Thị trường phân bón giả - liệu có thể ngăn chặn?

Nguồn tin: Đồng Nai, 17/09/2008
Ngày cập nhật: 20/9/2008

Năm 2008 là năm cả nước xảy ra tình trạng làm phân bón giả nhiều nhất từ trước đến nay. Phân bón giả đã gây tác hại lớn đến sản xuất nông nghiệp khiến nông dân ở nhiều vùng hoang mang lo ngại và Hiệp hội phân bón Việt Nam đã gọi là "nạn dịch". Đồng Nai cũng đang là một trong những điểm nóng về sản xuất phân bón giả, kém chất lượng.

* Xử lý chưa đủ sức răn đe

Trong vòng hơn một năm qua giá các loại phân bón như: Ure, NPK, DAP, Kali... trên thị trường thế giới tăng cao đã đẩy giá phân bón trong nước hiện nay lên mức cao chưa từng thấy, tăng gấp 2 - 3 lần so với cùng thời điểm này năm 2007. Lợi dụng lúc giá phân bón biến động ở mức cao, một số doanh nghiệp đã đưa ra thị trường các loại phân bón giả, nhái, kém chất lượng gây thiệt hại cho nông dân nhiều địa phương trong cả nước, làm ảnh hưởng lớn tới sản xuất nông nghiệp. Cũng trong thời gian qua nhiều hộ dân ở huyện Tân Phú, Xuân Lộc và TX. Long Khánh đã mua phân bón giả gây thiệt hại lớn đến năng suất cây trồng. Ông Phan Minh Báu, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN-PTNT) Đồng Nai cho biết: "Hiện nay toàn tỉnh có khoảng 400 cơ sở sản xuất kinh doanh phân bón, mỗi năm thanh tra sở chỉ tổ chức đi kiểm tra được 2 - 3 lần. Nếu phát hiện phân bón giả, kém chất lượng chỉ xử phạt hành chính, mức phạt cao nhất là 20 triệu đồng và không có hình thức xử phạt bổ sung là thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc đóng cửa các cơ sở sản xuất không đạt chất lượng. Mức phạt đó rất nhỏ so với lợi nhuận thu được nên doanh nghiệp sau khi xử phạt lại tiếp tục tái phạm".

Một vấn đề bất cập nữa là quá trình lấy mẫu đem kiểm tra mất thời gian phải hơn 10 ngày và trong khoảng thời gian này các cơ sở sản xuất kinh doanh phân bón giả, kém chất lượng đã thừa sức đem đi tẩu tán hoặc bán ra thị trường. Một bất cập khác là những văn bản quy định hiện hành về xử lý vi phạm trên lĩnh vực phân bón cũng không nêu rõ thành phần dưỡng chất dưới mức quy định bao nhiêu thì gọi là phân bón kém chất lượng và bao nhiêu gọi là phân bón giả? Do vậy, đôi khi xử lý doanh nghiệp vi phạm có tính "đánh đồng" như nhau.

Hiện nay loại phân bón giả, kém chất lượng chủ yếu là phân NPK vì loại này thông dụng, lượng tiêu thụ lớn và dễ làm. Chính vì thế các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, phương tiện thô sơ thường chọn loại phân NPK để làm giả. Chỉ cần đầu tư khoảng 25 - 30 triệu đồng để mua một máy trộn bê-tông và một số dụng cụ như cuốc, xẻng là có thể sản xuất được. Ngoài ra, do danh mục phân bón được phép sản xuất kinh doanh khá nhiều, khoảng 5.000 loại trong khi tỉnh lại chưa thành lập được đoàn thanh tra chuyên ngành nên quá trình quản lý, thanh tra còn nhiều lúng túng.

* Cần hay đổi tập quán tiêu dùng

Ông Phan Minh Báu cho hay, để giảm chi phí đầu vào và tránh tình trạng mua, sử dụng phải phân bón giả, kém chất lượng, bà con nông dân nên dùng phân đơn bón cân đối theo nhu cầu của cây trồng. Qua thực tế nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh đã sử dụng phân đơn cân đối bón cho các loại cây trồng giảm được 1/3 giá thành và cây trồng phát triển cũng tốt hơn. Bên cạnh đó, khi mua phân bón, bà con cần tìm hiểu kỹ thông tin trên nhãn hàng hóa về tên, địa chỉ cơ sở sản xuất hay nhập khẩu; các chỉ tiêu về chất lượng và chỉ mua hàng tại những cửa hàng tin cậy. Đồng thời khi mua, bà con phải lấy hóa đơn bán hàng để phòng gặp sự cố về hàng giả, hàng kém chất lượng thì có cơ sở bắt đại lý bồi thường và báo cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý.

Tuy nhiên, để có thể quản lý phân bón được chặt chẽ, vấn đề cấp thời là Nhà nước cần sớm ban hành những văn bản quy định rõ thế nào là phân bón kém chất lượng và thế nào là phân bón giả? Đồng thời tăng mức hình phạt với những doanh nghiệp cố ý làm phân bón kém chất lượng và những doanh nghiệp cố ý làm giả, kể cả bị truy tố trước pháp luật.

* Ông NGUYỄN HẠC THÚY, Phó chủ tịch Hiệp hội phân bón Việt Nam: Nhu cầu phân bón phục vụ cho nông nghiệp ở nước ta hàng năm đều tăng. Năm 2008, Việt Nam cần khoảng 8,3 triệu tấn, trong số này sản xuất trong nước khoảng 5,4 triệu tấn và nhập khẩu khoảng 2,9 triệu tấn. Nhưng hiệu suất sử dụng phân bón đối với cây trồng ở Việt Nam chỉ đạt 35 - 40% đối với đạm và 40 - 45% đối với lân. Như vậy còn trên 55% lượng phân bón bị bốc hơi và rửa trôi. Nếu người dân sử dụng phân bón hợp lý, giảm lượng phân đạm có thể tiết kiệm 4 - 5 ngàn tỷ đồng/năm, đồng thời còn hạn chế được ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm.

* Ông PHẠM QUANG VIỄN, Phó cục trưởng Cục Quản lý thị trường cho biết, từ đầu năm 2008 đến nay, Cục Quản lý thị trường đã phát hiện xử lý gần 200 vụ vi phạm về chất lượng phân bón, thu giữ xử lý khoảng 2.000 tấn. Kết quả kiểm tra các mẫu giám định phân bón có 40 - 50% mẫu có chất lượng thấp hơn mức đã công bố. Cục đã kiến nghị Chính phủ cho đóng cửa đối với các cơ sở sản xuất phân bón quy mô quá nhỏ, thiết bị thô sơ không đủ điều kiện sản xuất phân bón; đồng thời, bổ sung hoàn chỉnh văn bản quy phạm pháp luật về quản lý phân bón theo hướng đưa phân bón vào danh mục mặt hàng sản xuất có điều kiện, tăng mức phạt đối với các vi phạm về chất lượng phân bón.

Hương Giang