Xuất khẩu nông sản gặp khó - Rào cản hay cơ hội ?

Nguồn tin: Báo Bà Rịa-Vũng Tàu, 17/06/2009
Ngày cập nhật: 18/6/2009

Công ty cổ phần Chế biến và xuất nhập khẩu thủy sản Bà Rịa – Vũng Tàu (Baseafood) vừa ký được hợp đồng xuất khẩu hải sản sang thị trường mới - Ucraina. Đối với các doanh nghiệp chế biến thủy sản, việc mở thêm được một cánh cửa xuất khẩu trong giai đoạn hiện nay có ý nghĩa rất lớn. Từ trung tuần tháng 5 đến nay, xuất khẩu nông, lâm thủy sản sang Trung Quốc liên tục gặp khó khăn. Khởi đầu là thủy sản xuất sang nước này bị kiểm tra ngặt nghèo về tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Tiếp theo, các cơ quan quản lý Trung Quốc không cho các công ty, đơn vị tư thương nằm ngoài danh sách kinh doanh xuất nhập khẩu tiểu ngạch được nhập khẩu cao su qua cửa khẩu Lục Lầm. Cơ chế này làm cho sản lượng cao su Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc sụt giảm đáng kể. Trước đó, Trung Quốc cũng đã đưa ra quy định từ ngày 1-7, năm loại trái cây của Việt Nam nhập vào thị trường nước này gồm: nhãn, vải, chuối, thanh long, dưa hấu buộc phải cung cấp thông tin về vườn trồng, trang trại, cơ sở đóng gói. Quy định này rất có thể sẽ dẫn nguy cơ ứ đọng hàng nông sản tại các cửa khẩu nếu nhà vườn và doanh nghiệp không kịp đáp ứng các tiêu chuẩn về nguồn gốc, xuất xứ và vệ sinh an toàn thực phẩm theo yêu cầu của Trung Quốc.

Trước tình trạng nông sản xuất sang thị trường Trung Quốc liên tục gặp khó, có một luồng ý kiến cho rằng, “bạn đang chơi xấu ta”. Đó là cách suy nghĩ không tích cực. Bởi, việc đề ra những chính sách điều tiết thị trường hoặc kiểm soát hàng hóa nhập khẩu thế nào là quyền của mỗi nước, miễn không vi phạm quy chế thương mại quốc tế. Gia nhập WTO, Việt Nam cũng có quyền đặt ra những rào cản thương mại tương tự như vậy đối với hàng hóa nhập khẩu, vấn đề là hàng hóa của ta có đủ khả năng đáp ứng những đòi hỏi đó hay không. “Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”, nói một cách nôm na là thay vì ngồi săm soi ngõ nhà hàng xóm thì tốt hơn là hãy lo dọn dẹp hết rác rưởi trong nhà mình trước. Trên thực tế, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc giảm mạnh trong năm 2009 đã được các chuyên gia kinh tế cảnh báo từ trước trên cơ sở phân tích mức tăng trưởng kinh tế của nước này. Bên cạnh đó, “cơn lốc” khủng khoảng tài chính nặng nề tại các thị trường chủ chốt, trong đó có Trung Quốc khiến sức cầu sụt giảm mạnh cũng là dấu hiệu báo trước về một tương lai ảm đạm cho hoạt động xuất khẩu nông sản của Việt Nam.

Rõ ràng, nguy cơ đã được cảnh báo, nhưng ngành nông nghiệp và các ngành có liên quan đến xuất khẩu vẫn chưa có giải pháp hiệu quả để chống đỡ. Hàng hóa vẫn phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu và tệ hơn là vào một số thị trường quen thuộc. Chỉ riêng các mặt hàng chủ lực như: cà phê, tiêu, điều, cao su, đã có đến 80-90% sản lượng dành cho xuất khẩu. Như vậy, chỉ cần thị trường xuất khẩu bị “hắt hơi, sổ mũi”? sản xuất, kinh doanh trong nước khốn đốn? Chuyện này đâu phải là mới!

Việc Trung Quốc đưa ra các quy định siết chặt kiểm dịch hàng hóa nông sản Việt Nam là việc cần thiết trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Không nên coi đó là rào cản, mà là điều kiện tốt để các địa phương tổ chức lại sản xuất, kinh doanh theo tiêu chuẩn quốc tế. Trong hoàn cảnh khó khăn này, các doanh nghiệp xuất khẩu, nếu biết tranh thủ mở rộng sang thị trường mới và đầu tư cho thị trường nội địa thì sẽ không bị tác động mạnh. Đó là hướng đi tích cực mà thời gian qua, đã có một số doanh nghiệp thành công, điển hình là công ty Baseafood. “Khủng hoảng là thời cơ mà chúng ta cần chớp lấy để đổi mới cơ chế chính sách” – bài học này rất cần được vận dụng trong hoạt động xuất khẩu nông sản giai đoạn hiện nay.

Huỳnh Liên