Tiền Giang: Xây dựng thương hiệu cho sa pô Mặc Bắc

Nguồn tin: Tiền Giang, 12/01/2011
Ngày cập nhật: 14/1/2011

Ở Châu Thành (Tiền Giang), sa pô là loại cây ăn trái có lợi thế cạnh tranh đứng thứ 2 sau vú sữa Lò Rèn - Vĩnh Kim. Trải qua những giai đoạn thăng trầm do biến động giá cả trái sa pô trên thị trường, giờ đây, Châu Thành đang khôi phục lại vị thế loại cây ăn trái thế mạnh này, mở ra triển vọng phát triển cho vùng chuyên canh sa pô ven sông Tiền.

Ông Nguyễn Văn Hòa, ấp Mỹ, Kim Sơn gắn bó với cây sa pô gần 30 năm

Vùng chuyên canh qua những thăng trầm

Theo Hội làm vườn huyện Châu Thành, cây sa pô xuất hiện đầu tiên ở xã Bình Đức (Châu Thành) từ những năm cuối thập kỷ 70 của thế kỷ trước. Đến những năm đầu thập kỷ 80, cây sa pô bắt đầu phát triển sang các xã phía Tây của Bình Đức. Sau khi cây dầu bạc hà mất vị thế ở vùng đất này, người dân bắt đầu chuyển đổi mạnh mẽ sang trồng sa pô và cây ăn trái này nhanh chóng trở thành lợi thế cạnh tranh bậc nhất của huyện. Đến nay, cây sa pô phát triển rộng khắp 20 xã của huyện với diện tích gần 2.000 ha nhưng trồng tập trung và chiếm diện tích lớn nhất ở các xã Song Thuận, Kim Sơn, Phú Phong, Đông Hòa, Vĩnh Kim, Bàn Long - và hầu hết sa pô đang trồng trong vùng đều là giống sa pô Mặc Bắc.

Tuy nhiên, từ khi "bám rễ" trên đất Châu Thành đến nay, cây sa pô đã trải qua không ít thăng trầm. Những nông dân trồng sa pô lâu năm ở khu vực ven sông Tiền cho biết đã có lúc giá sa pô tăng rất cao, người dân ùn ùn trồng sa pô. Nhưng cũng có lúc, trái sa pô tuột giá thảm hại, người dân nhiều nơi đua nhau đốn sa pô để trồng những cây khác hiệu quả hơn. Nông dân nơi đây cũng điêu đứng. Nhưng dù có lúc hưng thịnh hay thoái trào, cây sa pô ở ven sông Tiền vẫn giữ được một vị thế nhất định.

Ông Nguyễn Văn Hòa, ấp Mỹ, xã Kim Sơn, người gắn bó với cây sa pô gần 30 năm, kể lại: Thời kỳ huy hoàng nhất của cây sa pô là khoảng những năm đầu thập kỷ 90. Lúc đó, người dân ai nấy cũng trồng sa pô, giá sa pô tăng cao giúp người dân vùng này phất lên nhanh chóng. Sau thời gian huy hoàng đó, giá sa pô tuột thê thảm, thu hoạch sa pô không đủ trả tiền công, nhiều hộ bỏ sa pô chín không thu hoạch. "Nhưng dù thế nào, so với nhiều loại cây ăn trái khác, cây sa pô vẫn hiệu quả hơn. Vì thế, hiện tổ 6 của ấp Mỹ có khoảng 30 hộ thì hầu hết đều trồng sa pô và nhà nào cũng xây nhà tường nhờ vào cây này" - ông Hòa dẫn chứng rồi nói vui: "Khu này không còn gọi là vườn sa pô nữa mà là "rừng" sa pô mới đúng".

Xác lập lại vị thế cho sa pô Mặc Bắc

Khoảng 2 - 3 năm trở lại đây, trái sa pô giữ giá ổn định đảm bảo người trồng sa pô sống được. Đặc biệt, năm 2010, giá sa pô ở mức cao từ 8.000 - 12.000 đồng, nhiều hộ thu nhập trên 100 triệu đồng/ha. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đã không ít lần trái sa pô rớt giá, nhiều khu vực nông dân chặt hạ cây sa pô để chuyển sang trồng vú sữa, sầu riêng... Dù thời gian gần đây, giá sa pô ở mức cao, nhưng nhiều người vẫn cho rằng, giá cả và đầu ra trái sa pô vẫn bấp bênh, bởi, không nằm ngoài "điệp khúc" được mùa rớt giá của trái cây Việt Nam.

