Để cây bưởi phát triển bền vững

Những năm gần đây, cây bưởi đang dần khẳng định vị thế là một trong những cây trồng chủ lực, góp phần thiết thực vào mục tiêu cơ cấu lại ngành nông nghiệp của tỉnh Phú Thọ, nâng cao thu nhập cho người dân. Phát triển cây bưởi đã giúp khai thác tiềm năng, thế mạnh về đất đai, khí hậu, hình thành vùng cây ăn quả, tạo ra sản phẩm hàng hóa tập trung. Tuy nhiên, để cây bưởi phát triển bền vững, mang lại hiệu quả kinh tế cao cần sự chung tay của các cấp, các ngành với các giải pháp đồng bộ.

Toàn tỉnh hiện có trên 4.300ha bưởi, trong đó diện tích cho thu hoạch khoảng 2.700ha. Năm 2019, năng suất bưởi ước đạt gần 11,6 tấn/ha, sản lượng trên 30.000 tấn. Trên địa bàn tỉnh đã triển khai một số dự án khoa học công nghệ để nghiên cứu, chuyển giao các biện pháp kỹ thuật canh tác nhằm cải tạo, phục hồi, nâng cao chất lượng mẫu mã bưởi quả đặc sản, xây dựng thương hiệu. Do đó, trình độ kỹ thuật thâm canh bưởi của người dân dần được nâng lên; đã xây dựng được các mô hình sản xuất theo hướng hàng hóa, trong đó có một số mô hình ứng dụng công nghệ cao.

Xác định bưởi là một trong những cây trồng chủ lực của tỉnh, trong những năm qua, tỉnh đã quan tâm, xây dựng các chương trình, quy hoạch, kế hoạch, chính sách hỗ trợ để phát triển. Từ năm 2016 đến nay, trên 20 tỷ đồng được huy động hỗ trợ cho phát triển cây bưởi đặc sản Đoan Hùng, bưởi Diễn trên địa bàn tỉnh từ các nguồn kinh phí khác nhau. Phát triển vùng cây ăn quả theo định hướng, quy hoạch thành vùng sản xuất hàng hóa đã đạt được những kết quả quan trọng. Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 147 vùng sản xuất bưởi tập trung với diện tích trên 700ha; 33 trang trại, 5 hợp tác xã, 1 tổ hợp tác sản xuất bưởi với trên 200ha. Các địa phương bám sát kế hoạch phát triển cây bưởi, dần đưa quy trình sản xuất theo chuỗi giá trị áp dụng kỹ thuật tiên tiến như an toàn thực phẩm, VietGAP, hữu cơ… vào sản xuất nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, củng cố hiệu quả kinh tế và mức độ bền vững của các vùng sản xuất bưởi.

Tuy đạt được kết quả quan trọng song việc phát triển cây bưởi trên địa bàn tỉnh còn một số hạn chế khiến hiệu quả chưa xứng với tiềm năng. Trước hết, sản xuất bưởi chủ yếu vẫn ở quy mô nhỏ, phân tán, diện tích vùng trồng tập trung thấp. Tư tưởng một số bộ phận nông dân còn mang tính tiểu nông, chưa chú trọng vào đầu tư thâm canh, sản xuất hàng hóa, xây dựng và phát triển thương hiệu. Diện tích trồng mới chủ yếu vẫn còn ở quy mô nông hộ, thiếu những mô hình sản xuất lớn có tính liên kết giữa các hộ trồng bưởi trong sản xuất và kinh doanh. Mức độ đầu tư cho cây bưởi chưa đúng mức so với cả chu trình phát triển của cây, việc ứng dụng các biện pháp kỹ thuật chưa đồng bộ.

Bên cạnh đó, trình độ canh tác của nông dân chưa đồng đều, đa số vẫn còn canh tác theo tập quán cũ như: Vườn không được cải tạo, cây giống chưa đảm bảo về tiêu chuẩn; mật độ trồng dày, cây có nhiều độ tuổi khác nhau; kỹ thuật canh tác, chăm sóc chưa đạt yêu cầu; kỹ thuật thu hái, sơ chế, bảo quản còn thô sơ. Trong thâm canh bưởi tình trạng thiếu phân hữu cơ, nước tưới vẫn còn phổ biến; nhiều hộ trồng song chưa chú trọng đầu tư thâm canh, còn trồng xen ghép với các loại cây trồng khác. Một số diện tích trồng tự phát, không theo quy hoạch nên không chủ động được nguồn nước, không có điều kiện thuận lợi để chăm sóc, chất đất không phù hợp khiến người làm vườn phải tăng chi phí sản xuất, mất nhiều công sức, đối diện với nhiều rủi ro.

Nhiều diện tích chưa triệt để áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến theo hướng dẫn nên ảnh hưởng đến chất lượng, tốc độ sinh trưởng của diện tích bưởi mới trồng. Đây là nguyên nhân khiến mẫu mã bưởi còn nhiều điểm hạn chế, chất lượng quả không đồng đều làm giảm giá trị thương mại, gây khó khăn trong hoạt động kinh doanh bưởi quả. Cùng với đó, phát triển sản xuất - tiêu thụ theo hình thức liên kết chuỗi còn chậm, chủ yếu tiêu thụ qua thương lái không có hợp đồng chặt chẽ, phát triển theo hướng trang trại chưa nhiều. Các hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất cây ăn quả có múi được thành lập hoạt động còn gặp nhiều khó khăn; khâu tổ chức và quản lý sản xuất tiêu thụ chưa có người đứng đầu để điều phối các hoạt động nên chuỗi giá trị còn rời rạc.

