Thanh long vào Mỹ - vướng luật FSMA

Nguồn tin: Khoa Học Phổ Thông, 09/12/2011
Ngày cập nhật: 11/12/2011

Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm (Food Safety Modernization Act - FSMA) của Mỹ có hiệu lực từ đầu năm 2011 nhưng các doanh nghiệp Việt Nam chưa biết hoặc chưa chủ động vượt qua. Ba tuần qua, một số doanh nghiệp xuất khẩu thanh long bị vướng bởi đạo luật này. Vẫn là Cơ quan quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ (FDA) nhưng khi áp dụng FSMA thì xảy ra sự cố và doanh nghiệp xuất khẩu thanh long chịu thiệt.

Thanh long bị “nằm” tại cảng

Ít nhất có 11 container thanh long xuất khẩu vào Mỹ bị “nằm” tại cảng. Đó mới chỉ là phản ánh của hai doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang Mỹ trong một hội thảo do Cục xúc tiến thương mại vừa mới tổ chức mới đây. Trong số này có 8 container của Công ty CP chiếu xạ An Phú không được thông quan vì bị “kết luận” do dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt quá mức cho phép. Ông Hồ Văn Quang, giám đốc Công ty An Phú bức xúc: Những chỉ tiêu dư lượng thuốc BVTV không được phía Mỹ quy định giới hạn bao nhiêu và đáng nói là trước đó không hề có quy định này.

Ông Mai Xuân Thìn, giám đốc Công ty xuất khẩu Rồng Đỏ, đã từng có kinh nghiệm 3 năm xuất thanh long sang Mỹ cho biết, công ty đã bị “giữ” 3 container thanh long tại cảng để kiểm tra theo FSMA. “Công đầu tiên bị giữ 4 ngày, công thứ 2 bị giữ 7 ngày, công thứ 3 bị giữ 2 ngày để kiểm tra. Khi không quá mức dư lượng thì phía Mỹ mới cho xuống tàu”. Theo ông Thìn: FDA đã không giải thích gì khi nâng tần suất kiểm tra lên 100% so với trước đây là 10%. Thời gian kiểm tra là mối đe dọa đối với thanh long tươi xuất khẩu vào Mỹ bằng đường biển. Công ty Rồng Đỏ phải tạm dừng xuất khẩu vì lo lắng cho số phận của những lô hàng thanh long tươi trên biển mất 25 - 26 ngày, cộng thêm 2 - 7 ngày “nằm” cảng sẽ hư hỏng hay giảm phẩm cấp...

Thiếu thông tin!

Trước đây phía Mỹ rất “căng” về việc xây dựng chuỗi cung ứng thanh long xuất khẩu. Doanh nghiệp đã làm đầy đủ các yêu cầu, kể cả chấp nhận việc chiếu xạ thanh long (duy nhất đòi hỏi của Mỹ). Các nhà khoa học và quản lý cho rằng, đã đầu tư nhiều chất xám và đưa đủ loại mô hình thực hành nông nghiệp tốt - GAP như GlobalGAP, AseanGAP và VietGAP vào sản xuất thanh long. Hai cơ quan chuyên ngành bảo vệ thực vật Việt Nam và Mỹ đã kiểm tra và cấp mã số vùng trồng thanh long cho phép xuất khẩu vào Mỹ. Việc cấp mã số thực hiện trên vùng canh tác đã đạt được tiêu chuẩn GAP. Về thương mại, hai bên cũng đã xác lập hệ thống (chuỗi) các doanh nghiệp: thu mua, đóng gói - chiếu xạ - xuất khẩu - nhập khẩu thanh long xuất xứ từ Việt Nam vào thị trường Mỹ; thực hiện nghiêm Luật chống khủng bố sinh học. Năm 2010, Mỹ ban hành luật FSMA theo cách đăng tải lên trang web của Bộ nông nghiệp Hoa Kỳ. Trong khi đó hai cơ quan bảo vệ thực vật Việt Nam và Mỹ và doanh nghiệp xuất nhập khẩu vẫn cứ làm theo “đường mòn” tạo dựng từ năm 2009. Không ít ý kiến than phiền, vì sao hai cơ quan này không có thông báo triển khai hay chuyển tải cho các doanh nghiệp xuất khẩu trái cây Việt Nam những yêu cầu của FSMA. Đối với bạn hàng nhập khẩu thanh long Việt Nam vào Mỹ, không lẽ “không biết” luật FSMA và thời điểm áp dụng cho mỗi nước để thông tin cho đối tác chuẩn bị vượt qua “hàng rào”. Trong sự việc này, điều cần phải làm rõ và minh bạch thông tin về mức dư lượng tối đa của các hóa chất có trong trái thanh long chưa được phía Mỹ công bố. Mỹ có trồng thanh long ở Hawaii, Florida nhưng chưa có quy chuẩn hàng hóa vì thế muốn thực hiện “hài hòa” cho thanh long Việt Nam cũng không được. Các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu không thường xuyên cập nhật luật lệ, thông tin quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm của nước nhập khẩu... là bài học đắt giá nhất.

Chủ động quản lý chất lượng

Các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan khoa học đã sớm đưa ra khuyến cáo về chất lượng nông sản xuất khẩu. Ngoài chất lượng tốt nhất của trái cây/từng giống/vùng trồng, thị trường cần các chứng chỉ về tiêu chuẩn sản xuất và đánh giá về an toàn thực phẩm. Mọi loại trái cây vào châu Âu, Mỹ phải chứng nhận sản xuất đạt GAP. Nông sản xuất khẩu cần phải vượt qua các yêu cầu của quản lý quốc tế về bảo vệ sức khỏe cây trồng vật nuôi (SPS); phải có chứng nhận không có hoặc dưới mức cho phép các loại dư lượng hóa chất (trong thuốc bảo vệ thực vật và phân bón), sâu và bệnh hại cây trồng. Với trái thanh long, Việt Nam đang ở vào vị trí nhà cung cấp chủ yếu cho thị trường thế giới; vì thế, Việt Nam phải là nơi khởi đầu về tiêu chuẩn cho trái thanh long trên thị trường toàn cầu. Đối với các chuỗi cung ứng, để duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu thì phải quản lý chất lượng. Ngoài tiêu chuẩn ngoại quan như trọng lượng, tình trạng vỏ trái, tai trái, chất lượng thịt trái... các tiêu chuẩn về vệ sinh, an toàn thực phẩm cần được quan tâm theo các yêu cầu cụ thể cho từng loại trái cây, từng thị trường. Trong chuỗi cung ứng, nhà vườn tuân thủ GAP, doanh nghiệp tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng vệ sinh tiệt trùng, đóng gói, vận chuyển, giao nhận đáp ứng yêu cầu từng loại hàng hóa. Hiện tại, phần lớn các thị trường nhập khẩu trái cây (tươi và chế biến) đều có “hàng rào” chất lượng, mọi khâu thành viên trong chuỗi cần nắm để chủ động vượt qua.

Chuyên gia về chính sách thương mại của dự án Nâng cao năng lực cạnh tranh cho Việt Nam - USAID STAR Plus, ông Matthew Lantz cho biết: Việc không có trong danh sách dữ liệu về mức dư lượng tồn dư cao nhất - MRL của Mỹ là vấn đề của không chỉ trái thanh long Việt Nam, mà nhiều loại trái cây nhiệt đới như nhãn, vải, nhập khẩu từ các nước khác cũng đang gặp phải. Ông Lantz đề nghị các cơ quan nông nghiệp Việt Nam cùng làm việc với Bộ nông nghiệp Mỹ để sớm đưa ra quy chuẩn, tránh gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Minh Tuấn