Gập ghềnh con đường thanh long sang Mỹ

Nguồn tin: Tuổi Trẻ, 03/03/2009
Ngày cập nhật: 4/3/2009

Theo ghi nhận từ các công ty xuất khẩu (XK) thanh long, đến đầu tháng 3-2009 việc XK trở lại thanh long sang thị trường Mỹ sau một thời gian bị ngưng trệ vẫn chưa thể thực hiện được. Con đường sang Mỹ của trái thanh long vẫn còn nhiều gập ghềnh.

Dù đã đủ điều kiện vùng nguyên liệu và đóng gói nhưng do chưa thể chiếu xạ nên thanh long của Công ty Bảo Thanh vẫn chỉ xuất khẩu sang châu Âu và châu Á. Trong ảnh: thanh long của Công ty Bảo Thanh tại nhà kho sân bay Tân Sơn Nhất chờ xuất khẩu - Ảnh: T.Mạnh

Còn nhớ tại cuộc họp báo khi XK lô hàng thanh long đầu tiên sang Mỹ vào cuối năm 2008, ông Trầm Bê, chủ tịch HĐQT Công ty CP Sơn Sơn (TP.HCM), hồ hởi cho biết: thanh long xuất sang Mỹ có giá bán khoảng 4,5 USD/kg, với mức này cả người trồng lẫn doanh nghiệp (DN) thu mua XK đều có lãi.

Mới bán đã phá giá

Theo ông Trầm Trọng Ngân - tổng giám đốc Công ty Sơn Sơn, đơn vị duy nhất tại VN thực hiện việc chiếu xạ thanh long trước khi xuất, sau lô hàng đầu tiên đã có thêm tám container thanh long vào Mỹ. Trong đó chỉ riêng Công ty Sơn Sơn đã xuất được bảy container, còn lại là của một DN XK khác.

Tuy nhiên, nếu như Công ty Sơn Sơn bán với giá 4,5 USD/kg thì một đơn vị khác ngay từ đầu đã bất ngờ hạ giá bán xuống còn 2-3 USD/kg. Nếu tính giá chiếu xạ là 1 USD/kg, giá thu mua nguyên liệu gần 1 USD/kg, cộng với chi phí đóng gói và vận chuyển thì gần như không còn lãi.

“Thanh long VN vào thị trường Mỹ dường như không có đối thủ cạnh tranh, nhưng thay vì các DN XK trong nước liên kết lại với nhau tìm mức giá tốt nhất thì một số đơn vị lại hấp tấp hạ giá để hại mình” - ông Ngân bức xúc.

Chính sự hạ giá bất ngờ trên mà một số DN có dự định XK thanh long sang Mỹ đã không còn mặn mà nữa. Thậm chí có DN dự định lên cả kế hoạch quảng bá thâm nhập hệ thống siêu thị của Mỹ cũng phải dừng lại vì câu chuyện... XK thanh long vừa bán đã bị mất giá.

Chiếu xạ: “lô cốt” trên đường XK thanh long

Thật ra, để XK thanh long sang Mỹ phải đạt các điều kiện: vùng sản xuất nguyên liệu sạch theo tiêu chuẩn, có mã số do Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn) cấp, có nhà máy đóng gói đạt tiêu chuẩn và phải được chiếu xạ trước khi XK. Tất cả các khâu này đã được khai thông từ cuối năm 2008. Tuy nhiên, riêng khâu chiếu xạ hiện phía Mỹ chỉ công nhận duy nhất nhà máy chiếu xạ của Công ty Sơn Sơn đạt chuẩn nên gây ra không ít rắc rối cản trở con đường XK thanh long vào Mỹ.

Theo ông Ngân, ngay sau khi xuất những lô hàng đầu tiên từ cuối năm 2008 đến nay, Công ty Sơn Sơn phải dừng hoạt động nhà máy chiếu xạ để sửa chữa và bảo dưỡng. Vì chỉ duy nhất nhà máy chiếu xạ của Công ty Sơn Sơn đủ điều kiện nên khi đơn vị này dừng đồng nghĩa với việc gián đoạn con đường XK. Ông Lý Hải Long - giám đốc kinh doanh Công ty TNHH Bảo Thanh, đơn vị chuyên XK thanh long, chôm chôm... sang châu Âu - than thở: dù đã có vùng nguyên liệu, nhà máy đóng gói đạt chuẩn nhưng hiện chưa thể XK sang Mỹ vì không có nơi chiếu xạ.

Theo ông Nguyễn Hữu Đạt - giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu, các công ty khác hoàn toàn có thể đầu tư xây dựng nhà máy chiếu xạ. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cao lên tới cả triệu đôla là rào cản lớn, hơn nữa nếu có triển khai xây dựng ngay bây giờ thì cũng phải vài ba năm nữa nhà máy mới có thể thực hiện việc chiếu xạ.

Giữa tháng 3 sẽ xuất lại?

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 2-3, ông Trầm Trọng Ngân cho biết: nếu không có gì thay đổi, khoảng giữa tháng 3-2009 nhà máy chiếu xạ của Sơn Sơn sẽ hoạt động trở lại. Hiện hợp đồng với các đối tác Mỹ đã được ký kết nên ngoài việc thực hiện chiếu xạ dịch vụ cho các DN khác, Sơn Sơn sẽ tiếp tục XK thanh long trực tiếp qua thị trường Mỹ trong tháng 3-2009.

Ông Ngân cũng cho biết ngoài việc tiếp tục XK bằng đường biển, Sơn Sơn sẽ thử nghiệm việc XK thanh long bằng đường hàng không.

Theo ông Thomas P. Sutton - chuyên gia của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), do thời gian vận chuyển trên biển quá dài (khoảng 21 ngày) nên khi đến Mỹ trái thanh long rất mau hỏng. Vì vậy để rút ngắn thời gian, các DN VN cần tính toán phương án vận chuyển bằng đường hàng không. Tuy nhiên phương án trên cũng đang được nhiều DN cân nhắc vì tại sân bay, container thanh long sẽ phải dỡ xuống để quét an ninh nên việc chiếu xạ (diệt khuẩn) trước đó sẽ không còn ý nghĩa.

Riêng về giá XK, ông Lý Hải Long đề xuất các nhà XK thanh long sang Mỹ cần ngồi lại với nhau để cùng bàn cách phát triển thị trường. “Trước mắt nên phân chia theo các thị trường rồi quyết định số lượng, chiết khấu... sao cho được giá cao nhất, bởi trong điều kiện như hiện nay chỉ có hợp tác với nhau mới có thể giải quyết khó khăn, bế tắc” - ông Long nói.

TRẦN MẠNH