Xây dựng thương hiệu cho nông sản VN: Nâng vị thế, chống thất thu

Nguồn tin: Hà Nội Mới, 09/09/2013
Ngày cập nhật: 10/9/2013

Việt Nam có thế mạnh về xuất khẩu các mặt hàng nông sản, song giá trị kinh tế thu về không tương xứng với tiềm năng vốn có. Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, có tới 90% lượng hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu phải mang thương hiệu các nước khác, khiến hàng nông sản của chúng ta bị thất thế và thất thu trên cả thị trường trong nước và thế giới.

Bộ NN&PTNT vừa yêu cầu các đơn vị liên quan phối hợp với các tỉnh, thành phố rà soát những sản phẩm nông sản đã được xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, đồng thời xây dựng kế hoạch những mặt hàng nông sản có tiềm năng cần đăng ký thương hiệu. Thực tế, việc nhiều mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam bị một số nước đăng ký thương hiệu đã xảy ra. Đơn cử như vụ việc thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột bị một doanh nghiệp Trung Quốc đăng ký bảo hộ thương hiệu trong vòng 10 năm, hay kẹo dừa Bến Tre, bánh đậu xanh Hải Dương… cũng bị đăng ký bảo hộ thương hiệu bởi các doanh nghiệp nước ngoài. Theo Cục Sở hữu trí tuệ, Việt Nam có 933 sản phẩm nông sản phân bố trên 721 địa danh của cả nước, trong đó trên 800 sản phẩm nổi tiếng. Thế nhưng, số lượng các sản phẩm được đăng ký chỉ dẫn địa lý và bảo hộ chiếm tỷ lệ rất thấp, với khoảng 139 thương hiệu. Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam chỉ chú trọng tới số lượng xuất khẩu, chưa quan tâm đến xây dựng thương hiệu cho nông sản. Việc không xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm là nguyên nhân chính dẫn đến xuất khẩu nông sản của Việt Nam chỉ được xuất dưới dạng thô, lợi ích kinh tế rất thấp dù sản lượng lớn, chất lượng cao. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho rằng, xây dựng thương hiệu cho hàng nông sản có vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển của ngành. Thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, diện tích sản xuất nhiều mặt hàng nông sản có thể giảm, nhưng chất lượng phải tăng lên. Khi chất lượng tăng thì phải có thương hiệu để xuất khẩu, nếu cứ xuất khẩu dưới dạng thô và thông qua các công ty nước ngoài chế biến, thì giá trị mặt hàng đó không thể cao.

Bài học về việc mất thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột đã trở thành nỗi ám ảnh của cả người sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu và các nhà quản lý. Sau sự việc một doanh nghiệp Trung Quốc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại nước họ, Bộ NN&PTNT đã phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk và giao Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột đại diện khởi kiện, đòi lại thương hiệu, tiến hành đăng ký bảo hộ thương hiệu đó tại các nước dưới dạng nhãn hiệu tập thể và các hình thức bảo hộ khác theo luật của từng quốc gia. Hiệp hội đã tiến hành đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cà phê Buôn Ma Thuột tại 17 quốc gia, song mới có 5 nước: Hà Lan, Bỉ, Luxembourg, Singapore, Tây Ban Nha chấp nhận. Nhiều thị trường lớn như Đức, Mỹ, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản… đã từ chối đăng ký bảo hộ, một số nước còn từ chối đăng ký tới 2 lần. Điều này tác động rất lớn đến chiến lược phát triển của ngành cà phê Việt Nam.

Đăng ký bảo hộ thương hiệu tại nước ngoài rất tốn kém, song xét về lợi ích lâu dài và tổng quát cho thấy, đây là chi phí hợp lý và chính đáng, mang lại lợi ích kinh tế lớn. Theo tính toán, Việt Nam chỉ được hưởng 30% lợi nhuận nếu xuất khẩu các sản phẩm nông sản dưới dạng thô, không có thương hiệu 70% lợi nhuận còn lại thuộc về các doanh nghiệp chế biến trong nước với thương hiệu riêng của công ty họ. Mới đây, việc nước mắm Phú Quốc được đăng ký bảo hộ xuất xứ hàng hóa tại EU đã tạo động lực lớn cho Phú Quốc phát triển kinh tế, thu hút du lịch. Do đó, việc được công nhận thương hiệu tại nước ngoài không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn là cách để quảng bá hình ảnh đất nước.

Ông Nguyễn Bá Sướng, Giám đốc Trung tâm Phát triển cây trồng Hà Nội cho biết, để phát triển các mô hình về lúa, rau, cây ăn quả… của Hà Nội, song song với việc tạo vùng sản xuất, xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ thì việc đăng ký nhãn hiệu, thương hiệu phải được thực hiện một cách đồng bộ. Tuy nhiên, đến nay, trung tâm mới xây dựng xong 2 nhãn hiệu tập thể và sắp hoàn thành 2 nhãn hiệu tập thể, đó là: Bưởi đường Quế Dương và cam Canh Kim An. Năm 2014, trung tâm sẽ xây dựng chỉ dẫn địa lý cho nhãn chín muộn Hà Nội đã được đăng ký nhãn hiệu tập thể. Đặc biệt, sau khi chương trình sản xuất lúa hàng hóa được phát triển tại các huyện ngoại thành, ngành nông nghiệp Hà Nội đã phối hợp với địa phương đăng ký thành công nhãn hiệu gạo Bồ Nâu Thanh Văn, huyện Thanh Oai. Trước thực trạng việc xây dựng thương hiệu cho nhiều sản phẩm nông sản có thế mạnh của các tỉnh, thành phố đang bị "bỏ quên", thiết nghĩ ngành nông nghiệp và các doanh nghiệp phải khắc phục tình trạng chạy theo số lượng, mà cần đặt vấn đề chất lượng và hiệu quả kinh tế để phát triển thương hiệu qua đó nâng cao vị thế và thu nhập của hàng nông sản Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế.

Đào Huyền