Gia Lai: Kinh tế trang trại thời hội nhập

Nguồn tin: Báo Gia Lai, 30/04/2009
Ngày cập nhật: 4/5/2009

Gia Lai hiện có khoảng 2.300 trang trại, có quy mô từ năm bảy hecta cho đến vài chục hecta. Trong đó phần nhiều trang trại tập trung phát triển các loại cây công nghiệp ngắn và dài ngày như cao su tiểu điền, cà phê, tiêu, mía, điều...và bước đầu đã hình thành nên các vùng chuyên canh theo từng vùng phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu. Ở các huyện nằm ở phía Đông Trường Sơn như Ia Pa, Kbang, An Khê, Ayun Pa thì phát triển trồng mía; Krông Pa và Kông Chro thì phát triển mạnh cây điều; Chư Sê trồng tiêu; còn ở các huyện ở phía Tây Trường Sơn như Đức Cơ, Chư Prông, Chư Pah và Ia Grai thì chủ lực vẫn là cây cà phê kết hợp với phát triển chăn nuôi đàn gia súc.

Tuy nhiên, xét về mặt tổng thể thì kinh tế trang trại (KTTT) ở Gia Lai vẫn còn bộc lộ nhiều yếu kém trong cung cách làm ăn, manh mún và nhỏ lẻ chưa khai thác một cách có hiệu quả tiềm năng thế mạnh ở địa phương. Do tư duy của chủ trang trại còn mang nặng đặc tính tiểu nông, thiếu tính chuyên nghiệp trong kinh doanh cũng như thiếu những điều kiện cần thiết về vốn, kiến thức kỹ thuật...Những hạn chế này đã làm cho KTTT trên địa bàn thiếu tính bền vững, sức cạnh tranh không cao và dễ bị tổn thương trước trước cơ chế thị trường đang diễn ra ngày càng khốc liệt. Tới đây để KTTT phát triển bền vững, thiết tưởng cần áp dụng đồng bộ các giải pháp sau:

Về đất đai, cần giải quyết nhanh các thủ tục giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các trang trại nếu thấy hội đủ các điều kiện cho phép. Sớm ban hành các trình tự thủ tục cấp, thu hồi giấy chứng nhận KTTT, chỉnh sửa các tiêu chí về KTTT, nhất là trang trại chăn nuôi cho phù hợp tình hình thực tiễn, làm rõ đặc trưng của trang trại và thể hiện sự khác biệt so với nông hộ, làm sơ sở để hình thành các chính sách ưu đãi về phát triển KTTT. Kiến nghị sửa đổi chính sách, khuyến khích tích tụ đất đai, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp để người dân có thể sống, làm giàu được từ nông nghiệp, hướng đến việc sử dụng đất đai hiệu quả, chuyển dịch lao động ở nông thôn hợp lý. Đối với nông dân có đất nhưng không sản xuất có thể toàn quyền quyết định cho thuê, chuyển nhượng đất đó cho người khác. Việc chuyển nhượng, cho thuê hoàn toàn thực hiện theo cơ chế thị trường và sự thỏa thuận của hai bên bằng hợp đồng dân sự có sự xác nhận thống nhất của cấp chính quyền địa phương. Mặt khác, luật pháp không được phân biệt đối xử giữa các chủ thể (cá nhân và tổ chức) trong cùng một hành vi. Cùng sử dụng đất nông nghiệp, nhưng hộ nông dân bị hạn điền khi giao đất và khi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, còn tổ chức thì không? Các doanh nghiệp chỉ cần lập dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, nếu xét thấy khả thi, Nhà nước có thể cho họ thuê, giao quyền sử dụng đất với diện tích hàng ngàn héc ta. Đó là điều phi lý.

