Tìm đầu ra cho nông sản: Yêu cầu bức thiết

Là quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, với nhiều mặt hàng có giá trị hàng tỷ USD mỗi năm, nhưng nông dân nước ta luôn phải đối mặt với sự bấp bênh của đầu ra sản phẩm, đời sống còn nhiều khó khăn!

Trái cây ĐBSCL nhiều chủng loại, chất lượng cao nhưng đầu ra còn hạn chế. Ảnh: Bình Đại

Bấp bênh thị trường

ĐBSCL đang thu hoạch lúa hè thu sớm và người nông dân đang rơi vào cảnh bế tắc. Cuối tháng 6-2014, mưa dầm trong 2 tuần qua, lúa sập đầy đồng, hàng trăm nông dân phải bấm bụng nhìn lúa lên mộng trên ruộng. Máy gặt đập liên hợp không xuống ruộng được, nhân công cắt bằng tay không có. Nếu có gắng thu hoạch được lại bị thương lái chê lúa xấu. Đây là “tình cảnh thiên tai” mà gần như vụ nào nông dân ĐBSCL cũng phải gánh chịu, luôn đối diện với những rủi ro. Với khoảng 4 triệu ha sản xuất lúa 3 vụ/năm, ĐBSCL là vựa lúa của cả nước. Song, từ vụ đông xuân đến vụ hè thu hiện nay nông dân ĐBSCL đều rơi vào cảnh lao đao, giá bán lúa thấp, thậm chí dưới giá thành sản xuất; chương trình thu mua tạm trữ lúa, gạo vẫn chưa kích được giá lúa, và dự báo đầu ra của thị trường lúa gạo ngày càng khó khăn.

Đối với người nuôi cá tra cũng đang rối bời về chuyện tiêu thụ. Ông Chương Văn Khanh, hộ nuôi cá tra lâu năm ở cù lao Tân Lộc (Thốt Nốt, Cần Thơ) cho biết: “Hồi đầu tháng 4-2014, giá cá tra dao động ở mức 24.000 - 25.000 đồng/kg, nay rớt liên tục, xuống còn 21.000 - 22.000 đồng/kg khiến người nuôi thua lỗ”. Đầu ra của cá tra bấp bênh đã ảnh hưởng lớn đến việc phát triển nghề nuôi cá ở ĐBSCL. Đến con tôm hiện đang có giá trị cao nhất trong các sản phẩm thủy sản xuất khẩu, nhưng việc thả nuôi ở nhiều địa phương cũng đang gặp trở ngại. Các hộ nuôi tôm ở Trà Vinh, Sóc Trăng, Bến Tre… cho biết, từ đầu năm 2014 trở về trước do nhu cầu thu mua tôm thẻ chân trắng bán “xô” qua thị trường Trung Quốc khá lớn đã kéo giá tôm tăng mạnh từ 150.000 - 220.000 đồng/kg (tùy loại). Tôm thẻ tăng cao, người nuôi lời nhiều nên nhiều người ùn ùn đầu tư nuôi tôm thẻ. Khoảng 3 tháng nay giá tôm giảm và khó tiêu thụ do Trung Quốc hạn chế mua đã làm không ít hộ nuôi tôm bị lỗ.

ĐBSCL hiện có hơn 300.000ha cây ăn quả các loại, sản lượng trên 3 triệu tấn/năm. Trong đó, nhiều loại trái đặc sản có giá trị kinh tế cao, như: vú sữa Lò Rèn, xoài cát Hòa Lộc, bưởi da xanh, bưởi Năm Roi… thế nhưng điệp khúc được mùa, mất giá, ùn ứ trong tiêu thụ thường xuyên diễn ra. Trái thanh long là một ví dụ. Ông Trương Quang An, Chủ nhiệm HTX thanh long Tầm Vu (Long An) lo ngại: “Hiện nay giá thanh long đang giảm mạnh, người trồng không có lời”. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do người dân mở rộng diện tích trồng thanh long tràn lan.

Gạo Vĩnh Long được đưa lên tàu xuất khẩu. Ảnh: VINH HIỂN

Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Đối với cây lúa, hạt gạo, theo các chuyên gia, vấn đề cấp bách hiện nay là điều tiết, cân đối “cung và cầu”, tránh xảy ra tình trạng thừa cung, vì như thế tự chúng ta sẽ kéo giá lúa, gạo tụt xuống. Có thể nói việc các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam quá chú tâm vào thị trường Trung Quốc, xao lãng các thị trường truyền thống, châu Phi… ẩn chứa nhiều rủi ro. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo là vấn đề mang tính sống còn của hạt gạo ĐBSCL hiện nay. “Cần làm tốt việc xúc tiến thương mại gắn với từng thị trường để tạo lập thương hiệu cho hạt gạo có giá trị cao nhất. Bên cạnh việc tăng thu nhập cho bản thân người trồng lúa, việc quan trọng là chúng ta luân canh đa dạng sản xuất nông nghiệp để trên đất lúa có thể trồng các cây màu khác nhau. Để tăng thu nhập cho người dân ở khu vực nông thôn cần áp dụng các biện pháp tổng hợp. Trong đó, tái cơ cấu lại ngành sản xuất lúa gạo là một giải pháp quan trọng”, TS Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển NNNT khuyến nghị.

