Sầu riêng Khánh Sơn: Đánh thức "vương quốc" trái cây

Nguồn tin: Báo Công Thương, 29/06/2011
Ngày cập nhật: 1/7/2011

Anh Cao Văn Sang bên những cây sầu riêng bắt đầu vào vụ...

Sầu riêng cơm vàng hạt lép Khánh Sơn là sản phẩm nông nghiệp đầu tiên của Khánh Hòa được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp chứng nhận sở hữu nhãn hiệu (tháng 3/2011).

Gần 5 năm qua, trái sầu riêng vỏ mỏng, cơm vàng, hạt lép được trồng trên đất Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa đã tiêu thụ mạnh ở những nơi mà trái sầu riêng Nam bộ vẫn thống lĩnh như: TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bến Tre, Trà Vinh, An Giang, Vĩnh Long… Cái tên “sầu riêng cơm vàng hạt lép Khánh Sơn” thường bị mạo danh tại những hàng sầu riêng không rõ xuất xứ để bán chạy hàng hơn bởi khi sầu riêng Nam bộ hết mùa thì sầu riêng Khánh Sơn mới bắt đầu có mặt trên thị trường, hương vị, chất lượng lại “ăn đứt”. Từ năm 2007 đến nay, các đầu nậu sầu riêng Nam bộ đã không ngại đường xá xa xôi, hiểm trở, đổ bộ đến vùng đất “đèo heo hút gió” này để tranh mua trái tại vườn.

Làm giàu từ trái sầu riêng

Khánh Sơn là một huyện miền núi nằm phía tây nam tỉnh Khánh Hoà, cách trung tâm thành phố Nha Trang hơn 80 km. Mặc dù, khí hậu thổ nhưỡng Khánh Sơn rất tốt, nhưng dân cư lại thưa thớt, gần 75% là người dân tộc Răk-Lây. Sau những vụ mùa cà phê thất bại, cuối năm 1999, các cán bộ nông nghiệp huyện đã mang trên 2.000 cây sầu riêng giống từ Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam về đưa cho nông dân trồng thí điểm. Sau 4 năm trồng thí điểm (2005), khi trái sầu riêng Khánh Sơn với ưu điểm vỏ mỏng, thịt ráo, cơm vàng, hạt lép, độ thơm ngon cao đã được thị trường ưa chuộng, các hộ trồng sầu riêng ở Khánh Sơn vui mừng không kể trước hiệu quả kinh tế bất ngờ do cây sầu riêng mang lại (1 triệu đồng/cây). Năm 2006, phòng nông nghiệp huyện Khánh Sơn đã xây dựng và triển khai đề án 500 ha đất chuyên canh cây sầu riêng, thực hiện chính sách hỗ trợ người dân về giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc từ khâu đào hố, chuẩn bị đất, bón phân, tỉa cành, phòng trừ sâu bệnh. Trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số được hỗ trợ 100% cây giống, mỗi hộ từ 30 - 50 cây giống, những hộ khó khăn khác được áp dụng chương trình trợ giá, trợ cước… Hiện nay, cây sầu riêng đã trở thành cây trồng chủ lục của huyện Khánh Sơn với tổng diện tích trồng gần 700 ha và đã có trên 300 ha sầu riêng đang vào mùa thu hoạch.

Một trái sầu riêng Khánh Sơn có thể mang trọng lượng rất cao trung bình từ 4 - 5 kg, có trái nặng đến 7 - 8 kg. Cũng giống sầu riêng Moong Thoong - Thái Lan, nhưng những nơi khác trồng, hiệu quả và chất lượng đều không bằng ở đây. Đặc biệt, vụ mùa sầu riêng ở Khánh Sơn luôn sau vụ mùa của các tỉnh Nam bộ từ 1,5 tháng - 2,5 tháng. Đây cũng chính là ưu thế cạnh tranh của loại sầu riêng này. Khi sầu riêng Nam bộ hết mùa thì sầu riêng Khánh Sơn mới bắt đầu có mặt trên thị trường. Các thương lái sẵn sàng ứng vài trăm triệu đồng khi cây sầu riêng vừa trổ bông mà không cần biết giá bán đích thực khi thu hoạch là bao nhiêu. Có người vì sợ mình là "người đến sau", không mua được hàng nên ngoài việc sẵn sàng cho nông dân ứng tiền, họ còn đồng ý mua hơn người khác 1 giá tại thời điểm thu hoạch.

Trái sầu riêng đã mở ra cơ hội mới cho người dân Khánh Sơn phát triển kinh tế, vươn lên xóa đói, giảm nghèo. Các nhà vườn cũng đã liên kết với nhau để trao đổi kinh nghiệm, kỹ thuật, hợp tác làm ăn… Đặc biệt, trước khi UBND huyện Khánh Sơn chính thức đăng ký nhãn hiệu độc quyền “sầu riêng cơm vàng hạt lép Khánh Sơn”, một trong những nhà vườn trồng đầu tiên (năm 1999), đạt hiệu quả cao đã bắt kịp thị hiếu và sức cạnh tranh của thị trường, tháng 9/2008, ông Đặng Tài Hổ đã kết hợp cùng anh ruột là Đặng Tài Bảy đăng ký và được cấp chứng nhận nhãn hiệu “Sầu riêng Bảy Hổ cơm vàng hạt lép” (4/2010).