Về tín dụng, thực tiễn cho thấy nguồn vốn đầu tư để mở rộng quy mô và chất lượng KTTT trên địa bàn được coi là “cú hích” quan trọng hàng đầu, tạo lực cho sức phát triển một cách bền vững. Nhiều khảo sát gần đây cho thấy, hầu hết các chủ trang trại đều thiếu nguồn vốn đầu tư phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh nên thường dẫn đến tình trạng “gặp đâu làm đó” với quy mô nhỏ lẻ, thiếu sự tính toán đến chiến lược lâu dài có hiệu quả, nhất là các chủ trang trại người dân tộc thiểu số. Do đó, cần linh hoạt hơn, gọn nhẹ hơn trong thủ tục cho vay vốn, thuê đất qui định hợp lý, cụ thể thực hiện Nghị quyết số 03/2000-NQ-CP ngày 2-2-2000 về đầu tư đối với KTTT. Ngoài ra cần tạo điều kiện để trang trại tiếp cận các nguồn vốn vay chính thức, tăng tỷ lệ vốn vay chính thức trong cơ cấu vốn đầu tư phát triển của trang trại. Sở NN & PTNT hỗ trợ trang trại xây dựng dự án khả thi để đầu tư thuộc các chương trình dự án (chương trình giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo, mục tiêu quốc gia…). Tăng cường hỗ trợ trang trại chăn nuôi heo sinh sản từ 50% lãi suất tiền vay ngân hàng trong 2 năm (đối với chi phí đầu tư chuồng trại đúng quy trình kỹ thuật của ngành nông nghiệp) lên 3 năm, thời gian vay vốn từ 10-15 năm.

Về kiến thức nông nghiệp, có chương trình đào tạo nâng cao tri thức và kỹ năng sản xuất nông nghiệp cho chủ trang trại để họ có thể quản lý tốt trang trại của mình. Tăng cường hoạt động khuyến nông là cách tốt nhất để thực hiện điều này. Nâng cao kiến thức khoa học kỹ thuật, năng lực thị trường và kiến thức về hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là Hiệp định vệ sinh an toàn thực phẩm. Đưa nội dung đào tạo bồi dưỡng chủ trang trại vào chương trình khuyến nông, chương trình mục tiêu quốc gia về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực ở nông thôn (quản lý kinh tế, kiến thức pháp luật, tin học…). Hiện tại hoạt động khuyến nông cho trang trại chưa được quan tâm đúng mức, chỉ dừng lại mức phổ biến chính sách, thủ tục xin cấp giấy chứng nhận trang trại, còn các nội dung liên quan đến nâng cao năng lực chuyên môn, trình độ quản lý…hầu như chưa đề cập đến. Do vậy Trung tâm Khuyến nông tỉnh sớm hình thành bộ phận chuyên trách công tác khuyến nông phát triển trang trại và xem đây là nhiệm vụ trọng tâm.

Về thị trường, qui hoạch chợ nông thôn, các trung tâm giao dịch mua bán ở các địa bàn tập trung nhiều trang trại; tổ chức việc cung cấp thông tin thị trường, giúp các chủ trang trại tiếp cận với thị trường thông qua hội thảo, dự án hợp tác, hội chợ triển lãm trong và ngoài nước. Đã quyết tâm làm trang trại phải là người có gan to, có vốn, năng lực kinh doanh; nếu không đủ trình độ thì thuê tư vấn, thuê người làm. Đặc biệt thời hội nhập các chủ trang trại phải nắm được thông tin về thị trường, giá cả. Các trang trại phải liên kết với nhau thành hiệp hội để chia sẻ kinh nghiệm sản xuất kinh doanh, giúp nhau tiêu thụ sản phẩm. Có cơ chế khuyến khích các chủ trang trại liên doanh liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; cũng cố doanh nghiệp thương mại, phát triển doanh nghiệp chế biến ở các vùng tập trung nhiều trang trại; khuyến khích phát triển các loại hình kinh doanh cung cấp dịch vụ bảo hiểm rủi ro về giá nông sản, dịch bệnh cho chủ trang trại theo nguyên tắc thỏa thuận, tự nguyện, cùng có lợi. Nâng cao năng lực quản lý cho chủ trang trại; đào tạo tay nghề cho người lao động; khuyến khích các chủ trang trại áp dụng khoa học công nghệ mới vào sản xuất thông qua các hoạt động khuyến nông, khuyến công. Trong điều kiện nguồn lực cho phép (vốn, đất đai, lao động, kiến thức nông nghiệp…), cần khuyến nghị chủ trang trại đa dạng hóa loại hình sản xuất để giảm thiểu rủi ro trong sản xuất.

Tăng cường quản lý Nhà nước đối với KTTT theo hướng tạo mọi điều kiện để các chủ trang trại thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình với địa phương; định kỳ Sở NN & PTNT tổ chức hội thảo, hội nghị về KTTT, qua đó rút kết kinh nghiệm các mô hình trang trại tiên tiến để tuyên truyền phổ biến nhân ra diện rộng và phát hiện điều chỉnh các mặt chưa tốt của KTTT. Đồng thời đó cũng là dịp tôn vinh những người làm trang trại giỏi, bởi họ là lực lượng xung kích của ngành nông nghiêp, góp phần lớn vào sự nghiệp CNH-HĐH.

Trọng Bảo