Nghịch lý trong quy hoạch, nuôi, chế biến thuỷ sản xuất khẩu

Theo nhiều ngư dân có kinh nghiệm, lưu vực sông Vàm Cỏ Đông nếu không bị ô nhiễm thì sẽ có rất nhiều người trở nên khá, giàu từ nuôi cá bè - chủ yếu là cá lăng, cá thác lác cườm, cá lóc và cá tra. Hiện nay, trên sông này còn rất ít người nuôi cá bè với số lượng nhỏ lẻ do… mất sạch vốn sau nhiều đợt cá chết vì nước sông ô nhiễm. Trong khi đó, tỉnh có một nhà máy chế biến cá tra xuất khẩu công suất 80 tấn/ngày thì phải hoạt động cầm chừng, có thời điểm phải tạm ngừng hoạt động vì thiếu nguyên liệu!

Công nhân chế biến cá tra xuất khẩu ở Công ty Miền Đông - Ảnh Đức An.

Lãng phí lợi thế, tiềm năng

Cách đây không lâu, trao đổi với phóng viên về tình trạng ô nhiễm nguồn nước sông Vàm Cỏ Đông, giám đốc một doanh nghiệp chế biến thuỷ sản ở Trảng Bàng cho biết, công ty cũng đã đi khảo sát các khu vực ven sông này với dự định lập vùng nguyên liệu cá tra.

Thế nhưng, sau đó ông “hỡi ôi” trước tình trạng ô nhiễm ở đây. Với nhiều năm kinh nghiệm và kiến thức “nhà nghề”, ông cho rằng, nếu dòng sông này trong sạch, nguồn lợi thuỷ sản mang về cho Tây Ninh là rất lớn. Chỉ riêng nuôi cá tra bè, cá tra ao ở các vùng trũng ven sông Vàm Cỏ Đông thôi, thì nguồn nguyên liệu “dư sức” cung ứng cho khoảng 6 nhà máy có tổng công suất thiết kế 500 tấn cá nguyên liệu/ngày.

Bên cạnh đó, khi nghề nuôi cá tra phát triển sẽ kéo theo nhiều dịch vụ liên kết phục vụ hoạt động nuôi, chăm sóc cá, tạo nhiều việc làm cho lao động ở địa phương. Tuy nhiên, Tây Ninh đang lãng phí đáng tiếc tiềm năng, lợi thế sẵn có mà chưa thấy có những động thái đột phá nào để tận dụng, khai thác hợp lý tiềm năng, lợi thế này.

Trong khi đó, lưu vực thượng nguồn sông Sài Gòn (chủ yếu đi qua địa phận hai xã Đôn Thuận, Hưng Thuận thuộc huyện Trảng Bàng) ít gặp vấn đề ô nhiễm nguồn nước nhưng chưa được tận dụng các lợi thế sẵn có để phát triển nghề nuôi thuỷ sản. Cũng theo giám đốc doanh nghiệp chế biến cá tra nói trên, khu vực ven sông Sài Gòn có điều kiện thổ nhưỡng rất tốt để nuôi cá tra.

Bản thân ông này đã nuôi cá tra ở nhiều nơi tại các tỉnh miền Tây nhưng chưa có nơi nào cho chất lượng cá tra ngon như ở lưu vực sông Sài Gòn (nuôi trong ao). Các đối tác khó tính ở thị trường châu u khi tiêu thụ cá tra có xuất xứ từ Việt Nam luôn yêu cầu thịt cá tra phải thật trắng. Mà thịt cá tra nuôi ở khu vực này rất trắng, trong, rất ngon.

Thế nhưng, nhiều năm qua, doanh nghiệp trên cố gắng kêu gọi liên kết, nhờ chính quyền địa phương tạo điều kiện thuận lợi để tạo nguồn cá tra nguyên liệu, vận động nông dân nuôi cá tra cung ứng cho nhà máy, nhưng chỉ một số ít người nuôi được vài vụ rồi sau đó bỏ ao hoang vì thua lỗ.

Đây là tình trạng chung của nhiều người nuôi cá tra ở Tây Ninh, có cả nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Khách quan do giá tiêu thụ cá tra khoảng 5 năm gần đây liên tục giảm, trong khi chi phí nuôi cá liên tục tăng. Chủ quan là do nhiều người chưa có kinh nghiệm, chưa nắm bắt đầy đủ kỹ thuật nuôi nên sản lượng và chất lượng còn hạn chế.

Như vậy, có thể thấy rằng, để phát triển được ngành nuôi trồng thuỷ sản - trong đó có lĩnh vực nuôi, chế biến cá tra xuất khẩu là cả một vấn đề khá nan giải, cần có chiến lược dài hơi, chi tiết và bài bản; phải giải quyết nhiều vấn đề có liên quan và cần được quan tâm đúng mức từ bây giờ chứ không chỉ thụ động “chờ thời”.

Diện tích nuôi tăng mạnh nhưng sản lượng “rớt” thê thảm!

Theo quy hoạch tổng thể phát triển thuỷ sản tỉnh Tây Ninh đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 (do Phân viện Quy hoạch thuỷ sản phía Nam thực hiện, Sở NN&PTNT làm chủ đầu tư), đến năm 2015, Tây Ninh có tổng diện tích nuôi trồng đạt tối đa khoảng 2.500 ha; đến năm 2020 là 3.450 ha; tổng sản lượng đến năm 2020 đạt 69.890 tấn (thuỷ sản nuôi trồng đạt 65.290 tấn, thuỷ sản khai thác đạt 4.600 tấn/năm, chủ yếu là cá). Trong đó, sản lượng cá tra sẽ rất lớn: đến năm 2015 đạt từ 15.000 tấn đến 30.000 tấn; đến năm 2020 đạt từ 25.000 tấn đến 50.000 tấn.

Quy hoạch này cũng lạc quan đề ra mức dự kiến kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của tỉnh đạt được: 15 triệu USD vào năm 2015; 27 triệu USD vào năm 2020. Trong khi đó, theo Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh Tây Ninh, giá trị sản xuất thuỷ sản của tỉnh trong 4 năm trở lại đây tăng khá nhanh, bình quân 7,16%/năm; sản lượng thuỷ sản tăng bình quân 7,88%/năm.

Đến năm 2015, tổng diện tích mặt nước nuôi trồng thuỷ sản của tỉnh khoảng 27.900 ha (trong đó có 27.000 ha hồ Dầu Tiếng và sông suối, kênh rạch). Ước tính, sản lượng thuỷ sản năm nay khoảng 18.400 tấn (nuôi trồng đạt khoảng 15.200 tấn, khai thác hơn 3.200 tấn).

Nếu so sánh với những số liệu trong quy hoạch, ta thấy có sự “phát triển” mạnh mẽ về diện tích nuôi trồng thuỷ sản (thực tế hiện nay hơn 10 lần quy hoạch) nhưng lại đạt rất thấp về sản lượng. Quy hoạch dự báo sản lượng cá tra đến năm 2015 đạt từ 15.000 tấn đến 30.000 tấn nhưng thực tế dự báo tổng sản lượng nuôi trồng lẫn khai thác năm 2015 chỉ đạt khoảng hơn 18.000 tấn!

Nan giải bài toán nguyên liệu

Ông Trần Quang Đảo- Giám đốc Công ty TNHH công nghệ thực phẩm Miền Đông (toạ lạc ở ấp Bùng Binh, xã Hưng Thuận, huyện Trảng Bàng) cho biết, cái khó trong việc phát triển nguồn cá tra nguyên liệu là do giá cá trên thị trường không ổn định, trồi sụt bất thường nên người dân không mặn mà đầu tư nuôi.

Mặt khác, do yêu cầu đặc thù trong chế biến cá tra là cá nguyên liệu chỉ được nuôi trong bán kính tối đa 40km quanh nhà máy, nhằm bảo đảm chất lượng sản phẩm khi đưa từ ao về nhà máy phải tươi nguyên, nên các vùng ở xa dù có nguyên liệu thì nhà máy cũng không thể thu mua, dù chất lượng cá đạt yêu cầu và bán giá thấp.

Do đó, sau hơn 5 năm đi vào hoạt động, cho đến giờ, nhà máy chế biến của công ty ông Đảo vẫn phải “tự bươn chải” kiếm nguồn nguyên liệu bằng việc mở rộng diện tích nuôi cá tra ở gần khu vực nhà máy nhưng “chưa biết đến bao giờ mới có đủ đất nuôi để bảo đảm cung ứng đủ cá cho nhà máy chế biến theo công suất thiết kế”. Cũng theo ông Đảo, Công ty TNHH Công nghệ thực phẩm Miền Đông hiện có 253 công nhân, nhân viên đang làm việc, trong đó có 97 lao động nữ. Mức thu nhập bình quân của người lao động ở công ty hiện nay là 4,4 triệu đồng/tháng.

