Quảng Bình: Đôi điều rút ra từ siêu bão

Nguồn tin: Báo Quảng Bình, 22/10/2013
Ngày cập nhật: 23/10/2013

Đã hơn 3 tuần trôi qua kể từ lúc bão số 10 tràn vào tỉnh Quảng Bình. Mọi công việc khắc phục vẫn đang diễn ra, nhưng xem ra để khắc phục triệt để còn mất rất nhiều thời gian, có lĩnh vực đến hàng thập kỷ. Nhưng có điều ngay từ khi bão vừa tan đã có thể nhìn thấy...

Khi bão tan, thành phố Đồng Hới như "sáng" hơn, bởi hệ thống cây xanh đã cơ bản bị bão thanh toán xong. Quả đúng sát thủ của cây xanh là bão. Nhiều khu vực như Bệnh viện hữu nghị Việt Nam - Cu Ba Đồng Hới cây xanh cổ thụ đổ ngả nghiêng... Có lẽ trả lời cho câu hỏi vì sao cây xanh lại bị bão san phẳng như thế, là do bão quá lớn, lớn chưa từng có trong mấy chục năm qua. Nhưng còn có điều gì khác?

Theo người dân, nhất là những người cao tuổi, đất bão gió thì phải chọn cây để trồng, chứ không phải bạ cây nào trồng cây đó. Chọn cây để chống được bão dựa vào hai yếu tố, cành lá và rễ. Rễ chùm chỉ nơi đất chắc cứng mới trụ được với gió bão, còn đất yếu phải là rễ cọc… Cành lá phải là thứ cây không quá sum suê, không tạo sức cản lớn, thân dẻo dai… Nhưng khi mà nhu cầu bóng mát, thẩm mỹ đang rất lớn, cấp thiết thì cũng rất khó lựa chọn được những cây hội đủ yếu tố trên, đành rằng đó là điều cần phải đề cập tới trong quá trình phát triển cây xanh ở vùng đất gió bão.

Cây xanh đổ đè lên hệ thống điện.

Vì vậy, bên cạnh đó công tác phòng chống bão phải được coi trọng. Thông thường thời gian gần đây bão được báo trước 3-5 ngày và lúc đó cũng đã hình dung được cường độ của bão. Việc chống bão cho cây là phải với tinh thần "không thương tiếc" khi chặt hạ cành lá. Trận bão vừa qua có cây quý, hiếm bị đổ, ngã mà lý do là phòng chống bão chưa khoa học. Một mặt, khi tỉa thưa cành lá thiếu triệt để do… tiếc, mặt khác chưa có hệ thống giằng néo chu đáo. Với những cây cổ thụ quý hiếm nên có hệ thống dây néo để chống bão. Hiển nhiên là phải chuẩn bị trước những trụ néo bằng bê tông ngầm dưới đất, khi có bão sẽ dùng cáp để néo...

Với bão số 10 đã làm cho hệ thống cây xanh trên địa bàn toàn tỉnh lùi lại khoảng một thập kỷ. Tất nhiên đó là nói trên tổng thể, vì có nhiều cây xanh có tuổi đời cả nửa thế kỷ cũng đã chầu trời. Khi thiếu đi những cây cổ thụ thì quả là thành phố không có sự cổ kính, uy nghi… Vì vậy cần soát xét lại hệ thống cây xanh. Đã đến lúc cần tính toán thật kỹ trồng cây gì, trồng nơi nào... Những giống cây mà sức bám kém, vừa qua đổ nhiều do bão thì cũng cần xem xét lại. Thứ hai là phải xây dựng hệ thống hạ tầng chống bão, nhất là với những cây cổ thụ, quý hiếm.

Cùng với cây xanh, hệ thống điện lưới cũng cơ bản bị san phẳng sau bão. Toàn tỉnh có trên 5 nghìn cột điện của lưới trung áp bị gãy đổ hoặc nghiêng ngả. Riêng huyện Lệ Thuỷ có trên 1.400 cột điện bị gãy, đổ. Thành phố Đồng Hới cũng trong tình trạng trên, hệ thống điện lưới 35kv đã bị sập đổ hoàn toàn… Thiệt hại gây ra cho ngành điện lực tỉnh là 71 tỷ đồng. Nhưng đấy là con số của riêng ngành điện, hậu quả của việc mất điện còn gây tổn thất rất lớn nữa. Chẳng hạn chỉ riêng với Công ty CP Bình Lợi do mất điện nên không chế biến được sắn ở Nhà máy tinh bột sắn xuất khẩu Sông Dinh gây thiệt hại hơn 2,3 tỷ đồng, cùng nhiều tỷ đồng khác của nông dân trồng sắn...

