Phát triển nông nghiệp bền vững từ khoa học và công nghệ

Nguồn tin: Lao Động, 11/07/2010
Ngày cập nhật: 12/7/2010

Việc ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (KH&CN) vào sản xuất không những giúp vùng châu thổ Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) phì nhiêu mà còn tạo cơ sở cho sự phát triển nông nghiệp bền vững.

Ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất

Bước đi đầu tiên mang tính đột phá trong sản xuất nông nghiệp tại ĐBSCL là tập trung vào giống, kỹ thuật canh tác, nuôi trồng, mô hình ứng dụng KH&CN vào sản xuất. Một số bộ giống lúa có triển vọng đưa vào sản xuất đại trà tại An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ… cho năng suất cao, chất lượng gạo tốt, chống chịu sâu bệnh như: OM4900, OM6677, OMCS2000, AS996, lúa thơm ST…

Bên cạnh đó, nông dân còn áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong canh tác như quản lý dịch hại tổng hợp, kỹ thuật xử lý kích thích ra hoa bưởi, chôm chôm, sầu riêng… cho hoa quả trái vụ tăng khả năng đậu trái.

Thấy được lợi ích từ ozone mang lại, nhóm tác giả Nguyễn Thị Kiều, Nguyễn Bảo Vệ (Trường Đại học Bạc Liêu) đã tiến hành nghiên cứu “Sử dụng khí ozone trong bảo quản trái cam Sành sau thu hoạch” nhằm tìm nồng độ khí ozone ức chế nấm bệnh gây hại trên trái cam Sành sau thu hoạch. Thông qua đó làm tăng khả năng bảo quản trái cam Sành sau thu hoạch, ngăn ngừa nấm bệnh tấn công khiến trái mau hư, chín nhanh, gây tổn thất cả về số lượng lẫn chất lượng...

Ngoài ra, việc ứng dựng kỹ thuật màng phủ nông nghiệp; các mô hình trồng màu bằng hệ thống tưới nhỏ giọt nhằm tiết kiệm nước trong mùa khô đã được áp dụng. Đồng thời, xây dựng vùng sản xuất lúa chất lượng cao theo tiêu chuẩn Châu Âu (Eurep GAP), VietGAP phục vụ xuất khẩu tại Bạc Liêu, An Giang, Đồng Tháp, Trà Vinh, Hậu Giang. Các cây trồng ngắn và dài ngày như mía, thơm, đậu phộng, hoa kiểng… cũng được quan tâm đầu tư nghiên cứu phổ biến áp dụng đại trà tại các tiểu vùng sinh thái góp phần xóa đói giảm nghèo…

Các chương trình nghiên cứu nạc hóa đàn heo, sind hóa đàn bò tại An Giang, Trà Vinh theo hướng thịt; cải tạo giống dê theo hướng sữa, thủy cầm lấy trứng… đã được người dân áp dụng và mang lại hiệu quả cao. Đặc biệt là phong trào nuôi cá da trơn xuất khẩu trong ao hồ nằm dọc theo tuyến sông Hậu của hai huyện Cầu Kè và Tiểu Cần đã phát triển nhanh với trên 3.500 hộ tham gia thả nuôi trên diện tích mặt nước hơn 2.350 hécta.

Nhờ ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất, người dân đã triển khai kết hợp giữa trồng lúa với nhiều loại cây con khác mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp bảo vệ môi trường sinh thái bền vững. Nhiều mô hình nghiên cứu thử nghiệm thành công như: Mô hình nuôi tôm càng xanh, tôm sú, cá tra… được phổ biến và nhân rộng trong dân. Việc kết hợp chuyển giao các quy trình công nghệ trong nuôi trồng thủy sản giúp người dân chủ động nguồn giống nuôi tại chỗ, đạt chất lượng, giảm giá thành phục vụ sản xuất.

