Để trang trại phát triển bền vững

Nguồn tin: Báo Bắc Giang, 16/09/2010
Ngày cập nhật: 20/9/2010

Những năm gần đây, trang trại trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ngày càng phát triển về cả số lượng và chất lượng, góp phần đẩy mạnh việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Tuy nhiên, trang trại còn gặp nhiều khó khăn về đất sản xuất, vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, mở rộng quy mô kinh doanh, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm... cần được tháo gỡ kịp thời để phát triển bền vững.

Bắc Giang hiện là một trong 4 tỉnh có số lượng trang trại dẫn đầu cả nước với 3.119 mô hình, tập trung ở lĩnh vực: cây ăn quả, tổng hợp, chăn nuôi gia súc, gia cầm kết hợp nuôi trồng thuỷ sản với tổng vốn đầu tư hơn 300 tỷ đồng. Trang trại hình thành là bước chuyển tích cực từ phương thức sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hoá, tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích đất nông nghiệp, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn. Với ý nghĩa quan trọng đó, tỉnh đã có chính sách ưu đãi miễn thuế sử dụng đất cho trang trại, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, trợ giá giống cây trồng, vật nuôi mới... Một số địa phương như huyện Tân Yên, Lạng Giang, Lục Nam có cơ chế cho các chủ trang trại vay vốn ưu đãi phát triển sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng, khen thưởng trang trại có doanh thu từ 300 triệu đồng/năm trở lên... Năm 2009, tổng giá trị hàng hoá các trang trại tạo ra đạt 350 tỷ đồng, tăng hơn 100 tỷ đồng so với năm 2005, giải quyết việc làm thường xuyên và thời vụ cho gần 31 nghìn lao động với mức thu nhập 1 - 2,5 triệu đồng/người/tháng. Nhiều mô hình có doanh thu 1 - 2 tỷ đồng/năm, trở thành điểm sáng thúc đẩy kinh tế ở địa phương. Ví như trang trại tổng hợp của ông Lưu Hồng Tân, thôn Đầu Cầu, xã Yên Mỹ (Lạng Giang) nuôi hàng nghìn con ba ba, nhím, cá lăng chấm thu lãi gần 700 triệu đồng/năm, tạo việc làm cho hơn 10 lao động địa phương với thu nhập 2 triệu đồng/người/tháng. Trang trại trồng cam Đường canh của ông Bùi Đình Long ở thôn Hiệp Tân, xã Hồng Giang (Lục Ngạn) cho doanh thu hơn 2 tỷ đồng/năm.

Hiệu quả của kinh tế trang trại đã được khẳng định, tuy nhiên, mô hình kinh tế này hiện còn gặp không ít khó khăn làm hạn chế sự phát triển. Đó là, các cấp chính quyền chưa có quy hoạch tổng thể và giao đất lâu dài cho chủ trang trại do đó hầu hết các trang trại phát triển theo lối tự phát, thiếu ổn định. Trong khi đó, mỗi loại hình trang trại đều có tiêu chí riêng biệt: trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm phải xây dựng bảo đảm các yếu tố cách xa khu dân cư, có hầm biogas xử lý chất thải; trang trại thuỷ sản được xây dựng ở nơi thông thoáng trên chân đất thịt, có hệ thống thuỷ lợi phục vụ sản xuất... Ngoài những hạn chế trong quy hoạch đất đai, chính quyền ở nhiều địa phương giao thầu đất cho các chủ trang trại trong thời gian quá ngắn, trang trại thủy sản 3 - 5 năm; trang trại tổng hợp 10 - 15 năm… khiến cho các chủ trang trại không yên tâm đầu tư sản xuất với quy mô lớn để tăng thu nhập. Bên cạnh đó, hiện nay nhu cầu về vốn đầu tư của các chủ trang trại là rất lớn, song thực tế số trang trại được vay qua hệ thống ngân hàng còn hạn chế. Theo kết quả điều tra gần đây của Chi cục Phát triển nông thôn, hiện toàn tỉnh có 90% số trang trại thiếu vốn sản xuất. Nguyên nhân bởi nhiều trang trại chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên không có tài sản thế chấp, khó hoàn thiện các thủ tục pháp lý theo yêu cầu của ngân hàng để vay vốn. Toàn huyện Lạng Giang hiện có 122 trang trại nhưng chỉ có hơn 40 trang trại được vay vốn qua Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT huyện với dư nợ gần 3 tỷ đồng; huyện Lục Nam có 4/359 trang trại được vay vốn qua ngân hàng. Các huyện còn lại cũng trong tình trạng tương tự. Ông Đỗ Văn Lê, chủ trang trại nuôi trồng thuỷ sản ở thôn Tân Độ, xã Tân Liễu (Yên Dũng) cho biết: "Gia đình tôi nhận thầu 32 ha ruộng trũng trong thôn để nuôi cá, bình quân mỗi năm thu lãi hơn 100 triệu đồng. Ngoài vốn tự có, gia đình có nhu cầu vay ngân hàng 400 triệu đồng để nâng cấp hệ thống ao nuôi cá theo hướng thâm canh nhưng do trang trại chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không có tài sản thế chấp vì thế không được vay vốn". Khó khăn của gia đình ông Lê cũng như nhiều chủ trang trại trên địa bàn làm hạn chế việc mở rộng quy mô hoặc đầu tư chiều sâu cho trang trại như: nâng cấp hệ thống chuồng trại chăn nuôi, cải tạo ao nuôi trồng thuỷ sản, kênh mương dẫn nước hay đưa giống cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao vào sản xuất... Cùng đó, ngân hàng cho vay vốn chủ yếu theo hình thức ngắn hạn (1 năm) khiến không ít trang trại phải khai thác non, bán sản phẩm trả nợ khi đến hạn. Đối với các trang trại trồng cây lâm nghiệp, từ khi trồng đến lúc thu hoạch khoảng 10 năm; trang trại nuôi con đặc sản như ba ba, nhím, cá sấu thường nuôi với thời gian 2 - 3 năm nhưng chỉ được vay vốn 1 - 2 năm thì khó có thể đầu tư phát triển bền vững.

