyên liệu thủy sản trầm trọng.

Lý giải về nghịch lý trên, ông Dương Ngọc Minh, Tổng giám đốc Công ty CP Hùng Vương, đồng thời cũng là Trưởng ban điều hành xuất khẩu cá tra sang thị trường Nga, cho rằng một lý do khiến người dân phải giảm diện tích nuôi vì không có đầu ra, bởi sau những lần khủng hoảng vì thiếu nguyên liệu, đa số các nhà máy chế biến bây giờ tự nuôi cá hoặc liên kết với nông dân nuôi, nhằm ổn định đầu ra. Như Công ty CP Hùng Vương hiện đã tự giải quyết khoảng 80% so với nhu cầu 200 ngàn tấn nguyên liệu mỗi năm. Khi nào thiếu mới mua bên ngoài. Do vậy người nuôi nhỏ lẻ và không có hợp đồng với nhà máy sẽ không có đầu ra nên phải giảm diện tích.

Nguyên nhân quan trọng hơn là do giá thức ăn cho cá tăng liên tục trong khi giá cá không tăng, thậm chí lại giảm. Giá nguyên liệu nhập để sản xuất thức ăn cho cá từ 420 - 430 USD/tấn, nay tăng lên 450 USD/tấn, trong khi giá cá hiện nay vẫn nằm ở mức 14.800 - 15.000 đ/kg, dù trước đó có thời điểm hơn 18.000 đ/kg. Chính vì vậy mà những hộ nuôi giỏi thì còn có lời chút đỉnh, nhưng không đáng kể, chỉ từ 200 - 300 đ/kg cá. Còn những hộ nuôi để cá bị bệnh, chậm lớn, thì phải chịu lỗ từ 1.000 đ/kg trở lên.

Mặc dù có gói kích cầu của Chính phủ dành cho nông dân, nhưng trên thực tế thì người nuôi cá khó tiếp cận được nguồn vốn này vì thời gian qua người nuôi cá tra luôn bị thua lỗ, trong khi các ngân hàng thương mại thì luôn đặt mục tiêu hàng đầu là bảo toàn vốn, không chấp nhận rủi ro. Bởi vậy ngân hàng phải lựa chọn khách hàng có khả năng trả nợ, có tài sản thế chấp mới cho vay. Ông Kiều Mạnh Minh, Giám đốc chi nhánh Ngân hàng NN - PTNT Tiền Giang, nói: “Trường hợp cho nông dân vay nuôi cá tra cũng tương tự như vay sản xuất nông nghiệp, tức là vay ngắn hạn từ 12 tháng trở lại. Nhưng chúng tôi chỉ cho vay đối với những trường hợp có hợp đồng bán cá cho nhà máy. Còn không có hợp đồng thì không thể cho vay vì có khả năng không thu hồi được nợ”.

Ông Dương Ngọc Minh cho rằng Nhà nước cần có chính sách bền vững và cụ thể nhằm hỗ trợ cho người nuôi cá vì nguồn lợi từ con cá tra rất lớn. Trước hết là phải quy hoạch lại vùng nuôi cá tra ổn định, không để người nông dân tiếp tục bị thiệt hại vì sản xuất tự phát. Điều này lâu nay đã nói nhiều nhưng thực tế thì chưa ai làm. Đặc biệt là cần có sự liên kết giữa các nhà máy với nông dân trên cơ sở bình đẳng, hợp tác. Dù đây là chuyện không dễ do tâm lý nông dân thường không muốn nuôi gia công vì mức lời thấp. Trong khi họ tự nuôi thì rủi ro lớn vì không có đầu ra.

Hoàng Phương