Ông Đặng Tài Hổ bộc bạch: “Cảm ơn chương trình 743 của Nhà nước đã hỗ trợ cho dân nghèo Khánh Sơn trồng cây sầu riêng. Năm 1999, gia đình tôi chỉ trồng 2 ha và năm 2003 thu hoạch vụ đầu tiên. Hiện nay, gia đình anh em tôi có 23 ha cây và ước tính năm nay thu hoạch xấp xỉ 100 tấn. Nhiều cây trồng từ năm 1999 ra gần 100 trái. Ngoài sầu riêng, gia đình chúng tôi còn trồng thêm 700 cây mít nghệ, chất lượng cũng rất ngon. Những năm gần đây, thương lái đến tận nhà, tận vườn nên chúng tôi không có để bán lẻ ra ngoài. Tuy nhiên, từ hiệu quả kinh tế bất ngờ và được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng, sầu riêng Khánh Sơn đã rơi vào tình trạng vàng thau lẫn lộn. Nhiều con buôn lừa bịp người tiêu dùng, gắn mác Khánh Sơn lên sầu riêng được trồng ở những nơi khác và bày bán khắp nơi, ngay cả trong các siêu thị lớn. Chúng tôi rất bức xúc vì chất lượng độc đáo của trái đã bị lợi dụng. Chính vì điều này, gia đình đã đi đăng ký nhãn hiệu riêng”.

Ông Nguyễn Trọng Lâm - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện - cho biết: “Sau khi chính thức "trình làng" tại Hội chợ Hàng nông sản năm 2007, sầu riêng Khánh Sơn đã được người tiêu dùng ưa chuộng. Ngay những người sành ăn sầu riêng và sống ở xứ sở sầu riêng nổi tiếng miền tây Nam bộ đều ngỡ ngàng khi ăn thử. Sau đó, sầu riêng Khánh Sơn không chỉ bắt đầu có mặt tại các thị trường lớn trong nước mà còn được xuất khẩu dưới nhãn mác khác, gây bức xúc cho các hộ nông dân trồng trái đích thực. Đây là động lực để chúng tôi tiến hành xây dựng đề án đăng ký nhãn hiệu độc quyền; đồng thời đó cũng là nền tảng, động thái tích cực để phát triển bền vững, giữ gìn thương hiệu, tiến tới đăng ký nhãn hiệu cho những loại nông sản đặc sắc khác, khẳng định cơ sở pháp lý bảo hộ cho nông sản chủ lực trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, xã hội của địa phương...”.

Đánh thức "vương quốc" trái cây

Trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội huyện Khánh Sơn giai đoạn 2011 - 2015, huyện đã chú trọng quy hoạch ngành nông nghiệp, quy hoạch sử dụng đất đồng bộ cho từng vùng, từng loại cây trồng vật nuôi chủ yếu; ưu tiên quy hoạch các vùng chuyên canh trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao như: sầu riêng, chôm chôm, măng cụt, mít nghệ, chuối, mía tím,…

Theo đánh giá của các nhà khoa học, với đặc thù đất đỏ bazan (chiếm trên 71%), đất phù sa (chiếm gần 5%), độ pH từ 5 - 6, độ phì khá, biên độ nhiệt giữa ngày và đêm cao nên Khánh Sơn đã cho ra đời những trái sầu riêng có chất lượng rất đặc sắc hơn hẳn những nơi khác. Thực tế từ nhiều năm qua, Khánh Sơn đã có nhiều loại cây trái nổi tiếng như mít, chuối, quýt, măng cụt, mía tím…; song, từ hiệu quả kinh tế cao, chất lượng độc đáo của trái sầu riêng, địa danh Khánh Sơn đã được cả nước biết đến, đông khách đến mua bán, tham quan, tìm hiểu...

Nằm cách thị trấn Tô Hạp gần 10 km về hướng Tây (thôn Liên Bình, xã Sơn Bình), vườn sầu riêng của anh Cao Văn Sang được coi là một trong những khu vườn quy mô và đạt hiệu quả cao. Sau 2 hàng cau là bạt ngàn cây sầu riêng sum suê, nặng trĩu trái. Trong nụ cười rạng rỡ, anh Sang cởi mở: “Quê ở Quảng Ngãi, tôi theo ba mẹ vào Lâm Đồng làm vườn từ lúc bé. Tôi mê vườn và quyết tâm làm giàu từ vườn. Năm 2005, tôi được ăn sầu riêng Khánh Sơn và đã lặn lội tìm đến đây ngay. Bằng cảm nhận thực tế, sau một tuần, tôi xác định: sự màu mỡ của đất, kết hợp với thời tiết rất thuận lợi, Khánh Sơn chính là vương quốc của trái cây. Năm 2006, tôi cùng gia đình quyết định dọn về Khánh Sơn mua đất lập nghiệp. Hiện nay, tôi có trên 10 ha sầu riêng. Năm 2010, tôi thu vụ đầu 22 tấn, được 440 triệu đồng. Năm nay, tôi mới bắt đầu vào vụ thu chính, ước tính khoảng 100 tấn. Hiện tôi vẫn tiếp tục phát triển diện tích trồng cây ăn trái. Ngoài sầu riêng, quýt, tôi còn có trên 2.000 bụi chuối, gần 1.000 cây măng cụt và trên 150 cây chôm chôm. Tôi tin chắc, giống cây gì được trồng ở đây cũng sẽ ngon hơn trồng ở những nơi khác…”.

Vậy là "vương quốc" trái cây Khánh Sơn đã được đánh thức từ cây sầu riêng cơm vàng hạt lép. Nếu phát huy có hiệu quả những lợi thế về thổ nhưỡng để phát triển kinh tế xã hội địa phương, chắc chắn trong tương lai không xa, Khánh Sơn sẽ trở thành điểm đến không chỉ của thương lái trong nước...

Quỳnh Mỹ