Ứng dụng đề tài nghiên cứu khoa học ở Cần Thơ: Hiệu quả thấp, khó nhân rộng

Nguồn tin: Quân Đội Nhân Dân, 16/09/2012
Ngày cập nhật: 18/9/2012

Nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, ứng dụng vào thực tế đang được TP Cần Thơ đặc biệt quan tâm. Nhiều đề tài đưa vào thử nghiệm đạt hiệu quả cao, được phổ biến ứng dụng rộng rãi. Tuy nhiên, rất nhiều đề tài đã bị “chết yểu”, không mang lại hiệu quả kinh tế, gây lãng phí hàng trăm triệu đồng và mất nhiều thời gian, công sức của người dân.

Những đề tài “ chết yểu”

ông Nguyễn Văn Lơn ở xã Trung An, huyện Cờ Đỏ và 8 hộ khác ở các quận, huyện trên địa bàn TP Cần Thơ được chọn để thực hiện thử nghiệm nuôi cá chép vảy Hung-ga-ri. Thử nghiệm này nhằm triển khai đề tài “Nghiên cứu phát triển công nghệ nuôi cá chép vảy Hung-ga-ri” do Trường Đại học Cần Thơ là đơn vị chủ trì. Tuy nhiên, kết quả thu được làm cho cả người nuôi và các nhà khoa học rất áy náy, đó là năng suất không cao, lợi nhuận thấp. Trao đổi với chúng tôi về việc tham gia nuôi thử nghiệm cá chép vảy Hung-ga-ri, ông Nguyễn Văn Lơn nói:

- Trước đây gia đình thường nuôi cá tra, cá mè trên diện tích 500m2. Khi được chọn để nuôi thí điểm cá chép vảy, chúng tôi đã tập trung mọi nguồn lực vào việc nuôi làm sao cho có hiệu quả. Tuy nhiên, sau 8 tháng nuôi vất vả, khi thu hoạch chỉ đạt lợi nhuận từ 5 đến 10% so với dự tính ban đầu. Kết quả này làm chúng tôi thực sự thất vọng vì phải đầu tư quá nhiều thời gian và công sức. Chính vì vậy, sau một vụ nuôi thử nghiệm chúng tôi đành chuyển hướng sang nuôi các loại cá khác.

Chúng tôi được biết đề tài trên được các nhà khoa học nghiên cứu trong gần 2 năm, với kinh phí lên đến hơn 600 triệu đồng đã bị “xếp xó” vì thiếu hiệu quả.

Ngoài đề tài nuôi cá chép vảy Hung-ga-ri, thì đề tài “Bếp đốt trấu hóa khí” trong dự án “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ đốt trấu hóa khí và chế tạo bếp đun trấu hóa khí quy mô hộ gia đình nông thôn TP Cần Thơ” do Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị chủ trì cũng trong hoàn cảnh tương tự. Đây là đề tài được nghiên cứu trong vòng gần 2 năm với kinh phí hơn 200 triệu đồng, nhưng không thể chuyển giao cho người dân sử dụng được. ông Đặng Văn Hiệp, xã Thạnh Quới, huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ, người được chọn để ứng dụng đề tài trên cho rằng:

- Đã nhiều tháng nay gia đình tôi không còn sử dụng bếp đốt trấu của dự án nữa mà chuyển sang nấu bếp ga cho tiện lợi. Bếp của dự án khi sử dụng phải mất nửa tiếng đồng hồ để mồi lửa, trong khi đó nhà nông chúng tôi đi làm về chỉ muốn ăn uống nhanh để còn nghỉ ngơi. Bếp của dự án được giải thích là ít hao nhiên liệu, giảm chi phí, nhưng trong quá trình sử dụng thì vừa tốn thời gian, vừa tỏa hơi quá nóng nên không phù hợp với người nông dân. Bây giờ tôi không biết cất bếp vào đâu được, vì nó chiếm quá nhiều diện tích trong gian bếp vốn nhỏ bé của gia đình.

