Phía sau đàn trâu Sa Pa ‘hạ sơn’ tránh rét

Phía sau đàn trâu “hạ sơn” tránh rét của người dân Sa Pa không chỉ là cuộc sống vất vả, thiếu thốn thời điểm xa nhà mà còn cho thấy tư duy phát triển kinh tế chăn nuôi của một số người dân chưa cao.

Nhiều năm qua, một số hộ chăn nuôi đại gia súc (trâu, bò) ở huyện Sa Pa thường vướng vào “vòng luẩn quẩn”, cứ mùa đông là đưa vật nuôi xuống vùng thấp tránh rét và ở đó cho đến mùa xuân mới trở về nhà. Qua tìm hiểu, chúng tôi phát hiện, một trong những nguyên nhân sâu xa dẫn đến “vòng luẩn quẩn” đó là tâm lý “thích oai” của một số người dân, chứ không hoàn toàn do yếu tố thời tiết.

Hầu hết các hộ chăn nuôi đại gia súc ở Sa Pa còn mang nặng suy nghĩ “con trâu là đầu cơ nghiệp”, chỉ nuôi và không bao giờ bán. Nhiều gia đình có trâu lưu đàn (trâu mẹ đẻ trâu con…) lên đến hàng chục con, đem lại cho chủ nhân cảm giác giàu có và được người khác ngưỡng mộ. Thế nhưng, kiếm đủ thức ăn cho đàn trâu cả chục con lại là chuyện không hề đơn giản, đặc biệt là khi mùa đông đến, cỏ trên các bìa đồi, vạt núi… khô trụi vì sương lạnh, băng tuyết. Người dân phải di cư đàn trâu xuống vùng thấp để chúng kiếm cỏ ăn và tránh rét.

“Năm 2014, nhà tôi có 9 con trâu không đưa đi tránh rét nên bị chết mất 2 con trâu già và 3 con nghé. Trâu chết là do mình không kiếm đủ cỏ cho ăn, nó đuối sức, rồi cái lạnh của mùa đông mới giết chết nó, chứ mấy con trâu khỏe mạnh có sao đâu. Kể từ đó, cứ mùa đông là gia đình tôi lại đưa trâu xuống xã vùng thấp Cốc San, huyện Bát Xát để chúng kiếm cỏ và tránh rét, đến mùa xuân mới trở về nhà” - ông Giàng A Chứ, người dân thôn Sa Pả, xã Sa Pả nói với chúng tôi khi đang chăm sóc đàn trâu 4 con của gia đình tại khu vực nghĩa trang thôn Tòng Chú 2, xã Cốc San.

Một số hộ dân ở huyện Sa Pa đưa trâu đi tránh rét tại thôn Tòng Chú 2, xã Cốc San (Bát Xát).

Trong khu vực nghĩa trang thôn Tòng Chú 2, xã Cốc San hiện có 83 con trâu của 9 hộ ở các xã Sa Pả, Tả Phìn, Hầu Thào (huyện Sa Pa) được đưa về chăn thả và tránh rét. Ông Má A Thình, thôn Má Tra, xã Sa Pả cho biết: “Bây giờ hầu hết người dân chúng tôi làm ruộng, làm nương dùng máy cày. Tuy nhiên, gia đình nào cũng thích nuôi nhiều trâu vì càng nhiều trâu, tức là gia đình đó càng giàu có, được người dân trong thôn, bản ngưỡng mộ. Nhà tôi có 7 con trâu, năm trước đưa đi tránh rét cũng được nhà báo đến quay phim, chụp ảnh rồi đấy…”.

Rời khu nghĩa trang thôn Tòng Chú 2, chúng tôi thấy rõ nỗi vất vả, sự thiếu thốn của người dân Sa Pa đang phải xa nhà vì “đầu cơ nghiệp”, ngoài ra tiềm ẩn sau đó là nguy cơ trâu bị mất trộm hoặc xảy ra xung đột lợi ích vì trâu, bò tránh rét phá hoại cây trồng của người dân bản địa.

Tại thôn Chu Cang Hồ, xã Tòng Sành (huyện Bát Xát) cũng có 6 hộ của 2 xã Sa Pả và Hầu Thào đưa 37 con trâu về đây tránh rét. Ngỏ lời trò chuyện và xin chụp ảnh cảnh người dân đưa trâu đi tránh rét, bà Thò Thị Xá, ở thôn Má Tra, xã Sa Pả nói với chúng tôi: “Nhà báo chụp ảnh riêng đàn trâu thì 10.000 đồng, chụp có thêm người chăn trâu cho sinh động thì thêm 20.000 đồng…”. Chúng tôi đồng ý, bà Xá mới chia sẻ rằng, hằng ngày bà lên thị trấn bán hàng lưu niệm cho khách du lịch cũng đủ sống. Bà cũng biết nuôi nhiều trâu là rất vất vả nhưng thế hệ của bà đã trải qua cảnh đói nghèo cùng cực, do đó nhà có nhiều trâu đem lại cảm giác khá giả hơn… Đàn trâu của gia đình bà Xá có 5 con hiện đang được chăn thả ở xã Tòng Sành.

Sa Pa cần tiếp tục tuyên truyền để người chăn nuôi đại gia súc chuyển đổi tư duy sang hướng sản xuất hàng hóa.

Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết các vạt đồi ở xã Tòng Sành và Cốc San đã được người dân địa phương trồng cây lâm nghiệp, cây ăn quả. Do đó, diện tích đất còn lại dành cho người dân Sa Pa đưa trâu đến chăn thả, tránh rét là rất ít và phải thuê. Anh Lý Láo Ú, người dân thôn Chu Cang Hồ, xã Tòng Sành cho biết: Gia đình tôi có vạt đồi hơn 4.000 m2 chưa trồng cây lâm nghiệp nên 2 năm nay cho người Sa Pa thuê làm điểm chăn thả trâu tránh rét với giá 1 triệu đồng/mùa đông, tuy nhiên sau Tết Nguyên đán năm nay tôi sẽ trồng cây và không cho thuê nữa.

Đến một số thôn, bản của huyện Sa Pa, chúng tôi cũng nhận thấy hầu hết những người ở độ tuổi dưới 30 cùng có quan niệm: Mọi cây trồng, vật nuôi là để phục vụ cuộc sống con người và nuôi trâu hay bất cứ con vật gì phải có lợi nhuận thì mới làm. Anh Giàng A Mao, 25 tuổi, thôn Sa Pả, xã Sa Pả chia sẻ: “Trước đây bố tôi nuôi nhiều trâu lắm, tôi phải khuyên mãi mới chịu bán bớt. Bây giờ, 3 gia đình (gồm bố mẹ, gia đình anh trai và gia đình anh Mao) chung nhau nuôi 2 con trâu cái với mục đích chính là để con cháu chăn thả sau giờ học, qua đó giáo dục tình yêu lao động cho các cháu. Từ ngày bán bớt trâu, gia đình có thời gian tập trung cho sản xuất rau vụ đông nên thu nhập, cuộc sống được cải thiện hơn”.

Được biết, gia đình anh Mao trồng củ cải đỏ có sản lượng trung bình 1 - 1,5 tấn/vụ đông. Với giá bán dao động ở mức 15.000 - 20.000 đồng/kg như hiện nay thì đây là nguồn thu nhập đáng kể cho một hộ ở vùng cao, mà các thành viên gia đình anh Mao không phải đưa trâu xuống vùng thấp tránh rét. “Riêng diện tích cỏ VA06, gia đình tôi trồng cũng thoải mái cho chúng ăn rồi. Nếu phải mua thì giá khoảng 2.000 đồng/kg cỏ tươi” - anh Mao nói thêm.

Có thể khẳng định, những năm qua, các cấp, các ngành của huyện Sa Pa đã rất tích cực trong việc tuyên truyền, vận động giúp hộ dân chuyển đổi từ chăn thả rông gia súc sang chăn nuôi có chuồng trại. Minh chứng là tại thời điểm này, huyện có 4.736 hộ chăn nuôi đại gia súc với 13.202 con, thì đã có 4.007 hộ làm chuồng nuôi nhốt gia súc, góp phần cải thiện chất lượng môi trường nông thôn. Tuy nhiên, để sớm cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, thiết nghĩ, Sa Pa cần tiếp tục tuyên truyền để người chăn nuôi đại gia súc chuyển đổi tư duy sang hướng sản xuất hàng hóa.

PHẠM KHÁNH

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước