Đừng ném trăm tỉ đồng "qua cửa sổ"

Nguồn tin: LĐ, 25/08/2008
Ngày cập nhật: 26/8/2008

Tìm giải pháp giữ được đất lúa trong cuộc "xâm lấn" ào ạt của KCN, đô thị, sân golf rõ là cần phải làm. Nhưng cũng đừng quên một điều quan trọng, dù là nước xuất khẩu gạo hàng đầu nhưng công nghệ lạc hậu, kho tàng cũ kỹ, trình độ nông dân có giới hạn.

Vì vậy ĐBSCL - vựa lúa xuất khẩu chủ lực - đã để thất thoát sau thu hoạch lượng lúa có giá trị gần 100 triệu USD/năm...

Thất thoát sau thu hoạch rất lớn (ảnh minh hoạ).

Lúa thất thoát gấp đôi lượng dự trữ cả nước

Khâu hết sức quan trọng sau sản xuất là thu hoạch, chế biến, bảo quản lúa gạo. Thống kê của cơ quan chức năng cho hay, miền Bắc và miền Trung hiện có khoảng 160.000 cơ sở xay xát trong và ngoài quốc doanh. Miền Nam có khoảng 233.000 cơ sở xay xát lớn nhỏ trong và ngoài ngành lương thực. Tổng dung tích kho bảo quản tập trung của cả nước được 1,9 triệu tấn.

Tuy nhiên theo Bộ NNPTNT, ngành xay xát lúa gạo vẫn chưa chủ động được các khâu sấy, bảo quản, tồn trữ. Phần lớn các kho bảo quản hiện trong tình trạng lạc hậu không đáp ứng yêu cầu lưu trữ lúa thời gian dài. Nhiều vị trí kho bất lợi, không kề cảng sông, biển. Đặc biệt tại ĐBSCL - nơi chiếm tới 80% lượng lúa hàng hoá phục vụ xuất khẩu - theo tiến sĩ Lê Văn Bảnh (Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL), việc thiếu kho bãi sân phơi lúa đến hồi trầm trọng, nông dân phải đựng lúa trong bao, chất sau nhà...

Tất cả khiến việc thất thoát sau thu hoạch ở ĐBSCL rất lớn, tới 14%, cao hơn 5% so với thế giới (khoảng 7-8%). Do thất thoát 1% là mất thấp nhất khoảng 7 triệu USD nên với tỉ lệ 14%, mỗi năm ĐBSCL mất đi gần 100 triệu USD.

Tuy nhiên, miếng cơm trên bát còn rơi vãi, huống hồ bạt ngàn lúa giữa đồng, giữa kho. Theo tiến sĩ Lê Văn Bảnh, nếu lấy mức thất thoát cho phép của thế giới (8%) thì lâu nay ĐBSCL đã "lạm phát thất thoát" 2 triệu tấn. Con số này đã lớn gấp đôi lượng lúa dự trữ đến cuối năm 2007 để đảm bảo ANLT trong nước (1 triệu tấn); bằng 1/3 sản lượng lúa vụ đông xuân 2007 - được xem là trúng mùa nhất của cả miền Bắc (hơn 6,4 triệu tấn lúa).

"Nếu ĐBSCL chỉ cần giảm được 5% - xuống còn 8%, bằng thế giới thôi thì mỗi năm ĐBSCL sẽ có thêm 2 triệu tấn lúa, tương đương gần 100 tỉ đồng, bữa cơm sẽ thêm chút tôm cá, kho lúa đảm bảo ANLT quốc gia sẽ bình ổn hơn!" - ông Bảnh nói.

Có nên "tham bát bỏ mâm"?

Hiện với khoảng 4 triệu hécta đất lúa, năm nay ước tính Việt Nam sản xuất được hơn 37 triệu tấn lúa. Trong chiến lược ANLT quốc gia, Bộ NNPTNT đặt mục tiêu quyết giữ ổn định đến năm 2050 ít nhất cũng 3,5 triệu hécta để có được hơn 40 triệu tấn lúa. Với tỉ lệ đó mới đảm bảo được ANLT và phục vụ xuất khẩu, trong bối cảnh người sinh chứ đất không đẻ thêm.

Đất sản xuất teo đi, nhưng sản lượng lại phình ra, theo GS Bùi Chí Bửu (Viện trưởng Viện KHKT nông nghiệp Miền Nam), không biện pháp nào ngoài giải pháp tăng năng suất lúa.

Dù hiện nay năng suất lúa của ta thuộc hàng cao nhất ở Đông Nam Á, nhưng vẫn còn kém so với các nước "em út" trong xuất khẩu gạo như Hàn Quốc, Nhật Bản... Mặt khác, ở nhiều nước, sự chênh lệch về năng suất lúa ở các vùng khác nhau chỉ khoảng 200kg/ha, nhưng nước ta lại quá lớn, có khi chênh đến 1,1 tấn/ha.

Nâng năng suất bằng cách nào? GS Võ Tòng Xuân cho rằng, ta chưa nên vội "tham bát bỏ mâm", chạy đua theo Thái Lan trong việc sản xuất các loại lúa gạo thơm, chất lượng cao. Nước ta có lợi thế hơn Thái Lan ở chỗ có những giống lúa ngắn ngày, năng suất cao; do đó, cần phải phát huy lợi thế này.

Nếu nâng được năng suất lúa lên, thu hẹp được sự chênh lệch, trong những năm tới, nước ta sẽ có thêm một lượng lúa gạo không nhỏ.

Áp dụng các biện pháp khẩn cấp đảm bảo ANLT

Trong dự thảo "Chiến lược ANLT quốc gia", Bộ NNPTNT đề ra hàng loạt giải pháp rất đáng chú ý: Cần phải điều chỉnh một số điều khoản của Luật Đất đai 2003, theo hướng thống nhất tập trung quyền chuyển đổi đất chuyên lúa do Chính phủ phê duyệt; sửa đổi quy định về khung giá các loại đất lúa thu hồi; khuyến khích dồn điền đổi thửa; cho phép chuyển nhượng và miễn thuế quyền sử dụng đất nông nghiệp để tăng quy mô sản xuất lương thực; quy định việc ban bố tình trạng khẩn cấp về lương thực và áp dụng các biện pháp khẩn cấp để đảm bảo ANLT quốc gia; hỗ trợ trực tiếp từ 3-5 triệu đồng/ha/vụ để nông dân mua lúa giống, phân bón; tiếp tục miễn - giảm thuỷ lợi phí; xây dựng giá sàn, có chính sách đảm bảo thu mua hết lúa hàng hoá dân sản xuất ra.

Ngô Sơn