Chiếc lò sấy lúa và chuyện thất thoát sau thu hoạch

Nguồn tin: Sóc Trăng, 27/08/2009
Ngày cập nhật: 28/8/2009

Nông dân Sóc Trăng đang vào thu vụ thu hoạch rộ vụ lúa Hè thu 2009. Nhiều đợt mưa dầm kéo dài trong thời gian qua đã gây thất thoát và thiệt hại rất lớn cho nông dân. Câu chuyện về chiếc lò sấy lúa và tình trạng thất thoát sau thu hoạch đang đặt ra nhiều vấn đề đáng quan tâm.

Thu hoạch gần 1 ha lúa hè thu gặp ngay đợt mưa bão kéo dài, bác Nguyễn Văn A ở ấp Long An xã Tân Long vất vả mấy ngày liền mà chưa phơi khô được số lúa, bởi lúa mang ra phơi chưa khô đã phải lo che đậy để chạy mưa, chất lượng hạt lúa ngày một giảm vì lúa lên mọng ngày một dài. Không phơi được, chú cũng muốn mang lúa ra lò sấy nhưng lò không nhận vì quá tải, đánh phó mặc cho thời tiết. “Cả ấp này chỉ có một cái lò sấy làm sao sấy kịp số lúa bà con thu hoạch đông ken. Mưa dầm hoài, mình cũng muốn mang ra lò sấy nhưng lò không nhận, đành phải chịu thiệt hại nặng”, bác Nguyễn Văn A than thở.

Chưa thể thống kê được mức độ thiệt hại của nông dân Ngã Năm khi thu hoạch lúa hè thu gặp mưa dầm. Nhưng con số có lẽ là rất lớn mà thiệt hại nặng nhất là do giảm chất lượng hạt lúa sau thu hoạch. Chỉ làm một phép so sánh đơn giản là nếu đem lúa vào lò sấy, sấy ra một tấn lúa khô chủ lò sẽ thu tiền công là 70 kg lúa. Còn nếu để 1 tấn lúa tươi không phơi sấy được bị lên mọng, lúa bị hao hụt và giảm chất lượng, mất giá bán, nông dân bị thiệt hại nặng hơn gấp nhiều lần so với chi phí mang ra lò sấy. Bà Quách Mỹ Phấn, ấp Long Thành, xã Tân Long chiết tính: “So với chi phí sấy thì mình thấy lúa lên mọng thiệt hại nặng hơn. Lúa sấy khô bán 4 ngàn 1 ký; còn lúa này lên mọng, bán cao lắm là được 2 ngàn rưỡi ba ngàn thôi, chưa kể lúa lên mọng bị nhẹ cân, giảm sản lượng”.

Toàn huyện Ngã năm hiện có khoảng 26 chiếc lò sấy lúa, công suất từ 4 đến 8 tấn/mẻ chỉ đáp ứng một phần nhỏ sản lượng nên khi thu hoạch gặp mưa dầm, nông dân gặp rất nhiều khó khăn trong khâu phơi sấy, phần lớn bị lên mọng dẫn đến thiệt hại nặng về sản lượng và giá bán. Bà Ngô Thị Lan, chủ lò sấy lúa xã Long Bình, huyện Ngã Năm cho biết: “Nếu sấy lúa khô sẽ bán được 3.800 đến 4.000 đồng/kg; còn nếu không sấy được lúa bị lên mọng, chỉ bán được 2 ngàn rưỡi ba ngàn, có khi còn không bán được do lúa bị lừng, xay không có gạo”.

Câu chuyện về chiếc lò sấy lúa và tình trạng thất thoát sau thu hoạch trong vụ hè thu có nguyên nhân từ chính tập quán sản xuất của nông dân. Nông dân một mặt thường bán lúa tươi ngay sau khi thu hoạch để trang trải chi phí; một mặt không muốn mang lúa ra lò sấy vì sợ tốn thêm chi phí, chỉ muốn giữ lại phơi nắng trời để tiết kiệm chi phí và lấy công làm lời. Do vậy, số lượng lớn lò sấy lúa trong tỉnh được đầu tư trước đây không thể duy trì hoạt động được, số lượng cứ giảm dần và hiện còn rất ít. Một số hộ có mặt bằng, có vốn đầu tư làm sân phơi có che ni-lông nhưng số lượng cũng không nhiều. Vì thế, khi có mưa dầm, nhu cầu sấy lúa tăng lên thì số lượng lò sấy ít ỏi không thể đáp ứng được. Ông Đặng Thanh Hải, Phó Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Ngã Năm nhận xét: “Thường thì chủ lò sấy có ghe đi mua lúa tươi về sấy; hoặc lò sấy có nhà máy xay xát hay có đầu mối tiêu thụ lúa khô thì mới duy trì hoạt động lò sấy được. Chứ nông dân thì ít chịu mang lúa ra lò sấy nên việc đầu tư phát triển lò sấy lúa gặp nhiều khó khăn. Chúng tôi đánh giá rằng, dù chưa thống kê cụ thể nhưng tỷ lệ thất thoát do lúa không phơi sấy được, bị lên mọng là rất lớn”.

Câu chuyện về chiếc lò sấy lúa và tình trạng thất thoát sau thu hoạch sẽ còn kéo dài nếu nông dân không thay đổi tập quán sản xuất; hoặc chỉ lo đầu tư máy móc phục vụ cơ giới hoá khâu thu hoạch mà không lo bảo vệ chất lượng hạt lúa sau thu hoạch./.

Trung Dũng