ĐBSCL- Nỗi lo nước nổi không về

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 23/09/2010
Ngày cập nhật: 24/9/2010

Đến thời điểm này, nông dân trên những cánh đồng vùng trũng từ chờ đợi mùa nước nổi mỏi mòn đã chuyển sang lo canh cánh. Không có “đặc sản” mùa nước nổi, người dân đồng bằng như đứng đống lửa như ngồi đống than.

Đặc sản mùa nước nổi là những cánh đồng chan chứa giữa biển nước mênh mông, đất nghỉ ngơi tích tụ phù sa màu mỡ cho những vụ mùa; là nguồn cá tôm bầy đàn theo nước về sinh sôi làm quà tặng cho con người; là mùa đầy sức sống trong vàng ươm màu bông điên điển, nước lên đến đâu bông súng ma bò lên cao đến đó; là rất nhiều, rất nhiều món quà quý giá mà mùa nước nổi hào phóng ban tặng cho người dân đồng bằng... Nhưng dường như, cái phóng khoáng đó của tự nhiên đang ngày càng teo tóp dần.

Rằm tháng 8 mà nước vẫn... không nổi! Đi qua vùng Đồng Tháp Mười, chúng tôi cảm nhận được những khó khăn mà người nông dân đang đối mặt. Những căn nhà “sống chung với lũ” cao lêu nghêu giữa đồng (mà lẽ ra nước đã ngấp nghé hơn phân nửa). Những vật dụng mưu sinh mùa nước nổi như lưới, dớn, câu... “thất nghiệp” nằm chỏng chơ bên hiên nhà. Những cái vó “chỉ cần hạ xuống là kiếm ăn khỏe re” (nhưng đó là chuyện của những năm trước), giờ nằm khô queo trên dòng kinh cạn hều... Theo tính toán chưa đầy đủ của các tỉnh như Đồng Tháp, An Giang, người dân bị thiệt hại hàng ngàn tỉ đồng do nước... không nổi. Mùa nước nổi không chỉ giúp người dân mưu sinh từ việc đánh bắt cá tự nhiên, mà còn “ăn theo” con nước lớn để trồng sen, rau nhút, nuôi cá đăng quầng...

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu lúa ĐBSCL - cho rằng, mùa nước nổi có vai trò rất quan trọng đối với 1,5 triệu hecta đất sản xuất vụ lúa Đông Xuân sắp tới. Theo tính toán của các nhà khoa học, lượng phù sa bồi lắng cho ĐBSCL sau mỗi mùa nước nổi khoảng 1.000 triệu tấn. Đó là một nguồn lợi khổng lồ cho đồng ruộng. Nói theo cách cụ thể và thực tế của chú Năm Tuốt (Tân Lập, Tân Thạnh, Long An), nước càng cao càng ít tốn kém phân bón. Ví dụ năm nào nước ngập đến ngực (khoảng 1,5 m) thì làm lúa rất trúng lại ít phân bón, chỉ tốn chừng 6 bao phân/ha (bình thường phải tốn 10 bao). Mùa nước nổi kéo dài 3 – 4 tháng hàng năm còn có tác dụng ngâm đất diệt mầm bệnh. Nhiều nhà khoa học ở ĐBSCL cho rằng mức lũ năm nay thấp hơn cả mức thấp kỷ lục năm 1992, đây là một hiện tượng chưa từng có.

Một vấn đề “tréo cẳng ngỗng” mà chúng tôi ghi nhận trong chuyến đi thực tế qua các tỉnh vùng Đồng Tháp Mười vừa rồi, là địa phương đã “mở cửa” đón lũ từ đầu tháng 7 âm lịch, nhưng nói như ông Võ Văn Đạt - Phó Chủ tịch UBND xã Phú Đức (Tam Nông, Đồng Tháp) - “nước không chịu bò lên ruộng”. Có một thực tế, nếu những năm trước, bên ngoài đê bao của những cánh đồng lúa xanh mơn mởn, nước lúc nào cũng mấp mé chực chờ “nhảy bờ” bất cứ lúc nào thì nay “có thả cửa” nước cũng “hổng chịu lên”.

Tuy những phiên chợ có vẻ “nghèo nàn” bởi các món ngon mùa nước nổi như: bông điên điển, cá linh non mềm ngọt, cá rô ron tươi rói, cá lóc đồng đen bóng... rất ít, nếu không muốn nói là không có. Chợ vùng lũ vẫn chỉ là các loại cá nuôi công nghiệp, rau quả từ các tỉnh lân cận. Nhưng điều đáng quan tâm, có thể dễ dàng mua được các “đặc sản hiếm” rất dễ dàng. Ngoài chuột đồng, cống nhum với giá 35.000 - 45.000 đ/kg (có thể nhờ làm tại chỗ), rất nhiều loài rắn, chim, cò được bày bán nhan nhản với giá không hề rẻ, từ 70.000 - 150.000 đ/kg, tùy loại. Ngay cả cá lòng ròng (cá lóc con) cũng được đong lít bán với giá 170.000 đ/lít. Vì thu nhập hấp dẫn như vậy, nên bất chấp những cảnh báo về mất cân bằng hệ sinh thái, hàng trăm con chim cò vẫn bị vặt lông mỗi ngày, những loài rắn “xuất hiện đều” trên các bàn ăn...

Cùng với những nỗi lo về biến đổi khí hậu tác động trực tiếp đến đời sống người dân, mà những biểu hiện của nó đang ngày càng biểu hiện rõ nét; vấn đề mất cân đối môi trường sinh thái do khai thác nguồn lợi thủy - hải sản, chim cò theo cách tận diệt như hiện nay, trở thành nỗi lo không hề nhỏ.

TRẦN PHƯỚC