Nguyên nhân và giải pháp

Được biết, từ năm 2006 đến tháng 6-2012, TP Cần Thơ đã nghiệm thu 65 đề tài, dự án, trong đó chiếm tỷ lệ cao nhất là các đề tài về nông nghiệp, thủy sản (gần 40%). Tuy nhiên, những dự án đạt hiệu quả rất ít. ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, một đơn vị được giao thử nghiệm rất nhiều dự án cho rằng:

- Số lượng đề tài nghiên cứu thì nhiều, nhưng số đề tài được đem vào ứng dụng chỉ đếm trên đầu ngón tay... trong đó, số đề tài được nhân rộng thì lại càng ít hơn. Để khắc phục hạn chế nói trên, bảo đảm cho kết quả nghiên cứu đến được với người dân, thực sự thiết thực với người dân, chúng tôi cho rằng ngoài việc nghiên cứu cơ bản và chuyên sâu, cần đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, đồng thời cần có sự tham gia và phối hợp giữa nhà khoa học, nhà quản lý và nhà nông.

Trao đổi với chúng tôi về những khó khăn, vướng mắc trong việc ứng dụng các đề tài vào thực tế, Phó giáo sư, Tiến sĩ Dương Văn Chín, Phó viện trưởng Viện lúa ĐBSCL cho biết:

- Tất cả các đề tài mà các nhà khoa học đã nghiên cứu đều muốn đưa vào ứng dụng trong thực tế nhằm mang lại lợi ích cho đất nước. Nhiều đề tài mà Viện lúa ĐBSCL ứng dụng đều mang lại hiệu quả như các loại giống lúa cho năng suất cao mang thương hiệu OM. Tại Cần Thơ cũng có các loại lúa giống mang tên Cần Thơ 1, Cần Thơ 2, Cần Thơ 3, được nhân dân tín nhiệm và đưa vào sử dụng lâu nay. Tuy nhiên, trong việc đưa các đề tài nghiên cứu vào ứng dụng cũng gặp nhiều khó khăn do thiếu kinh phí, thiếu các nhà đầu tư, thiếu sự quan tâm của các cấp, các ngành. Nhiều đề tài nghiên cứu thể hiện rõ tính khả thi, nhưng các nhà khoa học vẫn phải tự tìm kiếm đối tác, người đỡ đầu thì đề tài mới được ứng dụng.

Hiện nay, ở Cần Thơ đang tồn tại một thực tế, sau khi nghiên cứu, công đoạn triển khai ứng dụng kết quả nghiên cứu còn bộc lộ quá nhiều vướng mắc, dẫn đến việc nhiều đề tài nghiên cứu tốn biết bao tiền của và công sức, nhưng cuối cùng không đến được với người dân. Tồn tại lớn nhất, đó là sau khi đề tài được nghiệm thu, phần triển khai ứng dụng lại không có một quy định cụ thể nào. Bà Trần Mai Phương, Trưởng phòng Quản lý khoa học, Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ cho biết:

- Rất nhiều đề tài sau khi nghiên cứu xong thì không còn kinh phí để triển khai phần ứng dụng, nhân rộng. Tuy nhiên, ngoài lý do trên, các đề tài dự án chưa phát huy hiệu quả một phần là do kết quả đó chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của người dân.

Được biết, trung bình mỗi năm, nguồn ngân sách dành để nghiên cứu các đề tài, dự án ở TP Cần Thơ vào khoảng 12 tỷ đồng. Ngoài ra, còn khoảng 3 tỷ đồng để triển khai các đề tài, dự án cấp quận, huyện. Đây là số tiền không nhỏ mà ngân sách Nhà nước dành cho nghiên cứu khoa học. Vì vậy, chúng tôi cho rằng, ngoài sự nỗ lực tự tìm biện pháp tháo gỡ vấn đề của các địa phương thì Bộ Khoa học và Công nghệ cần có một chính sách chung nhằm nâng cao tính hiệu quả của các đề tài, trong đó tập trung vào việc cấp thêm kinh phí để nhân rộng nếu đề tài đó mang lại hiệu quả kinh tế. Mặt khác, bản thân các nhà nghiên cứu, những người làm khoa học cũng cần phải bám sát thực tiễn, bám sát nhu cầu đời sống của nhân dân để xác định các đề tài nghiên cứu bảo đảm vừa trúng, vừa đúng cái mà người dân cần. Có như vậy thì các đề tài mới không phải chịu cảnh “chết yểu” như hiện nay.

Nguyễn Bá