Bùng nổ buôn cà phê trên mạng: “Học phí” tiền tỷ

Nguồn tin: TP, 08/09/2006
Ngày cập nhật: 8/9/2006

Từ “hàng giấy” mới xuất hiện ở Tây Nguyên khoảng đầu 2006 để chỉ việc mua bán cà phê trên mạng qua LIFFE (London) và Nybot (New York). Có người hốt bạc tỷ, nhưng cũng có kẻ trắng tay vì kiểu kinh doanh mới này.

Cám dỗ ngọt ngào

Giá cà phê thế giới liên tục tăng từ đầu năm đến nay, có lúc đạt 2.050 USD/tấn, tương đương với gần 32.000đ/kg. Trong khi đó các đại lý ở Tây Nguyên chỉ thu mua với giá từ 15.000đ/kg, lúc cao nhất cũng chỉ 21.000đ/kg.

Với sự chênh lệch lớn về giá như vậy, đáng lý ra, giới buôn bán cà phê ở Tây Nguyên phải lời to nhưng thực tế nhiều ông chủ lại đang lỗ lớn. Vì sao vậy?

Qua một người bạn, tôi được giới thiệu gặp Quang là người làm nghề bán tin thị trường cà phê. Mắt Quang sâu hoắm do luôn phải thức khuya, lúc nào cũng chăm chắm vào màn hình máy tính theo dõi những biến động về giá của thị trường LIFFE và Nybot trên Internet.

Mỗi lần giá tăng lên, hạ xuống, hay có tin gì mới, Quang lại nhắn vào máy của khách hàng. Trung bình mỗi ngày một khách hàng trả Quang 10.000 đồng cho 7 tin nhắn. Đây là nghề mới ở Tây Nguyên nhưng Quang cũng đã kịp có khoảng 50 khách hàng.

Quang chỉ vào những cột số hiện trên màn hình vi tính giới thiệu: “Đây là giá cà phê phiên đóng cửa hôm qua, 1.425 USD/tấn. Phiên mở cửa hôm nay tăng lên 1.484USD/tấn.

Còn giá hiện tại là 1.525USD/tấn”. Vừa nhoay nhoáy nhắn tin, Quang vừa giảng giải tiếp: “Có nghĩa là nếu hôm qua ông mua 10 tấn “hàng giấy”, thì tới giờ ông đã lãi 16 triệu.

Chơi “hàng giấy” sướng lắm. Chỉ cần nộp cho nhà cái 3 triệu đồng thế chân là có thể mua được một tấn cà phê. Không cần kho bãi, không cần vận chuyển cân đong. Thích mua, chỉ cần nhấc điện thoại lên, hoặc nhấp chuột một cái, mua bao nhiêu cũng được. Bán cũng vậy. Không cần chờ đợi, tìm kiếm, mặc cả, giám định chất lượng gì hết”.

Hôm sau tôi quay lại chỗ Quang, giá lúc này trên màn hình đã là 1.565 USD/tấn. Quang cười: “Hôm qua, nghe lời tui ông mua 10 tấn, thì giờ lời to rồi thấy không”.

Quả là cách kiếm tiền quá dễ, thảo nào thiên hạ đua nhau chơi “hàng giấy”. Để hiểu hơn về luật chơi, tôi thử đặt lệnh mua 10 tấn. Quang ghi vào sổ: Hoàng, ký quỹ 30 triệu đồng. Ngày 23/8 mua 10 tấn, giá 1.565 USD/tấn. Chỉ đơn giản vậy tôi đã có 10 tấn cà phê.

Nửa đêm hôm đó tôi nhận được tin nhắn của Quang: Giá lên 1.580 USD/tấn rồi. Theo như dự đoán của tôi và mấy bà nội trợ chơi “hàng giấy” có mặt tại nhà Quang lúc chiều, thì có thể phiên mở cửa ngày mai giá sẽ lên đến 1.595 USD/tấn. Đợi đến lúc đó chúng tôi sẽ đặt lệnh bán, kiếm lời!

Bi kịch vỡ nợ

Nhưng từ phiên mở cửa hôm sau giá không lên mà cứ hạ dần: 1.560, 1.540, 1.520, rồi 1.484 USD/tấn. Quang nhắn cho tôi: Theo luật chơi, bạn phải nộp vào quỹ thêm 12 triệu đồng, bằng số tiền chênh lệch giữa giá bạn mua vào và giá thời điểm phiên đóng cửa.

Trong vòng 24 tiếng, nếu bạn không có tiền nộp thêm thì sẽ bị trừ số tiền chênh lệch đó vào tiền ký quỹ. Và lúc đó tiền ký quỹ của bạn chỉ còn 18 triệu đồng, chỉ còn đủ điều kiện để giữ lại 5 tấn (mỗi đơn vị giao dịch qua mạng được quy định là 5 tấn).

