Lợi ích và cách trồng gấc

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 25/10/2010
Ngày cập nhật: 27/10/2010

Công dụng của trái gấc

Lá gấc non dùng làm rau xanh trong các món xào nấu. Thịt quả gấc có nhiều dược tính vô cùng quý giá, được dùng làm nguyên liệu chế biến dầu gấc và các loại sản phẩm dược cao cấp điều trị một số bệnh về gan mật, ung bướu, các loại mỹ phẩm cao cấp làm đẹp, chống lão hóa…

Màng của hạt gấc giúp tạo sữa cho phụ nữ mang thai, thịt quả gấc chứa nhiều vitamin A nên dùng điều trị bệnh “khô mắt” cho trẻ em. Hạt gấc có đặc tính “làm mát” nên được sử dụng trong các bệnh lý gan, lách, vết thương, máu tụ, sưng tấy, mụn mủ…

Gấc còn có tác dụng giúp tăng cường thị lực, tăng sức đề kháng, làm giảm LDL cholesterol và phòng ngừa các bệnh lý về tim mạch… ngăn ngừa các bệnh ung thư như: ung thư tiền liệt tuyến, ung thư gan và xơ gan, ung thư đại tràng và ung thư vú...

Trong tinh dầu gấc hàm lượng vitamin E rất cao. Có thể sử dụng phần thịt bao vỏ hạt của trái gấc chín để ăn tươi hay chế biến ở nhiệt độ dưới 70 độ C nhằm bổ sung vitamin A cho trẻ em, người già và hỗ trợ điều trị cho những người có bệnh về gan mật, thừa cholesterol, ung bướu… như một loại thực phẩm chức năng hoàn toàn tự nhiên.

Cách trồng gấc

Trồng gấc vào đầu mùa mưa (cuối tháng 3 - 4 dương lịch).

Trồng bằng hạt: Khi đem trồng nên chọn những hạt no tròn, đầy đặn để có tỷ lệ cây cái cao, loại bỏ bớt những hạt nhỏ dài, vặn vẹo vì thường là cây đực. Trước khi gieo cần mài mỏng bớt lớp vỏ cứng hoặc ngâm hạt trong dung dịch acid sunfuric dưới 10% trong một ngày, sau đó ngâm nước cho vỏ hạt mềm, gieo sẽ dễ nẩy mầm.

Có thể gieo trực tiếp ở các hố đã chuẩn bị sẵn phân hữu cơ hoai. Mỗi hố cách nhau 4 - 5 m, giữ ẩm cho hạt mau nẩy mầm. Một hố để lại chừng 2 - 3 cây/hốc. Khi cây ra trái nếu có cây đực nhiều thì tỉa bỏ bớt, chỉ chừa tỷ lệ 1 dây đực/5 - 6 dây cái là được.

Trồng bằng hom thân: Có thể nhân giống vô tính cây gấc bằng cách giâm hom thân. Chọn những đoạn cành bánh tẻ (tức không quá già hoặc quá non) ở những cây gấc cho năng suất và chất lượng cao để làm hom trồng. Cắt cành ra từng đoạn từ 40 - 50 cm, giâm ngay vào hốc đã chuẩn bị sẵn (nên xử lý nhún đầu hom vào nước vôi, các dung dịch thuốc trừ nấm bệnh như Benlate C hoặc Rovral 2 - 4 phần ngàn, ngâm 5 - 10 phút để chống thối cành). Đặt gốc dây hom sâu 5 - 7 cm, lấp đất và chừa ngọn 2 - 3 đốt, rồi che mát bớt nắng, tưới nước giữ ẩm. Khi mầm gấc nhú lên thành dây thì làm giàn cho gấc leo.

Để gốc tái sinh: Cuối mùa khô, trước khi có mưa chuyển mùa, nên cắt gốc gấc chỉ để lại khoảng 10 - 15 cm, dọn vệ sinh giàn cũ, xới xáo quanh gốc, bón thêm phân các loại. Khi tưới nước đủ ẩm hoặc có mưa xuống thì từ các mắt ở gốc gấc sẽ nẩy mầm và phát triển thành cây cho năm sau.

Cần làm giàn cho gấc leo: Một gốc gấc chăm sóc cắt tỉa tốt và cân đối cần diện tích giàn để leo khoảng 8 m2. Có giàn leo đủ, gấc mới ra nhiều quả và đặc biệt nếu cho leo giàn ngang quả sẽ nhiều hơn.

Có thể tận dụng các hàng cây trồng có sẵn rồi giăng dây thép, dây nhựa tạo thành các ô rộng 30 x 30 cm để gấc leo. Cuối mỗi đợt hoa, cắt bớt các nhánh con không có hoa để tập trung nuôi quả. Thường xuyên làm cỏ, xới nhẹ đất quanh gốc cách từ 25 - 30 cm, bón thêm phân các loại để kích thích rễ phát triển.

Bón phân: Nên bón lót mỗi gốc gấc 10 - 15 kg phân hữu cơ, phân chuồng hoai mục. Sau khi cây mọc được hơn 30 ngày, dùng phân hỗn hợp NPK để bón cho gấc (mỗi hốc 0,5 kg) để cây sinh trưởng mạnh cho nhiều trái, trái to. Có thể phun chất kích thích tố NAA (Naphthalen Acetic Acid) ở nồng độ 25 - 100 ppm (phần triệu) trong giai đoạn cây còn nhỏ có 1 - 2 lá, sẽ làm tăng số hoa cái trên cây sau này.

Tưới và thoát nước: Cây gấc rất sợ úng nhưng lại cần đất đủ ẩm, do đó phải tưới đủ nước vào mùa khô và thoát nước ở gốc cây cho tốt vào mùa mưa. Cây gấc cần nước nhiều nhất ở giai đoạn ra hoa và phát triển của trái, thiếu nước trong giai đoạn này sẽ làm hoa rụng, trái phát triển kém, năng suất thấp, nên cần lấy rơm rạ, thân chuối cây chẻ đôi, bèo lục bình… phủ kín gốc gấc nhằm giảm thiểu bốc hơi nước và chống cỏ mọc.

Thụ phấn nhân tạo: Gấc thường có dây đực, dây cái riêng (cây đơn tính) nếu chỉ nhờ chủ yếu gió, sâu bọ, ong bướm... thụ phấn thì lượng trái hạn chế, nên cần thụ phấn nhân tạo mới cho năng suất cao. Bằng cách dùng bông ướt lấy phấn trên đầu nhụy của hoa đực bôi đều lên núm của hoa cái vào thời điểm hoa đực và hoa cái đã nở đều (tốt nhất từ 9 - 12 giờ sáng).

Khi được thụ phấn, nụ hoa cái sẽ đậu trái và khoảng 5 - 6 tháng sau thì cho thu hoạch. Nếu chăm sóc phân, nước tốt, thụ phấn đầy đủ, một gốc gấc có thể cho thu hoạch hàng chục ki-lô-gam quả./.

Kỹ sư Nguyễn Văn Thước