Xuất khẩu cá biển sang EU gặp khó trên sân nhà

Từ ngày 1.1.2010, doanh nghiệp (DN) xuất khẩu cá biển sang châu Âu (EU) phải áp dụng quy định mới về việc quản lý nguồn gốc sản phẩm đánh bắt. Thời hạn đã gần kề nhưng việc triển khai của các DN vẫn còn hết sức rối rắm.

Nước đến chân mới nhảy

Theo quy định mới của EU về thiết lập hệ thống trong cộng đồng nhằm ngăn chặn, phòng ngừa hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo (gọi tắt là IUU), EU có trách nhiệm đảm bảo rằng sản phẩm thủy sản nhập khẩu vào EU không xuất phát từ hoạt động đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. Theo đó, cơ quan chức năng của các nước thành viên sẽ từ chối nhập khẩu vào EU các sản phẩm thủy sản nếu bên nhập khẩu không thể trình giấy chứng nhận khai thác sản phẩm thủy sản liên quan sản phẩm hoặc sản phẩm nhập khẩu không cùng chủng loại với sản phẩm ghi trong giấy chứng nhận khai thác.

Nếu kết quả khám xét cho thấy có chứng cứ tàu đánh bắt của nước thứ ba đã có hành vi đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định theo các tiêu chí quy định, cơ quan chức năng của quốc gia thành viên sẽ không cho phép tàu cập bến và chuyển tải hàng thủy sản đánh bắt được.

Đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng như đánh cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định bao gồm cả việc trao đổi thương mại hoặc nhập khẩu sản phẩm thủy sản, các quốc gia thành viên EU sẽ áp dụng việc xử phạt ở mức tối đa, ít nhất gấp 5 lần giá trị của sản phẩm thủy sản sai phạm nghiêm trọng thu được.

Trong trường hợp tái phạm một sai phạm nghiêm trọng trong thời gian 5 năm, các thành viên EU phải áp dụng việc xử phạt ít nhất gấp 8 lần giá trị của sản phẩm thủy sản sai phạm nghiêm trọng thu được. Quy định này bắt đầu được áp dụng từ ngày 1.1.2010.

Thời hạn thực thi quy định này đã đến rất gần, tuy nhiên các DN trong nước đang rất bị động vì Bộ NN - PTNT ban hành quy chế để áp dụng quá chậm. Mặc dù EU đã có thông báo từ cách đây hơn 1 năm nhưng đến ngày 4.12 vừa qua, quy chế mới được Bộ NN - PTNT phê duyệt và ngày 20.12 đã là hạn chót để các DN kê khai khối lượng nguyên liệu, thành phẩm có nguồn gốc thủy sản khai thác năm 2009 để tổng hợp gửi cơ quan thẩm quyền tại EU.

DN bối rối

Theo ông Huỳnh Quang Huy - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Bình Thuận, việc thực hiện các biện pháp nhằm đăng ký xuất xứ nguồn thủy sản được Tổ chức FAO thông báo từ rất lâu.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý trong nước lại làm rất chậm. Sát đến ngày gia hạn của IUU chúng ta mới hoàn thành xong các văn bản pháp quy, gây lúng túng cho các DN và ngư dân. “Khó khăn nhất trong việc thực hiện kê khai xuất xứ nguồn nguyên liệu thủy sản vào châu Âu mà IUU quy định với ngư dân chính là nhật ký hành trình các chuyến đánh bắt ngoài khơi. Bà con ngư dân lâu nay quen đánh bắt theo kiểu đa ngành, đa loài và nhỏ lẻ; hoàn toàn khác với xu hướng đánh bắt hiện đại là đơn ngành, đơn loài và quy mô bài bản. Do vậy, với ngư dân, thì việc phải ghi nhật ký từ tọa độ đánh bắt, độ sâu của biển, độ dài của lưới… trong mỗi chuyến ra khơi là việc làm hoàn toàn mới, chưa thể đáp ứng ngay. Một khó khăn khác hiện nay là từ trước đến giờ DN rất ít khi mua nguyên liệu từ các chủ tàu, mà mua qua trung gian, các đầu nậu, nên không thể biết xuất xứ nguyên liệu của mình khai thác ở đâu. Do vậy sau khi có quy định bắt buộc của IUU thì DN lại tốn kém thêm tiền bạc để làm lại cả một quy trình khai báo xuất xứ hàng hóa, rất phức tạp” - ông Huỳnh Quang Huy phân tích.