Các địa phương vẫn còn khó khăn trong thu hút các doanh nghiệp đầu tư sản xuất, bảo quản, chế biến, tiêu thụ bưởi; việc xây dựng thương hiệu và quản lý thương hiệu bưởi đặc sản còn hạn chế. Về cây giống, tỷ lệ cây giống sạch bệnh, chất lượng tốt đưa ra sản xuất đại trà còn thấp; cây giống sử dụng chưa được kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc; cơ sở sản xuất giống trên địa bàn còn thiếu và chưa đáp ứng theo quy định.

Tại huyện Đoan Hùng, bưởi được xác định là cây trồng chủ lực với sản lượng bưởi quả năm 2019 ước đạt 20.000 tấn, tăng 25% so với năm 2018, giá trị sản phẩm ước đạt trên 300 tỷ đồng. Tổng diện tích bưởi hiện có trên địa bàn huyện đạt trên 2.450ha, trong đó diện tích cho thu hoạch là 1.600ha. Thời gian qua, trên địa bàn huyện đã xây dựng một số mô hình đầu tư, thâm canh, hỗ trợ bao bì, tem điện tử truy xuất nguồn gốc, thí điểm ký kết tiêu thụ sản phẩm. Năm 2019, sản phẩm bưởi đặc sản tiếp tục được vinh danh là một trong 75 thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam. Là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao song việc nâng cao giá trị kinh tế từ cây trồng này còn khó khăn do khâu liên kết sản xuất còn yếu, kỹ thuật áp dụng chưa đồng bộ.

Việc phát triển thương hiệu bưởi đặc sản Đoan Hùng và quản lý chất lượng bưởi quả còn gặp khó do cách thu mua của các thương lái từ khi quả còn non dẫn đến nhiều chủ vườn chưa có nhu cầu sử dụng tem nhãn, quả bưởi không được dán tem và khó quản lý được khi đưa ra thị trường. Sản lượng bưởi từ cây nhiều năm tuổi còn thấp nên còn tình trạng đẩy giá sản phẩm lên cao và thương lái có sự trà trộn làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng và thương hiệu bưởi Đoan Hùng. Ông Nguyễn Hoàng Minh- Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện cho biết: Huyện khuyến khích nông dân liên kết thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã sản xuất, kinh doanh bưởi để tăng cường năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh, trên cơ sở đó sẽ tạo điều kiện tốt nhất để doanh nghiệp tiêu thụ gắn với vùng sản xuất theo hướng ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời tích cực tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến thương mại, giới thiệu sản phẩm bưởi tại các hội chợ, củng cố, tiếp tục phát triển các điểm, các kênh phân phối chính thức và uy tín như cửa hàng giới thiệu sản phẩm, siêu thị.

Hiện nay, nhiều tỉnh đang tập trung chỉ đạo phát triển cây ăn quả có múi, trong đó có cây bưởi, vì vậy để đảm bảo cây bưởi trên địa bàn tỉnh phát triển thành ngành hàng chủ lực, hiệu quả cao và bền vững trong điều kiện cạnh tranh theo cơ chế thị trường thì phải thực hiện các giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần tăng cường công tác khuyến nông, ứng dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất theo hướng công nghệ cao, sản xuất theo hướng hữu cơ, VietGAP vào trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh trên cây bưởi. Tập trung chỉ đạo tổ chức sản xuất bưởi theo hướng hàng hóa, hiện đại; sản xuất theo chuỗi liên kết từ trồng - bảo quản - chế biến - tiêu thụ; đẩy mạnh phát triển sản xuất theo hướng trang trại, gia trại quy mô thích hợp.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Chi cục trưởng Chi cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản cho biết: Phát triển cây bưởi thành vùng hàng hóa lớn, sản xuất gắn với chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị là xu hướng tất yếu. Việc triển khai truy xuất nguồn gốc sản phẩm bằng tem điện tử, hình thành các cơ sở sản xuất, kinh doanh có uy tín là những nhân tố để tạo dựng thương hiệu sản phẩm bưởi, nâng sức cạnh tranh của sản phẩm bưởi trên địa bàn tỉnh. Đồng thời sẽ nâng cao ý thức của người dân trong quá trình sản xuất, hình thành kênh phân phối đảm bảo chất lượng, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài tỉnh, góp phần bảo vệ, phát triển bền vững thương hiệu bưởi.

Đối với cây ăn quả có múi nói chung và cây bưởi nói riêng, khâu giống, kỹ thuật có vai trò đặc biệt quan trọng bởi cây có chu kỳ sinh trưởng dài, sau nhiều năm chăm sóc mới cho hiệu quả kinh tế. Việc chăm sóc đúng quy trình để có sản phẩm chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm đặt ra cho nông hộ những yêu cầu cao nhưng đây cũng là tiền đề để cây bưởi phát triển bền vững và là yếu tố cơ bản xây dựng thương hiệu bưởi địa phương. Vì vậy, các ngành, địa phương cần tiếp tục hướng dẫn nông dân trong việc tổ chức sản xuất, áp dụng quy trình sản xuất, ứng dụng công nghệ cao để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả; xây dựng kết cấu hạ tầng hệ thống thu mua, sơ chế, chế biến, bảo quản, tiêu thụ gắn với vùng sản xuất, dần dần nâng cao giá trị của sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Nguyễn Huế

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước