Quả hồng không hạt và "4 nhà"

Nguồn tin: Tiếng Nói VN, 03/10/2010
Ngày cập nhật: 4/10/2010

Hàng trăm năm nay, hồng không hạt Bắc Kạn chưa bao giờ là một sản phẩm hàng hóa, chỉ là thứ quả dùng để ăn trong nhà, do trồng nhỏ lẻ, phân tán, kỹ thuật trồng và chăm sóc chưa được quan tâm đúng mức.

Ngày 19/9/2010 tại Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn đã tổ chức trọng thể lễ đón nhận văn bằng Chỉ dẫn địa lý cho hồng không hạt Bắc Kạn. Đây là kết quả của sự hợp tác gắn bó chặt chẽ giữa: nhà nông, nhà khoa học, nhà quản lý. Nhưng để hồng không hạt Bắc Kạn trở thành thương hiệu trên phạm vi cả nước, cần thiết phải có sự tham gia của doanh nghiệp.

Việc hồng không hạt (HKH) Bắc Kạn được nhận văn bằng chỉ dẫn địa lý thu hút sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo, các nhà khoa học và nhân dân trong tỉnh. Sở dĩ có sự đặc biệt đó, là vì việc phục hồi và phát triển ổn định loại cây ăn quả đặc hữu HKH đã mở ra cho tỉnh miền núi rất khó khăn một hướng thoát nghèo và có cơ hội từng bước làm giàu.

Trong các giống hồng ở miền Bắc, HKH Bắc Kạn có chất lượng nổi trội hơn hồng Lạng Sơn và hồng Hạc Trì. Đây là giống hồng đã có trên 100 năm, không có hạt, vỏ màu vàng hoặc màu đỏ, tai quả to, 4 - 5 tai, quả không cứng và không chát, vị ngọt dịu đến ngọt đậm sau khi ngâm (nên còn gọi là hồng ngâm), quả nhiều cát đường và rất giòn. HKH Bắc Kạn phân bố chung quanh khu vực hồ Ba Bể, tại những nơi có độ cao dưới 800 m so với mặt nước biển.

Tuy nhiên hàng trăm năm nay, HKH Bắc Kạn chưa bao giờ là một sản phẩm hàng hóa, chỉ là thứ quả dùng để ăn trong nhà, do trồng nhỏ lẻ, phân tán, kỹ thuật trồng và chăm sóc chưa được người dân quan tâm đúng mức. Gần đây, qua điều tra tại 100 hộ trồng HKH, chỉ có 2% số hộ áp dụng đầy đủ các biện pháp kỹ thuật chăm sóc cho cây, 15% số hộ phòng trừ sâu bệnh cho cây, 31% số hộ phát cỏ 1 - 2 lần trong năm, đặc biệt có đến 67% số hộ không hề tác động bất kỳ biện pháp kỹ thuật nào mà chỉ thu hái quả. Vì thế, cây chậm sinh trưởng và phát triển, năng suất thấp, chất lượng kém, quả nhỏ, bị rụng nhiều.

Năm 1994, khi Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp (CASRAD) tiến hành nghiên cứu tại Bắc Kạn, đã nhận thấy cây HKH Bắc Kạn là một sản phẩm bản địa, một nguồn gen quí có từ lâu đời trong hệ sinh thái hồ Ba Bể, là cây có thể xóa đói giảm nghèo. Tuy vậy, để phát triển HKH từ trong vườn nhà, đồi rừng, trở thành sản phẩm hàng hóa đặc hữu, CASRAD và nhiều nhà khoa học đã phải bám trụ trên 10 năm tại 3 huyện thuộc vùng HKH Bắc Kạn. Nhiều dự án phát triển HKH đã được thực hiện, tập huấn trên 500 lượt hộ nông dân về kỹ thuật thâm canh hồng, xây dựng 33 ha mô hình trồng mới.

Ông Phạm Hữu Tăng, Chủ tịch UBND xã Quảng Khê (Ba Bể), cho biết, ngoài các vườn hồng rải rác, xã đang có kế hoạch trồng 50 ha HKH tập trung ở các thôn Nà Chom, Tổng Chảo, Pù Lùng, Chợ Lèng, Nà Lẻ, để biến thành vùng HKH đặc sản, có điều kiện thâm canh, nâng cao chất lượng và giá trị hàng hóa. Tất cả 11 xã của huyện Ngân Sơn đều trồng HKH, một số hộ có hàng nghìn mét vuông hồng.

Theo ông Hoàng Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Ngân Sơn, huyện xác định HKH là cây hàng hóa, nên đã có kế hoạch trồng 200 ha trong 5 năm tới. Ông Nông Văn Tiến, Phó Chủ tịch UBND xã Hà Hiệu, lạc quan về giá trị kinh tế của HKH: “Tuy trồng tự phát rải rác từ nhiều năm, nhưng trên 20 ha HKH của xã đã mang lại nguồn thu đáng kể cho đồng bào, năm nay giá hồng bán tại vườn nhà là 15.000 - 20.000 đồng/kg. Nếu đóng gói có nhãn hiệu và logo “HKH Bắc Kạn” thì giá cao hơn nữa”.

Tiến sĩ Đào Thế Anh, Giám đốc CASRAD, cho biết, HKH Bắc Kạn là sản phẩm thứ 21 được bảo hộ chỉ dẫn địa lý (có 2 sản phẩm của nước ngoài). Đây là một kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, ông Đào Thế Anh khẳng định, chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể. Cho nên không thể bằng lòng dừng tại đó, mà cần phải tiếp tục thực hiện các hoạt động quản lý và khai thác sản phẩm sau khi được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, thành lập Hiệp hội sản xuất và kinh doanh HKH Bắc Kạn để phát triển thành vùng hàng hóa. Hơn nữa, có được kết quả đáng khích lệ này, rõ ràng không thể thiếu sự hợp tác chặt chẽ giữa: nhà nông, nhà khoa học, nhà quản lý. Muốn HKH Bắc Kạn trở thành thương hiệu trên phạm vi cả nước, phải có sự tham gia của các doanh nghiệp.

Ông Trần Mạnh Chiến, Giám đốc Công ty Thực phẩm sạch Big Green (Hà Nội), sau khi khảo sát tại vườn, nếm thử, phân tích và so sánh với các sản phẩm cùng loại, đánh giá HKH Bắc Kạn có ưu điểm, nhưng chưa có cơ sở đảm bảo bền vững. Ông Chiến cho rằng: “Doanh nghiệp không thể thỏa mãn với Chỉ dẫn địa lý của HKH Bắc Kạn, bởi chúng tôi phải cam kết với khách hàng là sản phẩm của Big Green luôn luôn đảm bảo chất lượng, mẫu mã, bao bì, đi liền với hướng dẫn cách bảo quản, cách sử dụng. Cho nên, các chủ hàng HKH Bắc Kạn cũng phải cam kết đầy đủ như vậy đối với khách hàng của doanh nghiệp. Hiện nay do chưa có đầu mối bán hàng chính thống là Hiệp hội HKH Bắc Kạn, nên doanh nghiệp chúng tôi chưa dám mua với số lượng lớn, mỗi tuần lễ chỉ khoảng 300 kg”.

Tin rằng trong tương lai gần, các cấp chính quyền của tỉnh Bắc Kạn sẽ xúc tiến mối liên kết “4 nhà”, để tạo cơ sở phát triển vững chắc cho HKH Bắc Kạn./.

Trần Lê