Kinh nghiệm từ mô hình kinh tế nông hộ ở Thái Lan: Hiệu quả và bền vững

Nguồn tin: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu, 09/12/2010
Ngày cập nhật: 10/12/2010

Vừa qua, Đoàn Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, đã có chuyến tham quan, học tập kinh nghiệm xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp tại Chiang Mai (Thái Lan) đoàn đã ghi nhận một số mô hình sản xuất của nông dân Thái Lan có thể ứng dụng vào điều kiện sản xuất tại Việt Nam. Chuyên mục Khuyến nông - Khuyến ngư kỳ này xin giới thiệu mô hình sản xuất nông nghiệp bền vững mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội của nông dân Thái Lan.

MÔ HÌNH ĐA CANH, HẠN CHẾ THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT

Một bộ phận không nhỏ nông dân Thái Lan sống ở vùng ven đô thị có diện tích canh tác không lớn, mỗi hộ trung bình khoảng 3.000 – 5.000 m2 đất, sản xuất cũng gặp nhiều khó khăn do sâu bệnh tấn công. Mô hình kết hợp luân canh và đa canh trên cùng diện tích được nhóm nông dân sản xuất rau thực hiện với sự hỗ trợ của Trung tâm khuyến nông Thái Lan và Trung tâm thực nghiệm đa canh của Đại học Chiang Mai nhằm giảm tối đa các nguồn sâu bệnh và tạo ra sản phẩm hữu cơ không thuốc bảo vệ thực vật.

Mô hình bắt đầu từ nhóm 13 nông dân, nhưng chỉ 1 nông dân trực tiếp sản xuất; những nông dân còn lại quan sát và đánh giá. Trong mô hình sản xuất rau hữu cơ xanh có một sự khác biệt so với nơi khác là chỉ sử dụng phân hữu cơ ủ tại chỗ với sản phẩm vi sinh (EM) và bố trí đa chủng loại rau trên một diện tích nhỏ, hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc trừ sâu. Hệ thống ruộng được thiết kế phân thành nhiều ô. Mỗi ô có diện tích 250 m2 được phân thành nhiều luống, cứ 3 – 4 luống bố trí một chủng loại rau lần lượt từ cải ngọt, ngò, ớt, súp lơ, xà lách, dưa leo, hành lá, cà tím… tùy vào mùa vụ và yêu cầu của khách hàng nơi đây.

Theo TS. Pherek Gypmantasiri, Nguyên giám đốc Trung tâm đa canh, Đại học Chiang Mai, người có nhiều năm nghiên cứu hệ thống canh tác và tham gia nhiều dự án cộng đồng cho biết: việc thiết kế mô hình theo hướng luân canh kết hợp bố trí đa chủng loại cây trồng trước hết kiểm soát nguồn thức ăn của sâu, rất nhiều loại sâu chỉ quen cây này nhưng không quen cây khác, cũng là cách làm cho sâu không thể tồn tại lâu trên ruộng. Mặt khác, sau 6 tháng canh tác, sự cân bằng giữa sâu hại và thiên địch cũng hạn chế phát triển dịch hại. Mô hình này cũng giúp cho nông hộ nhỏ ven đô thị có hệ thống canh tác đa canh bền vững và mang lại thu nhập hằng ngày từ sản phẩm rau xanh cho nhóm cộng đồng.

Ông Ping Noi, người trực tiếp tham gia mô hình cho biết: Tổng diện tích mô hình khoảng 4.000 m2, nếu canh tác theo hướng đa canh thì được nhiều cái lợi, bởi có nguồn thu liên tục, còn nếu chỉ trồng tập trung một loại rau thì rất bị động khi đưa ra thị trường.

Nhận xét về mô hình này, TS. Nguyễn Duy Cần – Phó giám đốc Viện nghiên cứu canh tác ĐBSCL, Đại học Cần Thơ cho biết: Đây cũng là mô hình kinh tế phù hợp với nông hộ. Khi thị trường biến động, sẽ ít bị tác động, nhất là với những hộ nghèo.

CHỢ CỘNG ĐỒNG

Song song với mô hình sản xuất hữu cơ với sản phẩm rau hạn chế tối đa dùng thuốc bảo vệ thực vật, Thái Lan còn tổ chức chợ cộng đồng nhằm giới thiệu sản phẩm hữu cơ, giúp nông dân tiếp cận thị trường. Đây là cách hỗ trợ hữu hiệu của nhà nước đối với nông dân trong chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Được thành lập cách đây khoảng 10 năm, chợ cộng đồng nằm bên trong Trung tâm đa canh – Đại học Chiang Mai là khu chợ chuyên cung cấp các sản phẩm rau hữu cơ cho thị trường thành phố Chiang Mai. Ngày thường chợ chỉ đóng vai trò là khu trưng bày và cung cấp lẻ sản phẩm rau hữu cơ cho khách hàng. Hoạt động của chợ thật sự nhộn nhịp vào hai ngày thứ 4 và thứ 7 hàng tuần. Những ngày khác, sản phẩm được chuyển đến các khu mua bán lớn của thành phố Chiang Mai thông qua giao dịch bằng điện thoại giữa người sản xuất và khách hàng đầu mối.

Nếu như việc đóng gói của nông dân Việt Nam chỉ tập trung tại các HTX sản xuất rau an toàn thì tại nông hộ nhỏ của Thái Lan, người ta đã quen thuộc với cách đóng gói các sản phẩm: ớt, cải ngọt, dưa leo, cà chua, khổ qua, rau muống, cà tím, bầu, bí… Sản phẩm được phân theo chủng loại và đóng gói từ 100 gr đến 1 kg và ghi mã vạch, giá cả trên bao bì; trưng bày rất ngăn nắp và bắt mắt.

TS. Pherek Gypmantasiri nói: “Việc tính toán chia nhỏ đóng gói cũng là cách giúp nông dân tăng thu nhập. Nếu như 1 kg rau cải ngọt để rời không đóng gói giá chỉ có 5 bath (tương đương 3.500 VNĐ), thì khi chia nhỏ thành 3 phần đóng gói và niêm yết giá cẩn thận thì thu được 15 bath”.

Một điểm đặc biệt trong chợ cộng đồng là tại mỗi gian hàng bán sản phẩm rau hữu cơ đều niêm yết giấy chứng nhận với hình ảnh kèm đầy đủ các thông tin về người sản xuất và cung cấp sản phẩm. Đây là bản chứng nhận do cơ quan thanh tra cộng đồng quản lý và cung cấp. Cũng theo TS. Pherek Gypmantasiri, việc kiểm tra của họ cũng không theo chu kỳ mà là đột xuất. Vì vậy, nếu những sản phẩm nào không đạt chất lượng an toàn thì lập tức giấy này được thu hồi.

Nguyễn Xuân Vinh