Xử lý vật tư nông nghiệp kém chất lượng: Không được phép chùn tay!

Nguồn tin: Đài tiếng nói Việt Nam, 09/11/2008
Ngày cập nhật: 11/11/2008

Quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp đang đặt ra rất bức xúc, nhất là 4 mặt hàng phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật và thức ăn chăn nuôi.

Sử dụng vật tư nông nghiệp kém, nông dân "tiền mất tật mang"

Trong bối cảnh thành phố Hà Nội và 10 tỉnh, thành phía Bắc phải gồng mình để chống mưa lũ, Bộ trưởng NN & PTNT Cao Đức Phát, kiêm Trưởng ban phòng chống lụt bão Trung ương vẫn dành cả buổi chiều để giao ban trực tuyến với các tỉnh về quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp. Theo Bộ trưởng, việc quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp đang đặt ra rất bức xúc, nhất là 4 mặt hàng phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật và thức ăn chăn nuôi.

Vi phạm tràn lan

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết: Tại diễn đàn Quốc hội, thông qua các đại biểu, cử tri đã rất bức xúc về tình trạng vật tư nông nghiệp kém chất lượng, trong khi vụ đông xuân 2008 - 2009 đang đến gần.

Tại sao chỉ có phạt hành chính?

“Các địa phương cứ đề nghị tăng mức phạt, tôi nhất trí. Nhưng trong pháp lệnh và các nghị định, ngoài xử phạt tiền còn nhiều hình thức khác nữa như: bắt tái chế, tiêu hủy sản phẩm không đạt chất lượng, hoặc hàng giả, hàng cấm; rút giấy phép kinh doanh, thậm chí đình chỉ hoạt động; cao hơn nữa theo Luật Hình sự là truy tố, cho vào tù. Tôi đề nghị các địa phương xem xét kỹ các văn bản hiện hành và vận dụng khung xử phạt đã quy định, ai vi phạm phải xử nghiêm, chứ không phải chỉ xử phạt mấy trăm nghìn rồi cho lưu hành. Bây giờ, lưu hành hành giả, hàng cấm, chất độc là tội ác. Chúng ta phải xác định như vậy và không cho phép ai kiếm lợi trên sức khỏe và sinh mạng của người dân được. Chúng ta không chùn tay trong việc đưa các kẻ đó ra trước vành móng ngựa” - Bộ trưởng NN & PTNT Cao Đức Phát Giám đốc Sở NN&PTNT Lâm Đồng cho biết: “Vừa qua, tỉnh Lâm Đồng tổng kiểm tra 699 cửa hàng bán phân bón, lấy 3.800 mẫu. Phân tích 280 mẫu theo tiêu chuẩn thì có tới 38% không đạt tiêu chuẩn nên nhân dân và cán bộ cơ sở rất bức xúc”. Mới đây, tỉnh Lâm Đồng đã khởi tố 1 đối tượng kinh doanh phân bón giả. Tuy nhiên, theo ông án, các quy phạm pháp luật hiện không đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm. Nếu không sớm điều chỉnh, rất khó giải quyết vấn đề.

Theo đại diện Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang, tình hình cung cấp vật tư nông nghiệp trên địa bàn là rất phong phú, kể cả số cơ sở và chủng loại. Điều này có lợi cho sản xuất, nhất là ở vùng nông thôn, hộ nông dân nghèo. Nhưng vấn đề nóng bỏng hiện nay là chất lượng vật tư nông nghiệp. Năm 2008, có 29 cuộc thanh tra, trong đó 25 cuộc do Sở NN & PTNT tổ chức, 4 cuộc phối hợp với các ngành liên quan. Kết quả, về lĩnh vực phân bón, 9/30 mẫu phân bón không đạt tiêu chuẩn chất lượng, chiếm 30%; trong số 20/41 mẫu thức ăn chăn nuôi không đạt, chiếm 48,78%; Thuốc thú y, lấy 1/3 mẫu không đạt, chiếm tỷ lệ 33%; Thuốc bảo vệ thực vật, 1/5 mẫu không đạt tiêu chuẩn, chiếm 20%. “Với tỷ lệ này, cho thấy, nông dân bức xúc là quá đúng. Bởi vì, kiểm tra trong phạm vi tỉnh mà tỷ lệ vật tư nông nghiệp kém chất lượng rất cao, có nghĩa là, người dân cũng mất tiền tương ứng với tỷ lệ ấy và nhiều hệ lụy khác do dùng phải sản phẩm kém chất lượng này” - vị đại điện Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang nói.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết: Từ đầu năm tới nay, ông đã phải nghe nhiều lời phàn nàn của nông dân về tình trạng phân bón giả, kém chất lượng, “bón vào cà phê thì chết cả cà phê”. Rồi tình trạng thức ăn chăn nuôi nhiễm melamine, cả thức ăn thủy sản cũng vậy. Nhiều hộ dân nuôi cá ở đồng bằng sông Cửu Long phản ánh, họ tốn tiền mua thức ăn công nghiệp về cho cá ăn, nhưng cá không thể lớn được vì thức ăn kém chất lượng.

