Giá nông sản giảm chỉ trong ngắn hạn

Nguồn tin: Sài Gòn tiếp thị, 03/11/2008
Ngày cập nhật: 4/11/2008

Kể từ tháng 9 đến nay giá nông sản trên thị trường thế giới giảm đột biến, dấy lên sự lo ngại của các nước xuất khẩu nông sản về khả năng có một xu hướng giảm giá nông sản trong dài hạn?

Điển hình nhất là giá cao su RSS2 cuối tháng 9 còn ở mức 4.100 USD/tấn đã giảm xuống còn 3.000 USD/tấn. Ở Việt Nam, sau khi đạt mức đỉnh vào thời điểm tháng 7.2008, khoảng 58 triệu đồng/tấn, đến trung tuần tháng 10 chỉ còn khoảng 30 triệu đồng/tấn. Giá cà phê robusta Việt Nam xuất khẩu chỉ còn 1.625 USD/tấn, giá xuất khẩu tại thị trường London khoảng 1.700 USD/tấn, là mức thấp nhất kể từ đầu năm (ngày 1.1.2008 giá thế giới là 1.903 USD/tấn, giá Việt Nam là 1.768 USD/tấn).

Sự suy giảm đột ngột của giá nông sản trên thị trường thế giới đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến thu nhập của nhiều nước xuất khẩu nông sản, dấy lên sự lo ngại của các nước xuất khẩu nông sản về khả năng có một một xu hướng giảm giá nông sản trong dài hạn?

Vì sao giá nông sản đã tăng mạnh

Những năm đầu của thế kỷ 21 giá nông sản trên thị trường thế giới tăng lên. Nguyên nhân tăng giá là do kinh tế Trung Quốc, Ấn Độ tăng trưởng mạnh làm tăng nhu cầu tiêu thụ nông sản.

Ngoài ra, trong vòng một thập kỷ trở lại đây, sự sụt giá đồng đô la so với đồng euro và những đồng tiền chính khác đã kích thích tăng xuất khẩu nông sản, do các nước xuất khẩu nông sản chủ yếu thu về bằng đồng đô la. Đồng đô la giảm làm cho các nhà đầu cơ có xu hướng chuyển đầu tư từ nắm giữ đô la sang nắm giữ các hàng hoá trong đó có nông sản. Chính sách sản xuất ethanol từ bắp ở Mỹ làm tăng nhu cầu tiêu dùng lương thực bù đắp cho một phần sản lượng bắp chuyển sang sản xuất ethanol. Các nhà đầu cơ tìm kiếm những cơ hội từ một số mặt hàng mang lại lợi nhuận cao hơn là đầu tư vào chứng khoán hay bất động sản.

Giá dầu tăng cũng kéo theo xu hướng tăng cường sản xuất ethanol để thay thế dầu mỏ gây sức ép lên sản xuất lương thực.

Thị trường nông sản bị ảnh hưởng bởi các nguyên nhân cung cầu cơ bản như sản lượng, tiêu dùng, tồn kho hoặc các yếu tố liên quan như tỷ giá hối đoái, giá dầu mỏ, nhu cầu tiêu thụ ethanol… Các phân tích trước đây thường chỉ quan tâm đến các yếu tố cung cầu cơ bản này. Tuy nhiên theo báo cáo “Biến động và triển vọng giá nông sản trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu” của trung tâm Thông tin, viện Chính sách và chiến lược PTNNNT, trong vòng 10 năm trở lại đây kết cấu thị trường nông sản đã có những sự chuyển mình mạnh mẽ. Trong giao dịch nông sản quốc tế đã xuất hiện các quỹ đầu tư tham gia thị trường ngày càng sâu rộng. Luồng tài chính từ các quỹ này đã dần đến mức chi phối cung cầu nhất thời trên thị trường.

Và sự suy giảm giá vừa qua có một số nguyên nhân chính sau với mức độ ảnh hưởng tuỳ theo mặt hàng:

- Đối với các mặt hàng cây công nghiệp như cao su, cà phê, hồ tiêu, điều, do suy thoái kinh tế và khủng hoảng tài chính làm cho các quỹ đầu cơ rút tiền khỏi các hoạt động đầu tư dẫn đến giảm cầu tức thời trên các thị trường kỳ hạn, làm cho giá giảm đột ngột. Đây chính là nguyên nhân chính tác động đến sự giảm sút tức thời của thị trường hàng nông sản thế giới.

- Đối với các mặt hàng lương thực thiết yếu như lúa gạo do các yếu tố cung cầu cơ bản về sản lượng, tồn kho và tiêu dùng quyết định.

- Ngoài ra đồng USD mạnh lên có một số tác động sau: áp lực giảm giá xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của Hoa Kỳ như thịt, dầu ăn, lúa gạo…; đồng euro giảm mạnh so với USD làm cho nhu cầu tiêu thụ các nước châu Âu giảm, gây áp lực giảm giá hàng nhập khẩu vào thị trường châu Âu trong đó có nông sản; các quỹ đầu tư chuyển sang nắm giữ đô la thay vì đầu tư vào hàng hoá trong đó có nông sản gây áp lực giảm giá.

Nhìn chung biến động giảm giá mạnh của các mặt hàng cây công nghiệp trên thị trường thế giới do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính, rút vốn của các quỹ đầu tư. Đó là sự suy giảm mang tính tức thời và ngắn hạn. Giá cả trong vòng sáu tháng tới có thể sẽ tăng trở lại, mức tăng của từng ngành hàng sẽ tuỳ thuộc vào các yếu tố cung cầu về sản lượng và tiêu dùng thực tế quyết định, chứ không còn lệ thuộc các quỹ đầu tư.

Phạm Quang Diệu - Trung tâm Thông tin, viện Chính sách và chiến lược PTNNNT