Bên cạnh đó, công ty lo 100% nhà ở miễn phí và 2 bữa cơm/ngày cho người lao động. Nếu nhà máy có đủ nguyên liệu và hoạt động hết công suất, thu nhập của công nhân sẽ tăng lên và sẽ có thêm nhiều việc làm cho người lao động. Thế nhưng, công ty chỉ mới có được hơn 30 ha ao nuôi cá tra giống và cá thương phẩm làm nguyên liệu phục vụ nhà máy. Dù nhà máy có công suất thiết kế 80 tấn/ngày, nhưng hiện tại chỉ sản xuất 10 - 12 tấn/ngày.

Thu hoạch cá tra ở Công ty Miền Đông - ảnh Hoàng Anh

“Phải hoạt động sản xuất quá thấp so với công suất thiết kế trong thời gian qua là một trong những khó khăn, gây tác động tiêu cực đến hoạt động đầu tư, kinh doanh của công ty. Tuy nhiên, để dự án không phải ngưng trệ giữa chừng, chúng tôi phải hạ công suất của nhà máy nhằm duy trì công việc ổn định cho hơn 250 lao động, đồng thời nỗ lực mở rộng vùng nguyên liệu.

Đến nay, sản lượng cá tra giống của công ty khoảng gần 9 triệu con/năm; sản lượng cá thương phẩm đạt 800 tấn/năm”- ông Đảo nói. Những năm qua, giá trị xuất khẩu của Công ty Miền Đông có xu hướng giảm dần. Năm 2012, giá trị xuất khẩu đạt 32,1 tỷ đồng; năm 2013 đạt 43,3 tỷ đồng; năm 2014 đạt 33,1 tỷ đồng; 6 tháng đầu năm 2015 đạt 11,4 tỷ đồng, giảm 50% so với cùng kỳ năm 2014.

Như vậy, trong gần 4 năm qua, chỉ có năm 2013 là giá trị xuất khẩu tăng. Ông Đảo cho biết thêm, trong thời gian qua, công ty nhận được nhiều sự quan tâm giúp đỡ từ phía chính quyền địa phương như quy hoạch được vùng nuôi 14,7 ha cá nguyên liệu tại ấp Bùng Binh, xã Hưng Thuận; UBND tỉnh còn hỗ trợ công ty bằng việc cho thuê 18,3 ha làm vùng nuôi cá tra nguyên liệu tại ấp Tân Thuận, xã Hưng Thuận.

Tuy nhiên, với tổng diện tích hơn 30 ha nói trên thì chưa thể đáp ứng được nhu cầu sản xuất của nhà máy hiện nay cũng như về lâu dài. Để có nguồn nguyên liệu cung cấp cho nhà máy hoạt động ổn định, Công ty đã có văn bản gửi cơ quan có thẩm quyền xin mở rộng vùng nuôi cá tra thêm 30 ha tại khu vực Bùng Binh, xã Hưng Thuận nhưng chưa nhận được ý kiến phản hồi từ phía cơ quan Nhà nước.

Một khó khăn khác của công ty hiện nay là việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng hỗ trợ trong lĩnh vực nông nghiệp. “Do đặc thù ngành nuôi thuỷ sản là rất cần nguồn vốn mua thức ăn cho cá khi trưởng thành. Đây là một khoản chi phí lớn nhưng trong thời gian qua, khi chúng tôi tiếp cận vay vốn ngân hàng thì hạn mức giải ngân cho vay quá thấp, dù chúng tôi có đủ tài sản để vay ở mức cao. Đây là vấn đề ảnh hưởng lớn đến dự án nên chúng tôi rất mong lãnh đạo chính quyền địa phương, ngành chức năng, ngân hàng quan tâm, hỗ trợ thoả đáng trong vấn đề vay vốn tại tỉnh nhà”.

ĐÌNH CHUNG

Các tin mới

Các tin năm 2015: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155

Các tin năm 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006 | 2005