Đại diện Công ty TNHH thủy sản Nigico cũng cho biết: “Hiện công ty chúng tôi đang gặp khó khăn từ một số khách hàng Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha do quy định IUU. Thông thường, đến giữa tháng 12, khách hàng đã đặt hàng cho năm sau, nhưng hiện tại họ vẫn đang trì hoãn việc này để chờ các DN có thông tin rõ ràng về việc thực hiện quy định IUU của Việt Nam”. Nhiều DN khác khi được hỏi cũng cho rằng quy chế chứng nhận mới ban hành ngày 4.12 vừa qua vẫn còn nhiều bất cập đối với DN và ngư dân.

Thủ tục xin chứng nhận khai thác quá nhiều khâu, phức tạp, không tập trung vào một mối, làm mất nhiều thời gian. Việc xin chứng nhận cho các tàu khai thác có công suất trên 90 CV thì còn dễ dàng, song với tàu công suất nhỏ dưới 90 CV là rất khó khăn vì đa số là tàu khai thác nhỏ lẻ khó khai báo. Cho đến thời điểm này, vẫn có nhiều cơ quan quản lý ở địa phương và DN chưa nắm rõ về việc thực hiện quy định và quy chế này như thế nào.

Ông Nguyễn Đức Tiến - Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu thủy sản Bình Thuận, than thở: “Một trong những khó khăn đầu tiên hiện nay khi thực hiện quy định của IUU là số lượng tàu thuyền quá lớn; mà chủ yếu là loại tàu thuyền nhỏ nên chưa có trang bị định vị GPS, việc ghi chép nhật trình là rất khó. Việc phân loài càng khó hơn vì trong mẻ cá có nhiều loài, mà không có loài nào có số lượng áp đảo. Hiện nay số tàu cá không có đăng kiểm, sử dụng chất nổ, vi phạm đánh bắt vẫn còn nhiều. Trong khi đó DN đang thu mua nguyên liệu từ nhiều nguồn khác nhau, tàu cá lại đang bán cho nhiều DN khác nhau nên việc kê khai nguồn gốc khá khó khăn. Đó là chưa kể khi thực hiện quy định thì phải tăng thêm rất nhiều chi phí, sẽ làm cho giá sản phẩm tăng theo”.

Một DN tại Bình Định cho biết mặc dù đã nghe được thông tin EU thông qua quy định này từ năm ngoái nhưng công ty vẫn chưa có giải pháp cụ thể nào cho vấn đề này. Hiện công ty trên đã tìm nhiều giải pháp như chuyển hướng xuất khẩu, tìm kiếm thị trường mới nhưng thật sự không dễ dàng bởi các thị trường khác nhau có những nhu cầu khác nhau. Chẳng hạn mặt hàng cá ngừ, EU nhập khẩu nhiều nhưng Mỹ và Hàn Quốc lại không có nhu cầu lớn đối với mặt hàng này.

Năm 2009 đối với các DN xuất khẩu thủy sản thật sự không mấy khả quan. Đến hết tháng 11, cả nước đã xuất khẩu được trên 70.500 tấn mực, bạch tuộc, đạt giá trị trên 250 triệu USD, giảm 13% về lượng và 15,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2008. Riêng trong tháng 11.2009, xuất khẩu mực, bạch tuộc đạt trên 5.900 tấn, giá trị trên 21,9 triệu USD, giảm 13,7% về lượng và 13% về giá trị so với tháng 11.2008. Giá trung bình đạt 3,71 USD/kg. Trong khi đó, từ tháng 7.2009 đến nay, tình hình xuất khẩu cá tra, basa Việt Nam không mấy khả quan, liên tục sụt giảm trong 4 tháng liên tiếp cả về khối lượng và giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong năm 2009 dự kiến vào khoảng 4,3 tỉ USD.

Quang Thuần - Quế Hà

Các tin mới

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887

Các tin năm 2007 | 2006 | năm 2005