Vai trò “Nhạc trưởng”cho liên kết bốn nhà

Nguồn tin: VNN, 7/2008
Ngày cập nhật: 12/10/2008

Nhiều hộ nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long đang điêu đứng, phá sản vì doanh nghiệp không mua cá tra, cá ba sa. Chuyên gia kinh tế Diệp Văn Sơn nêu ý kiến về vai trò của Nhà nước làm “bà đỡ “ hay “Nhạc trưởng” cho nông dân.

Nhiều năm qua chúng ta thường nhắc đi nhắc lại một nghịch lý: Nước ta đồng đất phì nhiêu, nông dân chăm chỉ, cần cù nhưng vẫn nghèo đói, lạc hậu, khoảng cách giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị ngày càng dãn ra. Gần đây, để giải thích sự bất hợp lý nghịch lý trên một số chuyên gia cho rằng:

Thứ nhất, trong khi điều kiện vật chất để một gia đình nông dân nuôi con ăn học tử tế hết sức khó khăn thì nhiều người có trình độ, có xuất thân từ nông thôn, học xong lại bám trụ thành thị. Rốt cuộc là chất lượng lao động, chất lượng trí tuệ ở nông thôn vẫn rất thấp, không thể có hiệu quả lao động cao được.

Thứ hai, nông dân đã nghèo lại phải đóng góp rất nhiều. Hàng năm có tới mấy chục khoản đóng góp trên đầu người. Rồi còn phải góp ngày công lao động công ích để tu bổ đê điều...

Thứ ba, về chính sách xã hội thì nông dân được hưởng rất ít. TP được bao cấp đến vỉa hè, điện, nước, đường giao thông, hưởng thụ văn hóa, sức khỏe, môi trường... trong khi ở nhiều nơi, mức hưởng thụ của nông dân là không đáng kể.

Thứ tư, tuy nông nghiệp chỉ tạo ra hơn 20% GDP nhưng nó là ngành nuôi sống xã hội. Trên 70% lao động là ở nông thôn. Nông dân có vị trí đặc biệt trong giữ gìn an ninh lương thực, an ninh môi trường, an ninh chính trị cho đất nước. Vậy mà mức đầu tư cho nông nghiệp chỉ chiếm chưa đầy 20% ngân sách. Đây là điểm bất hợp lý và không công bằng.

Để khắc phục nghịch lý trên Đảng, Chính phủ đang khẩn trương xây dựng đề án “Tam nông”. Nói đến “tam nông” nhưng thực chất mọi vấn đề của đề án này đều xoay quanh nông dân.

Nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất nông nghiệp cũng chỉ vì mục đích tạo thêm thu nhập, nâng cao mức sống cho nông dân; đầu tư cho nông thôn, xây dựng nông thôn mới cũng là để tạo ra điều kiện, không gian sống tốt hơn cho nông dân. Cho nên, nông dân phải là trung tâm (vừa là mục tiêu, đối tượng, chủ thể) của đề án này.

Tuy nhiên, chỉ một mình người nông dân thì không thể xoay chuyển tình thế. Khâu quan trọng nhất là phải liên kết “bốn nhà” phải thiết thực, hiệu quả. Muốn vậy rất cần vai trò “nhạc trưởng” là Nhà nước phải phát huy tác dụng.

Nói trên sách báo và tuyên truyền thì hay nhưng chưa có nhiều mô hình thực sự gắn kết, hiệu quả và bền vững giữa “bốn nhà”. Chúng ta chưa trả lời được câu hỏi ai là người gắn kết “bốn nhà”, ai là trụ cột của “bốn nhà”.

Nông dân sản xuất ra hàng hóa nhưng chưa được chủ động định giá sản phẩm mình làm ra mà hầu hết vẫn bị ép chưa thấy vai trò “nhạc trưởng” ở đâu. Trong khi đó, doanh nghiệp ép giá phân thế này, giá bán, thu mua thế kia cũng phải mua bán. Đến khi làm ra sản phẩm, ông đầu nậu bảo chỉ mua với giá này thôi thì cũng phải bán.

Chúng ta cứ nói công nghiệp hóa nông thôn nhưng nhiều doanh nghiệp bây giờ chỉ đầu tư kiểu hớt váng, mì ăn liền. Câu chuyện doanh nghiệp chế biến thủy sản làm eo, ép giá người nuôi cá tra, cá basa ở ĐBSCL là một điển hình thời sự nóng hổi hiện nay. Nó đủ nói lên thực trạng liên kết “bốn nhà” hiện nay và sự thiếu vắng vai trò “nhạc trưởng” của Nhà nước.

Diệp Văn Sơn