Cơ giới hóa chậm, nông dân thiệt thòi

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 22/09/2009
Ngày cập nhật: 23/9/2009

Muốn nông dân hội nhập nhanh cần phải đẩy nhanh cơ giới hóa, để sản xuất được sản lượng lớn, chất lượng đảm bảo, đồng đều. Giảm thất thoát sau thu hoạch (STH) để tăng năng suất, đúng thời vụ cũng là giảm vất vả cho nông dân... Tiến sĩ Lê Văn Bảnh - Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL mở đầu vấn đề kỹ thuật sử dụng hiệu quả các tính năng trên máy nông nghiệp tại hội thảo tổ chức tại Vũng Liêm.

Thất thoát lớn

Thống kê của ngành nông nghiệp ĐBSCL, toàn vùng mới có hơn 1.000 máy gặt đập liên hợp (GĐLH), 3.500 máy gặt xếp dãy, chỉ đảm bảo thu hoạch khoảng 15 - 20% diện tích sản xuất lúa. Phần còn lại phải chịu thất thoát STH với tỷ lệ từ 12 - 14% trong khi bình quân của các nước sản xuất lúa trên thế giới là 5 - 8%. Tiến sĩ Bảnh đặt vấn đề: “Nếu giảm tỷ lệ này bớt 5 - 6% thì trong vòng 5 năm, sẽ “tiết kiệm” hơn 10.000 tỉ đồng”.

Đẩy mạnh cơ giới hóa là một trong những yêu cầu bức thiết ở ĐBSCL, nhất là trong giai đoạn hội nhập, cạnh tranh gay gắt. Theo số liệu điều tra, sản lượng lúa thất thoát trong quá trình thu hoạch của Tiền Giang khoảng 12%. Với tổng sản lượng lúa của tỉnh 1,2 triệu tấn thì trung bình lượng lúa mất đi mỗi năm trên 120.000 tấn, trị giá hơn 420 tỉ đồng (giá 3.500đ/kg). Hao hụt chủ yếu ở các khâu: gặt 1,3 - 1,7%, vận chuyển 1,2 - 1,5%, tuốt lúa 1,3 - 1,4%”. Còn theo đánh giá của Tổ chức Lương nông Liên Hiệp Quốc (FAO), hàng năm tổn thất STH lúa gạo ở vùng ĐBSCL lên đến 13 - 14,6%. Như vậy, tính ra mỗi năm cả vùng bị mất khoảng 3 - 5 triệu tấn lúa, tương đương khoảng 10.500 tỉ đồng/năm.

Tại Trà Vinh, theo Trung tâm Khuyến nông- khuyến ngư: “Nếu ứng dụng máy gặt, tỷ lệ hao hụt giảm còn dưới 3%. Trong khi nếu thu hoạch bằng lao động thủ công, tỷ lệ hao hụt trong khâu cắt, gom, suốt, phơi chiếm trên 7%. Phân tích của trung tâm này cho thấy, khi sử dụng máy gặt lúa, nông dân tiết giảm được từ 600.000 - 800.000đ/ha. Nếu chỉ tính trên diện tích ứng dụng cơ giới hóa 57.000 ha/vụ của tỉnh thì chẳng những nông dân có lợi gần 40 tỉ đồng/vụ mà chủ máy cũng thu được lợi nhuận cao. Mặt khác, GĐLH và sấy bằng máy sẽ giảm tỷ lệ hạt rạn nứt còn từ 5 - 8%.

Ở Vĩnh Long, hiện tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất là 100%. Nhưng tỷ lệ cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa chỉ đạt 31,76%. Theo Tiến sĩ Bảnh, có hiện tượng nông dân phơi lúa “chỉ dốt dốt” với lý do “giảm tỷ lệ hộåt gạo gãy, bể khi chà”. Tuy nhiên, khi lúa không được phơi sấy khô đạt mức cần thiết, thì thời gian tồn trữ không quá 2 tháng, dễ bị ố vàng và làm giảm phẩm chất hạt gạo. Ông kết luận: “Trong điều kiện mưa, bão cần phải có máy sấy tốt”.

Ngành công nghiệp chế tạo chưa đáp ứng kịp

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh so sánh: “Trước năm 2000, nông dân ĐBSCL chỉ mới áp dụng cơ giới trong các khâu làm đất, suốt lúa, chế biến gạo. Riêng các khâu gieo sạ, chăm sóc và cắt lúa, bơm tưới chủ yếu được làm bằng thủ công. Hiện nay, đồng ruộng đã trở nên sinh động hơn rất nhiều. Các khâu như làm đất, bơm tưới, thu hoạch, chế biến và bảo quản STH đã được cơ giới hóa. Một số địa phương còn đưa các thiết bị công nghệ cao vào đồng ruộng như cấy lúa bằng máy, dùng thiết bị định vị bằng tia laser trợ giúp việc san ủi mặt bằng đồng ruộng”. Riêng đối với máy GĐLH đã có nhiều cải tiến, phù hợp hơn với nhiều địa hình đồng ruộng.

Tuy nhiên, theo thống kê sơ bộ tại các tỉnh, thành vùng ĐBSCL, cơ giới hóa hiện nay chỉ đạt tỷ lệ cao ở các khâu trước thu hoạch như làm đất, bơm tưới, từ 95 - 100%; còn các khâu STH thì làm thủ công vẫn phổ biến. Nông dân hiện nay chủ yếu sử dụng máy GĐLH do Trung Quốc sản xuất, giá thành rất cao, từ 180 - 200 triệu đồng/máy, nhưng tính ổn định và độ bền chưa cao. Máy GĐLH có trọng lượng tương đối lớn (trên 2 tấn) nên có thể gặp khó khăn ở những vùng đất lầy, lún... Còn máy cắt xếp dãy, để vận hành, cần có khoảng 15 - 20 nhân công gom lúa đưa vào máy tuốt...

ĐBSCL cần khoảng 15.000 máy GĐLH. Nhiều loại máy của nước ngoài đưa vào ĐBSCL sau một thời gian đã bộc lộ nhiều hạn chế mà nguyên nhân chính là không thích nghi với đồng ruộng, giá cao. Trong khi đó, nhiều nông dân, doanh nghiệp trong vùng dù đã chế tạo được máy GĐLH nhưng thiếu vốn, chưa chuẩn hóa.

Trong khi đó, trừ máy nổ mua về lắp, máy GĐLH phức tạp nhất là dao cắt và các cơ sở trong nước gặp khá nhiều rắc rối, do chỉ luyện kim kiểu thủ công. Ngoài ra còn vấn đề về bánh xích, nguồn điện, hệ thống hút rơm lấy hạt... mà bản thân các cơ sở sản xuất thủ công “lo không xuể”.

LÝ AN