Trong khi đó, theo giới chuyên môn, vùng đất này được phù sa bồi đắp, nước ngọt quanh năm rất thích hợp phát triển cây sa pô và vú sữa nên cần phải giữ và phát triển diện tích trồng cũng như thương hiệu 2 loại trái cây trên. Song theo tính toán của nhiều nông dân, cây vú sữa có lợi thế là cây đặc sản có giá trị cao, mang lại lợi nhuận cao khi trúng giá, nhưng bất lợi lớn của loại cây ăn trái đặc sản này là chỉ cho thu hoạch 1 mùa trong năm nên khi xảy ra rớt giá sẽ bị lỗ. Còn sa pô lại khác. "Dễ trồng, năng suất cao, cho thu hoạch nhiều lần trong năm (một năm cây sa pô có thể cho thu hoạch đến 8 lần), nếu lỗ đợt này có thể bù vào đợt khác. Vì thế, giá sa pô có lúc lên lúc xuống nhưng tính chung cả năm, người trồng vẫn có lời hay ít nhất huề vốn" - ông Huỳnh Văn Nghi, Chủ tịch Hội Làm vườn xã Kim Sơn, lý giải về sự gắn bó của những nông dân đối với sa pô. Song, cũng phải nhìn nhận thực tế, chính cách tự ai nấy làm, tự "bơi" đầu ra trong thời gian qua mà người trồng sa pô gặp rất nhiều khó khăn và luôn lo lắng mỗi khi vào thời điểm thu hoạch. Để cây sa pô phát triển bền vững, cần có sự hỗ trợ, "hà hơi" giúp sức của các ngành, các cấp.

Nhận thấy được những yêu cầu trên, từ năm 2008, Hội làm vườn huyện Châu Thành xúc tiến việc xác định địa danh, khảo sát vùng sản xuất, khảo sát chất lượng trái, quy trình sản xuất và thực trạng sản xuất của các cơ sở có sản phẩm trong vùng làm cơ sở lập hồ sơ đăng ký nhãn hiệu hàng hóa tập thể cho sa pô Mặc Bắc. Đến nay, hồ sơ đăng ký nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm sa pô Mặc Bắc Kim Sơn đã hoàn tất và đang trình các cơ quan chức năng, các cấp. Theo đó, vùng sản xuất đăng ký nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm sa pô Mặc Bắc Kim Sơn ở 6 xã Song Thuận, Kim Sơn, Phú Phong, Bàn Long, Đông Hòa, Vĩnh Kim với diện tích 852,523 ha của 2.903 hộ trồng.

Song song với việc xúc tiến lập hồ sơ xin đăng ký nhãn hiệu tập thể cho sa pô Mặc Bắc, tổ hợp tác đầu tiên của những người trồng sa pô ở ấp Mỹ, xã Kim Sơn đã được thành lập. Nói về mục đích thành lập tổ hợp tác, ông Nguyễn Quốc Tuấn, Tổ trưởng cho biết, tổ hợp tác ra đời trong điều kiện còn rất nhiều khó khăn nên mục tiêu trước mắt là tập hợp nông dân trồng sa pô lại hỗ trợ nhau về kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. Mặt khác, qua đây, tổ hợp tác có thể tranh thủ được sự hỗ trợ từ các cơ quan, đơn vị các cấp. Cụ thể, vừa rồi, Viện nghiên cứu cây ăn quả miền Nam đã hướng dẫn đoàn công tác đại diện 15 nước đến tìm hiểu về tình hình sâu bệnh trên sa pô và hỗ trợ thuốc, hướng dẫn phương pháp phòng trị bệnh hiệu quả trên sa pô cho các tổ viên của tổ hợp tác.

Còn về định hướng phát triển cho vùng đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, ông Lê Văn Ri, Chủ tịch Hội làm vườn huyện cho biết, trước mắt, Hội làm vườn huyện phối hợp với các ngành, các cấp tổ chức lại sản xuất bằng cách liên kết nông dân lại với nhau vào trong tổ hợp tác hay hợp tác xã; tổ chức các lớp tập huấn hướng dẫn kỹ thuật cho người trồng sa pô. Sau khi nhãn hiệu hàng hóa tập thể sa pô Mặc Bắc Kim Sơn được công nhận, Hội Làm vườn huyện sẽ cùng các ngành chức năng hướng sản xuất sa pô theo hướng VietGAP.

Theo tài liệu khuyến nông của tỉnh Tiền Giang, ngoài Châu Thành (Tiền Giang), giống sa pô Mặc Bắc còn được trồng nhiều ở Cần Thơ, Vĩnh Long. Cây cao tán rộng hơn sa pô Xiêm. Lá cây màu xanh nhạt, nhỏ; trái to nặng khoảng 200 - 300 g; thịt trái mịn, thơm hơi nhão và lạt hơn sa pô Xiêm. Giống sa pô này phát triển nhanh, mau cho trái và cho năng suất cao hơn sa pô Xiêm. Hiện nay, giống sa pô Mặc Bắc được người dân rất ưa chuộng.

Còn qua kết quả phân tích chất lượng trái sa pô Mặc Bắc: trái sa pô khi chín rất ngọt, mùi thơm nhẹ, mát, dễ tan, rất có ích cho người già, trẻ em, người có bệnh dạ dày và đường ruột; giá trị dinh dưỡng của trái cao: VitaminC 8,9 - 44,1 mg/100 g; axít từ 0,09 - 0,15%; pH từ 5 - 5,3; độ khô 17,4 - 23,7; độ brix, đường tổng số từ 11,14 - 20,43%...

Ngô Văn