Hiện nay do phần lớn các trang trại của tỉnh được hình thành và phát triển từ kinh tế hộ nên trình độ quản lý kinh tế, kiến thức sản xuất của chủ trang trại còn hạn chế, chưa chủ động áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của thị trường. Sự liên kết giữa các trang trại trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm còn yếu, tư tưởng "mạnh ai nấy làm" khá phổ biến dẫn tới chất lượng nông sản không cao, chưa có thương hiệu, bị ép giá. Các chủ trang trại và doanh nghiệp chế biến cũng chưa liên kết chặt chẽ để bao tiêu sản phẩm qua hợp đồng nên thị trường "đầu ra" cho sản phẩm gặp khó khăn. Hiện nay, nông sản tiêu thụ khó khăn nhất vẫn là vải thiều. Do thời gian thu hoạch vải thiều chỉ trong vòng một tháng, trong khi đó sản phẩm chủ yếu bán tươi, trên địa bàn các nhà máy chế biến với công suất thấp vì vậy đầu ra cho sản phẩm này thiếu ổn định, giá cả bấp bênh. Các trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm cũng gặp nhiều khó khăn trong khâu tiêu thụ sản phẩm. Hiện toàn tỉnh có hơn 400 trang trại chăn nuôi lợn nhưng chỉ có 2 cơ sở chế biến nên sản phẩm chủ yếu do thương nhân trong và ngoài tỉnh thu mua.

Để trang trại phát triển bền vững rất cần sự chung tay tháo gỡ khó khăn của chính quyền các cấp cũng như sự chủ động, nỗ lực của chủ trang trại. Về phía Nhà nước cần tăng cường tuyên truyền chủ trương, chính sách phát triển trang trại; thực hiện đồng bộ các biện pháp từ quy hoạch tổng thể sử dụng đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, khuyến khích các chủ trang trại sử dụng đất vượt hạn điền để mở rộng quy mô sản xuất. Đồng thời xây dựng mô hình, dự án điểm sản xuất cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao theo hướng an toàn vệ sinh dịch bệnh kết hợp hỗ trợ kỹ thuật sản xuất gắn với chế biến tiêu thụ sản phẩm cho chủ trang trại; tạo điều kiện cho doanh nghiệp chế biến trong và ngoài tỉnh, các nhà khoa học, chủ trang trại gặp gỡ, trao đổi tìm đầu ra ổn định cho nông sản. Các chủ trang trại mong muốn được quan tâm hơn nữa trong việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp với từng loại hình trang trại để khai thác lợi thế đất đai, tránh sự phát triển tự phát. Với đặc thù của sản xuất nông nghiệp là rủi ro cao nên ngân hàng cần điều chỉnh, bổ sung, cải tiến thủ tục cho các trang trại vay vốn trung và dài hạn để phát triển sản xuất. Về phía các chủ trang trại cần liên kết theo hình thức hiệp hội, tổ hợp sản xuất nhằm hỗ trợ nhau về vốn, kỹ thuật sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, chủ động tìm hiểu thông tin thị trường, tích cực áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, từng bước nâng cao chất lượng nông sản, tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm. Bên cạnh đó, cũng cần quan tâm thu hút đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ, chế biến để thúc đẩy nông nghiệp nông thôn phát triển.

Hải Minh