Bi kịch vỡ nợ phần lớn xuất phát từ quy định về việc phải nộp thêm tiền vào quỹ theo mức chênh lệch này. Rất nhiều người tham gia mua bán “hàng giấy” dùng hết số tiền có được để nộp ký quỹ ban đầu.

Ông P. chủ một đại lý cà phê ở Buôn Ma Thuột là một điển hình. Lúc giá cà phê thế giới lên 1.400USD/tấn (tương đương 22.400đ/kg), nhận định đây có thể là giá cao nhất của năm, ông P. đã bán hết cà phê trong kho để đặt tiền ký quỹ bán khống thêm 250 tấn “hàng giấy”, chờ cơ hội giá hạ xuống sẽ mua lại kiếm lời.

Nhưng giá không hạ mà cứ leo lên mãi. Đến khi giá đạt 1.585 USD/tấn, số tiền chênh lệch ông P. phải nộp thêm vào quỹ là 46.250USD. Không tài nào chạy vạy được số tiền này, ông P. đành ngậm ngùi chấp nhận bị thanh lý hợp đồng bán “hàng giấy” trên mạng. Số tiền 750 triệu đồng ông ký quỹ ban đầu, qua vài ngày chỉ còn lại 10 triệu đồng.

Dân chơi “hàng giấy” có hai loại. Đại gia như ông P. mỗi lần giao dịch phải vài trăm tấn trở lên. Nhưng khi gặp sự cố giá dao động mạnh ngoài dự kiến thì các đại gia rất dễ bị trắng tay. Còn dạng cò con chỉ đánh chục tấn mỗi lần thì còn có thể cầm cố, vay nóng để có tiền bù thêm vào khoản chênh lệch để tiếp tục chờ thời.

Từ chỗ chờ thời, dân chơi “hàng giấy” lại mắc vào một cái bẫy khác: phí chênh lệch chuyển phiên. Cùng một thời điểm nhưng trên thị trường LIFFE và Nybot đưa ra hàng chục giá mua khác nhau. Giá giao phiên tháng 9 khác giá giao phiên tháng 11...

Mỗi phiên cách nhau chỉ 2 tháng. Trong 2 tháng đó nếu giá vẫn chưa lên hoặc xuống theo dự kiến của người chơi “hàng giấy” thì buộc họ phải chuyển phiên, đồng thời phải chịu lỗ bằng khoản chênh lệch giá giữa hai phiên. Đó là chưa kể phải trả thêm phí giao dịch 7 USD/tấn mỗi lần bán hoặc mua cho “nhà cái”.

Con số 7 USD phí giao dịch này cũng là một trong những nguyên nhân khiến ngày càng có nhiều người mù mờ đâm đầu vào chơi “hàng giấy”. Theo quy định, chỉ có những đơn vị có đủ tư cách pháp nhân, có năng lực tài chính mới được giao dịch qua hai chợ cà phê LIFFE và Nybot, thông qua đơn vị bảo hộ là ngân hàng Techcombank.

Techcombank thu phí dịch vụ giao dịch gần 6 USD/ tấn, và phí này giảm xuống 4 USD/tấn nếu đơn vị nào giao dịch hai chiều mỗi tháng từ 2.000 tấn trở lên. Nhiều Cty đã lợi dụng điều này để đứng ra làm “nhà cái”, kích thích máu đầu cơ của những cá nhân có tiền để hưởng tiền chênh lệch từ khoản phí giao dịch này.

Thời điểm hiện tại, giá cà phê thị trường LIFFE giao trong tháng 9/2006 đạt ngưỡng 2.024 USD/tấn, tương đương 32.000 đ/kg. Nhiều nhà xuất khẩu cà phê ở Tây Nguyên tiếc đứt ruột vì không còn hàng bán. Chẳng ai ngờ được giá lại dao động kinh hoàng như thế nên đã rao bán, thậm chí còn bán khống với số lượng lớn khi giá vừa đạt mức 1.400, hoặc 1.500 USD/tấn.

“Học phí” tiền tỷ

Theo số liệu của Sở Thương mại Đăk Lăk, trong số 9 doanh nghiệp mà họ đã kiểm tra, số tiền thua lỗ do mua bán cà phê qua mạng lên đến 31 tỷ đồng. Còn theo một số người “trong nghề” thì số tiền “học phí” mà giới buôn bán cà phê ở Tây Nguyên phải trả cho việc làm quen với hoạt động thương mại mới mẻ này ít cũng phải vài trăm tỷ đồng.

Theo ông Văn Thành Huy, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam, thì đối với những đơn vị có “hàng thật” đồng thời có kinh nghiệm và nhạy bén với thị trường thì sự dao động của LIFFE và Nybot vẫn có thể mang lại cho họ nguồn lợi lớn. Nhưng rất tiếc là nhiều doanh nghiệp, cá nhân ở Việt Nam khi tham gia thị trường cũ người mới ta này lại rơi vào trường hợp ngược lại.

Võ Phụng Hoàng