Các chuyên gia xác định, trong thời buổi kinh tế hội nhập, để các loại nông sản hàng hóa, nhất là trái cây vươn xa ra thị trường thế giới thì nhất thiết phải từ bước xây dựng, mở rộng vùng nguyên liệu áp dụng quy trình thực hành nông nghiệp tốt (gọi tắt là GAP). Theo thống kê của Cục Trồng trọt, hiện ở ĐBSCL có hơn 300ha cây ăn trái được chứng nhận GlobalGAP hoặc VietGAP. Tuy nhiên, so với tổng diện tích cây ăn quả toàn vùng thì con số đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP hiện nay còn quá thấp. Theo TS Nguyễn Minh Châu, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam, ở nhiều nước trên thế giới, người nông dân chỉ có ít đất nhưng họ “mua tại gốc bán tại ngọn”. Cụ thể như NewZealand có mô hình tiêu thụ độc đáo. Mỗi sản phẩm họ chỉ có một công ty xuất khẩu duy nhất nên không có tình trạng hạ giá bán do cạnh tranh, chất lượng cũng đảm bảo.

Để tháo gỡ đầu ra cho thủy sản, vấn đề cấp bách hiện nay là tổ chức lại sản xuất phù hợp với từng thị trường xuất khẩu khác nhau. Theo UBND tỉnh Cà Mau, ngoài các ngành chuyên môn như công thương, xúc tiến thương mại… liên tục tìm kiếm thị trường bằng nhiều phương pháp khác nhau, tỉnh tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản vào EU, Mỹ, Nhật Bản, bởi đây là những thị trường tiêu thụ mạnh sản phẩm thủy sản. Trong quá trình xuất khẩu phải hết sức thận trọng về an toàn vệ sinh thực phẩm, bởi sự kiểm soát của các nước ngày càng gắt gao.

Đối với mặt hàng cá tra, ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam lưu ý: Với việc ra đời Nghị định về “nuôi, chế biến và xuất khẩu sản phẩm cá tra”, là điều kiện thuận lợi để sắp xếp lại nghề này. Song, cần thấy rằng giá cả và đầu ra của cá tra luôn phụ thuộc vào yếu tố cung cầu của thị trường tiêu thụ. Do đó, việc quy hoạch lại về diện tích, sản lượng, thời vụ nuôi… phải gắn với nhu cầu thị trường.

Tái cơ cấu sản xuất, tăng thu nhập nông dân

Ngày 24-6, tại Cần Thơ đã diễn ra hội thảo “Tái cơ cấu ngành lúa gạo tại ĐBSCL”. Hội thảo có sự tham dự của đại diện Tổ chức Nông Lương Liên hiệp quốc, Ngân hàng Thế giới, Bộ NN-PTNT, Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ và khoảng 150 đại biểu là chuyên gia, lãnh đạo chính quyền các địa phương và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu gạo.

Hội thảo tập trung phân tích những vấn đề còn tồn tại trong ngành hàng lúa gạo tại vùng ĐBSCL, từ đó có những trao đổi, góp ý để thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Theo đó, ngành lúa gạo cần hướng tới mục tiêu nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững trên cơ sở áp dụng khoa học công nghệ, quy trình canh tác bền vững; đồng thời tổ chức lại sản xuất, tăng cường liên kết nông dân - doanh nghiệp, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường.

Theo TS Jong-Ha Bae, đại diện Tổ chức Nông Lương thế giới (FAO) tại Việt Nam, sản xuất lúa trong tương lai cần giúp nông dân có đời sống thịnh vượng hơn. Cần tăng cường chuỗi giá trị gạo bằng cách cải tiến chất lượng sản phẩm và an toàn thực phẩm.

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL đề xuất: “Muốn có thị trường rộng mở thì phải cải thiện lại chất lượng, tổ chức lại sản xuất, nắm bắt thị trường tốt để đạt mức giá tốt nhất có lợi cho nông dân”.

NHÓM PV

Các tin mới:

Các tin năm 2014: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006