Nông nghiệp đô thị: Chưa có lối đi riêng

Nguồn tin: Hà Nội mới, 17/10/2009
Ngày cập nhật: 18/10/2009

Mỗi năm thành phố (TP) Hồ Chí Minh mất hơn 1.000ha đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa. Điều đó đòi hỏi phải có một mô hình nông nghiệp đô thị (NNĐT) phù hợp, thế nhưng, TP vẫn chưa phát huy được những lợi thế riêng của mình để phát triển bền vững ngành nông nghiệp.

Chuyển nông nghiệp truyền thống sang hiện đại

Theo Sở NN&PTNT, quỹ đất sản xuất nông nghiệp của TP Hồ Chí Minh ngày càng giảm, nguyên nhân chủ yếu là do chuyển đổi mục đích sử dụng. Năm 2000 diện tích đất nông - lâm nghiệp là 130.720 ha, năm 2008 chỉ còn 121.313ha. Giảm nhiều nhất là đất trồng lúa, năm 2008 chỉ còn 30.566ha, giảm 45.259 ha so với năm 2000.

Mặc dù diện tích giảm, nhưng ngành nông nghiệp vẫn đạt tốc độ tăng trưởng khá cao với bình quân giai đoạn 2000-2008 là 6,04%/năm do có sự chuyển dịch cây trồng vật nuôi từ những sản phẩm có giá trị thấp như lúa sang sản phẩm có giá trị cao như rau an toàn, cây hoa cảnh… Diện tích rau an toàn của TP tăng 2,11%/năm. Riêng diện tích cây hoa kiểng tăng trung bình 10,14%/năm. Đây cũng là sản phẩm tạo ra nhiều giá trị nhất, bởi chỉ chiếm 1,9% đất sản xuất nhưng giá trị tạo ra đến 16% của ngành trồng trọt (354 tỷ đồng trong tổng số 2.209 tỷ đồng). Nghề nuôi cá cảnh, cá sấu cũng phát triển nhanh bởi nhu cầu trong nước và xuất khẩu luôn ổn định, giá cao.

Theo ông Trương Hoàng, Phó ban Chỉ đạo NN&NT, TP Hồ Chí Minh đã bước đầu hình thành các mô hình NNĐT, các sản phẩm giá trị cao. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp vẫn phát triển kém bền vững; chuyển dịch cơ cấu và cách thức tổ chức sản xuất chậm đổi mới; chủ yếu là sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, chưa hình thành các vùng sản xuất tập trung lớn. Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng một số vùng chưa đồng bộ về thủy lợi, giao thông, điện; thiếu mạng lưới dịch vụ cung cấp giống, vật tư, phân bón, công cụ…. Tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa, GĐ Trung tâm Chuyển giao tiến bộ kỹ thuật (Viện Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp miền Nam) cho rằng, sản xuất manh mún là bởi quy hoạch kém. TP giao quy hoạch chi tiết cho 24 quận, huyện và kết quả là mỗi nơi một kiểu quy hoạch, đến khi ráp nối lại thì tổng thể là một bức tranh chắp vá 24 mảnh ghép đủ màu sắc. Vì vậy, tuy có những thành công trong nông nghiệp, nhưng đó chỉ là tập hợp những kinh nghiệm của nông dân, chứ TP vẫn chưa tìm được lối đi rõ ràng với những lợi thế riêng của mình.

Nông dân đặt hàng nhà khoa học

Ông Kiều Lương Hồng, nông dân ở xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh cho biết ông rất sợ… quy hoạch. Khởi đầu bằng nuôi cá, bị giải tỏa nên ông phải mua khu đất khác trồng lan, cây cảnh. Trong 5 năm ông đã đầu tư gần 3 tỷ đồng vào trại cây cảnh 2ha. Vừa bắt đầu có thu thì huyện lại đưa ra quy hoạch mới và mảnh đất lại nằm trong diện phải di dời, lại tiếp tục có nguy cơ phải làm lại từ đầu. Vì vậy, với 1,5ha đất trồng lan đang thành công với thu nhập mỗi năm từ 200-300 triệu đồng nhưng ông vẫn không dám đầu tư tiếp vì lo lại đụng quy hoạch!

Ông Lê Minh Chí, người trồng mai vàng, hoa lan ở xã Nhơn Lộc B, huyện Bình Chánh thì cho biết, nông dân trồng hoa gặp rất nhiều khó khăn về khí hậu, thời tiết, nước… Trồng mai gần đến ngày ra hoa mà gặp mưa hay thời tiết nóng, lạnh bất thường là mất trắng. Vì vậy, nông dân rất cần được hỗ trợ về khoa học kỹ thuật, ví dụ như được dự báo thời tiết chính xác để các nhà vườn chuẩn bị đối phó…. Bên cạnh đó, nông dân cần các nhà khoa học nghiên cứu sản xuất giống, lai ghép hoa…. Với các giống hoa ghép, cho ra hoa lạ và được giá, nếu để tự mày mò thì phải mất từ 3-4 năm mà chưa biết kết quả có được không, còn nhà khoa học làm sẽ nhanh mà kết quả tốt hơn. Vốn cũng là vấn đề nông dân rất cần. Ông Chí cho biết, đầu tư 1ha hoa lan cần khoảng 1 tỷ đồng, thế nhưng vay ngân hàng thì không được bao nhiêu bởi tài sản thế chấp là đất được ngân hàng thẩm định theo giá đất nông nghiệp. Bên cạnh đó, phải ít nhất 24 tháng mới thu hoạch lan thì chỉ được vay có 12 tháng….

Theo tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa, do chưa có định hướng riêng nên NNĐT của TP Hồ Chí Minh chưa phát huy được hiệu quả và thế mạnh. TP chỉ cần chọn một số đối tượng cây trồng, vật nuôi để sản xuất thâm canh trong điều kiện ít đất và có giá trị kinh tế cao. Bên cạnh đó cần quy hoạch sản xuất và chỉ đạo sát sao để bà con nông dân làm theo. Ông Trương Hoàng cho rằng, các chính sách của TP vẫn chưa đủ mạnh để chuyển từ nông nghiệp truyền thống sang NNĐT nên khi đất đai giảm dần thì quy hoạch lại chậm, đầu tư cơ sở hạ tầng không đồng bộ, hệ thống kênh mương kém, ô nhiễm… Còn ông Võ Văn Cương, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh TP nêu quan điểm, để ngành nông nghiệp phát triển, trước hết lãnh đạo các cấp của TP phải nhận thức đúng về tầm quan trọng của NNĐT, cần có sự nhất quán trong quy hoạch, chính sách phát triển để bà con thành thị yên tâm sản xuất nông nghiệp.

Đặng Loan