Xử lý vi phạm không xuể

TS. Nguyễn Quang Minh, Cục trưởng Cục bảo vệ thực vật cho biết, lực lượng thanh tra ngành bảo vệ thực vật được thành lập từ năm 1996. Đến nay, lực lượng thanh tra của toàn ngành bảo vệ thực vật là 670 người, trong đó, 114 cán bộ chuyên trách và 556 cán bộ kiêm nghiệm, rải tới cấp huyện (mỗi huyện có 2 - 3 thanh tra viên). Lực lượng thanh tra mỏng như vậy nhưng lại đang phải quản lý từ 51 - 76 nghìn tấn thuốc bảo vệ thực vật nhập về hàng năm, do mặt hàng này Việt Nam chưa sản xuất được. Trong khi đó, trên địa bàn cả nước hiện có 23.720 cửa hàng, đại lý; 63 cơ sở sang chai, đóng gói và 150 công ty trong và ngoài nước kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật. Tính ra, trung bình mỗi tỉnh, thành phố có 300 - 500 đại lý thuốc bảo vệ thực vật; nhiều tỉnh như An Giang, Kiên Giang… có trên 1.000 cửa hàng thuốc bảo vệ thực vật. “Bên này, lực lượng quản lý Nhà nước thì quá mỏng, bên kia, lực lượng kinh doanh lại hùng hậu, làm sao làm xuể. Năm nào chúng tôi cũng đi kiểm tra, nhưng không làm sao làm nổi, chỉ như chuồn chuồn đạp nước mà thôi” - TS. Minh nói.

Nhiều địa phương cũng phản ánh, nếu chỉ căn cứ vào lực lượng thanh tra của sở và các cục thì không thể nào kiểm tra hết được, bởi mỗi sở, chi cục chỉ có khoảng 4 - 5 thanh tra viên. Trong khi đó, những tỉnh như Sơn La, Thanh Hoá, do địa bàn rộng nên muốn thanh tra có khi phải leo núi mất 2 ngày trời. Ngay Hà Nội sau khi mở rộng cũng chỉ có 10 thanh tra viên, với số lượng kiểm tra lên tới hàng nghìn cơ sở. Chi cục trưởng Chi cục BVTV Hà Nội, đồng thời cũng là đại biểu Quốc hội, bà Nguyễn Thị Hoa, bức xúc: “Lực lượng thanh tra có khi cũng không nắm rõ trách nhiệm, ngại va chạm. Trong khi đó, thanh tra viên chỉ được xử phạt đến mức 200.000 đồng. Mà nhiều lần, cả đoàn 4 - 5 người rồng rắn kéo nhau đi kiểm tra bằng ôtô mà phạt mức như vậy thì không bõ bèn gì”.

Đưa huyện, xã vào cuộc

Liên quan tới việc công nhận phòng phân tích hợp chuẩn, ông Phạm Văn án bày tỏ: “Tỉnh Lâm Đồng đã mời Bộ NN&PTNT vào thẩm định cho 2 phòng phân tích là: Viện nghiên cứu hạt nhân và Chi cục đo lường chất lượng của Sở Khoa học - Công nghệ, nhưng 4 tháng nay bộ vẫn chưa vào và cấp giấy chứng nhận cho họ, khiến những đơn vị này rất bức xúc”. Nhiều địa phương khác cũng lên tiếng về thực trạng thiếu phòng nghiên cứu, phân tích hợp chuẩn.

Theo Bộ trưởng Cao Đức Phát, tình trạng vật tư nông nghiệp kém chất lượng lưu hành tràn lan trên thị trường hiện nay xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Vướng mắc lớn nhất hiện nay là hệ thống tiêu chuẩn đang chuyển đổi từ tiêu chuẩn ngành sang Luật tiêu chuẩn quy chuẩn, trong đó Bộ NN&PTNT sẽ tiến hành công nhận một số phòng phân tích hợp chuẩn. Bên cạnh đó, lực lượng thanh tra viên lại mỏng và yếu, hầu hết mới chỉ bó hẹp ở thanh tra sở NN&PTNT và một số sở, ngành liên quan, chưa huy động được huyện, xã, đặc biệt là các tổ chức đoàn thể xã hội vào cuộc. Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng, theo quy định hiện hành, Chủ tịch UBND tỉnh hoàn toàn có thể ủy quyền cho Chủ tịch UBND cấp huyện thành lập các đoàn thanh tra liên ngành. Đoàn này có thể cử người về “cắm” trực tiếp ở xã để kiểm tra chất lượng vật tư nông nghiệp. Nếu giải pháp này được thực hiện thì sẽ giải quyết được vấn đề “trắng” lực lượng kiểm tra chất lượng vật tư nông nghiệp ở địa bàn huyện, xã - vốn là nơi diễn ra các hoạt động kinh doanh, buôn bán. Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng kiến nghị các địa phương tiến hành xử lý nghiêm các vụ vi phạm về chất lượng vật tư nông nghiệp.

Hầu hết các lãnh đạo sở NN&PTNT đều đồng tình với Bộ trưởng NN&PTNT về chủ trương đưa quản lý vật tư nông nghiệp tới cấp huyện, xã. Nhưng vấn đề đặt ra là làm sao lực lượng cấp xã có đủ cơ sở pháp lý để thực hiện công việc này. Cụ thể, Bộ NN&PTNT và Bộ Công thương cần phối hợp với nhau để quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp từ gốc - tức là từ nhà máy và nguồn nhập khẩu từ bên ngoài vào. Nếu không, việc kiểm tra ở ngọn - cấp huyện, xã - sẽ không có kết quả. Theo bà Nguyễn Thị Hoa, hiện nay, nước ta phải nhập khẩu phần lớn các loại vật tư nông nghiệp. Nếu các lực lượng chức năng ở biên giới chặn được một xe tải chở hàng kém chất lượng thì hàng chục tỉnh không cần phải tiến hành kiểm tra. Hơn nữa, nếu để sản phẩm kém chất lượng tung ra thị trường thì rất khó quản lý./.

Thuận Du