Lớp học của “hai lúa”

Nguồn tin: Sài Gòn tiếp thị, 19/06/2009
Ngày cập nhật: 22/6/2009

Huấn luyện nông dân tiếp cận thị trường đang là yêu cầu cấp bách. Lâu nay, nông dân vẫn được huấn luyện nhưng trầy trật vì chưa trả lời được câu hỏi bán ở đâu, bán cho ai để đừng bị thiệt. Mới đây, tại Hậu Giang, một lớp học thực hành cho “hai lúa” đã mở ra một mô hình mới

Tiến sĩ Đỗ Ngọc Quỳnh, chuyên gia năng lượng tái tạo thuộc dự án Lux – Development (do Luxembourg tài trợ) đang thực hiện mô hình cải thiện sinh kế cho người nghèo từ “bèo lục bình”.

Biến “phiền phức” thành tiền

Ông Tạo, người nông dân đầu tiên dùng lục bình làm hầm ủ biogas, lấy nước từ hầm ủ xả ra ao nuôi cá, nói: “Lục bình làm phình ao cá, phá chuồng heo nhỏ làm chuồng lớn”. Vì thấy cái lợi là thiệt, bây giờ có chín hộ làm theo ông Tạo, tám hộ trong dự án Lux – Development, một hộ tự nguyện làm theo. Ông Lê Minh Cát, chủ tịch Mặt trận tổ quốc xã Long Bình, Long Mỹ khoe: “Quê tui xài bếp gas không tốn tiền” rồi ông ao ước “nếu gói kích cầu của Chính phủ ngó tới tụi tui thì nửa năm là khép kín “dây chuyền”, tốn chừng 16,5 triệu đồng/hộ. Một năm là hoàn vốn”.

“Dây chuyền” khép kín tại nhà ông Tạo theo sự giúp đỡ của dự án “bèo lục bình” là cái nhìn mới mẻ khi biến “lục bình phiền phức” thành tiền, biến chất thải thành lợi ích cụ thể chứ không rao giảng chung chung. Ở Hậu Giang, nơi lục bình làm tắt nghẽn nhiều kênh rạch, đang được dự án bèo lục bình kích hoạt mọi hành động để tạo ra chuỗi bảy sản phẩm: gas, làm ra điện, củi trấu, compost, nước cải tạo ao cá và làm tiền đề cho việc mở rộng nuôi heo, nuôi cá, trồng rau sạch theo hướng liên kết thay vì nghĩ đơn giản là xịt thuốc diệt cỏ làm rụi lục bình là xong. Cô giáo về hưu Nguyễn Thị Mai, ở ấp Bình Thạnh, xã Long Bình, huyện Long Mỹ cho biết: “Chỉ có lương hưu, nuôi mẹ rất khó khăn. Tôi học cách chăn nuôi heo, vớt lục bình, làm hầm ủ biogas, lúc đầu chỉ nghĩ tới gas, tiết kiệm tiền. Nhưng bây giờ thì mới thấy lục bình là tiền đề cho nguồn lợi khác: nuôi heo, làm hầm ủ biogas, nuôi cá, làm phân bón, trồng rau sạch”.

Mô hình mở

Ông Tạo cho biết: “Hồi trước, giá một hầm ủ tới 8 triệu đồng. Vì muốn dễ thành công, các dự án nhắm vô người có tiền, chứ người nghèo, ít học dễ trật vuột. Nhưng chi phí làm hầm cải tiến (tay quay) hiện nay giảm một nửa”. Dự án Lux – Development chọn người nghèo, cận nghèo, quá nghèo để tiếp cận, phổ biến. TS Đỗ Ngọc Quỳnh cho rằng khi giúp nông dân thấy lợi ích từ những thứ chung quanh thì việc huấn luyện sẽ tốt hơn, nên kêu gọi mọi người hãy sử dụng những gì sẵn có để làm ra những loại có giá trị hơn.

K’Leoh, dân tộc K’Hor, 31 tuổi, trại phong Di Linh, Lâm Đồng đi hàng trăm cây số từ Di Linh về Hậu Giang, nhìn thấy điều kỳ diệu từ hầm ủ kiểu“ tay quay” anh đã mừng rơn. Và mừng hơn khi anh được cho biết vỏ cà phê ngâm ủ lấy nước là nguồn nguyên liệu tốt cho hầm ủ tay quay. K’Leoh chia sẻ: “Bị sứt mẻ nên ai cũng mừng khi gas từ hầm ủ biogas của trại phong chia sẻ cho những gia đình có người chịu di chứng. Họ thoát được cảnh vào rừng kiếm củi”.

Tác giả “hầm ủ tay quay” – kỹ sư Nguyễn Ngọc Em, dành 20 năm theo đuổi chương trình năng lượng tái tạo và mẫu thiết kế hầm ủ cho biết nông dân làm chủ mẫu thiết kế này không mất tiền.

Giáo trình sống

Huấn luyện nông dân tiếp cận thị trường đang là yêu cầu cấp bách, ông Trần Tuấn, vụ Kinh tế – xã hội thuộc ban Chỉ đạo Tây Nam bộ, nói: Ở đồng bằng sông Cửu Long, tính chất sản xuất hàng hoá đòi hỏi phải huấn luyện để thích ứng các kênh phân phối hiện đại. Những chương trình hỗ trợ kết nối thị trường của báo Sài Gòn Tiếp Thị, BSA là cần thiết vì bám sát nhu cầu nâng cao kỹ năng xoá đói giảm nghèo ngay trên đồng ruộng, ao bèo... Lâu nay họ vẫn được huấn luyện nhưng trầy trật vì chưa trả lời được câu hỏi “Bán ở đâu, cho ai để đừng bị thiệt?”

Ông Nguyễn Tấn Hỡ, từng cho con nghỉ học vì quá nghèo nói: “Cách dạy nông dân, như tui đây, là làm sao nhìn thấy cơ hội. Ví dụ từ chuồng heo, lục bình tới hầm ủ biogas…, lấy nước làm tăng lượng tảo, tạo độ pH thích hợp để cải tạo ao nuôi cá thác lát, sặt rằn”. Đứa con gái lớn của ông Hỡ năm nay 23 tuổi, thèm đi học nhưng phải ở nhà khoe: “May mà ba cháu được học kỹ thuật nuôi heo, làm hầm ủ, nuôi cá sinh lợi nên thằng Phát được cơ hội học nghề, nếu không sẽ giống như cháu”.

TS Quỳnh cho biết: “Hậu Giang có 50.000ha đất nhiễm phèn (cả đồng bằng có hơn 1,5 triệu hecta) đời sống dân đã khó nên chúng tôi phải nghĩ tới nguồn thu ngắn hạn, giải quyết cuộc sống hàng ngày cho người nghèo, chứ nói mục tiêu dài hạn, bảo vệ môi trường với 200.000 hầm ủ biogas họ lại thấy xa vời. Vấn đề là sợi dây nối thành quả bước đầu với chương trình có tầm che phủ như thế nào”.

Hoàng Lan