Cần đầu tư mọi mặt cho KH&CN

Mỗi năm ĐBSCL đóng góp khoảng 36% giá trị xuất khẩu nông nghiệp, trên 50% sản lượng lúa, 70% sản lượng trái cây, 65% sản lượng thuỷ sản, 90% sản lượng gạo xuất khẩu của cả nước…

Tuy nhiên, nông nghiệp ở ĐBSCL phát triển chưa bền vững, bởi nguồn lợi thủy sản có nguy cơ cạn kiệt, tình trạng xâm nhập mặn sâu vào nội đồng, phèn hoá cục bộ, mưa lũ, hạn hán… Đặc biệt, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp. Tình trạng cơ giới hóa nông nghiệp còn yếu và manh mún, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật còn hạn chế nên năng suất và chất lượng chưa cao. Chất lượng nguồn nhân lực KH&CN tại Vùng còn thấp kém tác động tới nền tảng phát triển nông nghiệp bền vững ở ĐBSCL.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, toàn vùng ĐBSCL mới sử dụng khoảng 34% giống xác nhận trong gieo sạ. Trên thực tế, hàng năm ĐBSCL cần khoảng 400.000 tấn giống lúa xác nhận, nhưng nguồn giống từ các viện, trường, trung tâm... chỉ đáp ứng khoảng 30% nhu cầu. Toàn vùng ĐBSCL gieo trồng trên 100 giống lúa, trong đó giống lúa chủ lực khoảng 20 giống và 80% giống có nguồn gốc từ Viện Lúa ĐBSCL. Do đó bên cạnh nguồn giống lúa được cung cấp từ các viện, trường... các tỉnh cần phải chủ động khảo nghiệm, chọn lọc các giống lúa chủ lực để đáp ứng nhu cầu sản xuất của địa phương.

Thêm vào đó, tình trạng phát triển thiếu quy hoạch dẫn đến được mùa mất giá, được giá mất mùa, sâu bệnh, dịch hại ảnh hưởng đến năng suất... luôn là vấn đề nóng tác động trực tiếp đến người nông dân tại ĐBSCL.

Theo TS. Nguyễn Thị Lộc - Viện Lúa ĐBSCL: Để duy trì một nền nông nghiệp bền vững thì việc xây dựng và áp dụng quy trình Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) là một hướng đi nhằm bảo vệ cây trồng nói chung và cây lúa nói riêng. Đến nay, Viện Lúa ĐBSCL đã nghiên cứu đặc tính sinh học của các loài, dòng nấm ký sinh côn trùng nhằm tuyển chọn những loài, dòng nấm có tiềm năng trừ sâu hại cây trồng.

TS Lộc cũng cho biết, Viện đã nghiên cứu và xây dựng quy trình sản xuất chế phẩm vi nấm nhằm giảm thiểu lượng hóa chất bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp tại ĐBSCL. Bộ NN&PTNT đã công nhận Quy trình sản xuất hai chế phẩm sinh học M.a và B.b để quản lý các loài sâu hại lúa của Viện là tiến bộ kỹ thuật và cho phép ứng dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp.

Một số nhà khoa học cho rằng, ĐBSCL cần phải có một chính sách quy hoạch tổng thể, một cơ chế đặc thù cho nền nông nghiệp; đầu tư nâng cấp hệ thống các cống, tuyến đê sông, đê biển để vừa ngăn mặn, vừa phòng tránh thiên tai, lụt bão, nước biển dâng do biến đổi khí hậu.

“Góp phần thực hiện an ninh lương thực, nâng cao năng lực và liên kết “4 nhà (nhà quản lý, nhà nông, nhà doanh nghiệp và nhà khoa học)” nhằm gia tăng thu nhập cho nông dân trồng lúa vùng ĐBSCL một cách bền vững. Giải pháp kỹ thuật trong quá trình sản xuất lúa gạo cần phải được tiến hành đồng bộ, dựa trên quan điểm “liên kết vùng và tham gia 4 nhà”, TS. Lưu Hồng Mẫn - Viện Lúa ĐBSCL - cho hay.

Đồng bằng sông Cửu Long:

* Năm 2009:

- Tốc độ tăng trưởng kinh tế ước đạt 10,08% (cả nước là 5,2%).

* So với năm 2008:

- Thu nhập bình quân đầu người ước đạt 973 USD/người/năm, tăng hơn 9%.

- Tổng sản lượng lúa đạt hơn 20 triệu tấn, tăng 1,6 triệu tấn.

- Sản lượng thủy, hải sản ước đạt trên 2 triệu tấn, tăng gần 15%.

Mai Chi