Bão quá lớn đã tàn phá khủng khiếp hệ thống điện trên địa bàn toàn tỉnh, đó là một thực tế, nhưng còn điều gì khác? Nhìn những cột điện nghiêng ngả, có thể thấy ngay phần lớn chúng thiếu hệ thống dây néo chằng giữ. Có thể sự tính toán về sức cản của hệ thống dây là không lớn nên khi xây dựng hệ thống cột điện đã chủ quan chăng? Ngay hệ thống dây 35kv chạy qua phía tây phường Bắc Lý, cột điện cao là thế nhưng nó đứng độc lập, không hề có hệ thống dây chằng néo, chất đất thiếu ổn định nên khi một cột đổ kéo theo nhiều cột cũng đổ theo. Thứ nữa là cây xanh trong hành lang hệ thống điện cũng đã tạo nên sự cộng hưởng để làm cho hệ thống cột điện gãy đổ gia tăng.

Trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp thiệt hại lớn nhất là vườn cao su. Với hơn 13 nghìn ha cao su bị gãy, đổ, con số thiệt hại là 3.450 tỷ đồng. Đã có lớp lớp mồ hôi, tiền bạc đổ xuống vườn cao su với bao hy vọng, còn bây giờ là nước mắt… Có thể nói rằng, lâu nay đã có những khuyến cáo về phát triển cao su, phía bắc thì được khuyến cáo về rét, miền Trung thì gió bão. Nhưng xem ra sự khuyến cáo còn quá... nhỏ nhẹ. Hơn nữa lâu nay (ngót 30 năm) ít bão lớn và điều quan trọng hơn là sức hấp dẫn quá lớn của "vàng trắng", với lại nhiều vùng đất trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là Bố Trạch cây cao su sinh trưởng khá nhanh, sớm thu hồi vốn.

Rừng cao su sau bão.

Vì vậy, trong những năm qua, cao su được coi là tăng trưởng "nóng". Kế hoạch hàng năm của tỉnh là trồng mới 1.000ha cao su nhưng năm nào cũng là 1.500ha, có năm 2.000ha và chỉ tiêu kế hoạch phát triển cao su đến năm 2015 của tỉnh đã đạt từ năm ngoái. Vấn đề đặt ra là trong thời gian tới sẽ phát triển cao su như thế nào để hạn chế thảm hoạ như với bão số 10?

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Phan Văn Khoa, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết, phát triển cao su vẫn là sự lựa chọn trong thời gian tới, bởi tính nổi trội của nó so với những cây trồng khác trên vùng đất bán sơn địa của tỉnh. Nhưng điều quan trọng là qua bão số 10 người trồng phải thực hiện nghiêm chỉnh những vấn đề mà ngành nông nghiệp đã khuyến cáo lâu nay. Đó là nhất thiết phải có đai rừng chống gió bão cho vườn cao su. Lâu nay vì tiết kiệm đất, đai rừng thiết kế thì có nhưng nó bị "cao su hoá" dần. Thứ hai, là mật độ trồng nên ở mức 550 cây/ha. Thứ ba, đi đôi với mật độ là chọn giống năng suất vừa phải nhưng chú trọng giống cây có khả năng chống chịu gió bão cao… Ông Khoa còn cho biết, sẽ kiến nghị Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức hội thảo khoa học về phát triển cây cao su ở miền Trung...

Tuy nhiên, theo chúng tôi, trong thời gian tới phải có sự hạn chế về tốc độ phát triển cao su so với trước đây. Mặt khác, phương châm phát triển của hộ gia đình là phải lấy cao su nuôi cao su, hạn chế lấy "ngân hàng" nuôi cao su như một số hộ gia đình đã làm để tránh những bế tắc khi thiên tai ập đến. Thứ nữa là quy hoạch cao su cần vươn sâu về phía biên giới.

Ngay sau bão, chúng tôi đã nói chuyện qua điện thoại với ông Nguyễn Văn Quốc, đại tá, Đoàn trưởng Đoàn Kinh tế-Quốc phòng 79, thuộc Binh đoàn 15, ông Quốc cho biết, đơn vị chỉ mất 7 ha cao su trong tổng số gần 1.000ha trên địa bàn hai xã Ngân Thuỷ và Kim Thuỷ. Đây là vùng rừng núi, bão có yếu hơn khi đi vào đây...

Rồi đây tỉnh sẽ tổng kết công tác phòng chống bão số 10 nói riêng và phòng chống lụt bão nói chung và có những bài học kinh nghiệm từ phòng, chống bão số 10. Ở đây chúng tôi chỉ trao đổi đôi điều về một số lĩnh vực mà bão đã tàn phá dữ dội nhất trong những ngày cuối tháng 9 vừa qua.

Văn Hoàng