Hậu Giang: Trăn trở vùng khóm: Qua rồi thời vàng son

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 22/02/2012
Ngày cập nhật: 23/2/2012

Được xem là một trong những cây trồng chủ lực, hình thành và phát triển khoảng 80 năm qua, nhưng cây khóm Hậu Giang chưa thực sự mang lại cuộc sống khá giả, sung túc cho người trồng khóm. Nguyên nhân lớn nhất chính là giá cả, đầu ra không ổn định, trong khi quá trình đầu tư sản xuất, chăm sóc rẫy khóm của người dân gặp không ít khó khăn do dịch bệnh tấn công, đất đai thoái hóa, chi phí canh tác tăng cao…

Tuy mang nhãn hiệu khóm Cầu Đúc, nhưng loại trái đặc sản này của Hậu Giang lại mất thế cạnh tranh trên thương trường, khiến người trồng khóm gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình sản xuất. Diện tích khóm Cầu Đúc dần thu hẹp theo thời gian.

“Những năm 80 của thế kỷ 20, nhiều nhà tường mọc lên san sát dọc bên bờ sông Cái Lớn chính nhờ cây khóm xuất khẩu sang thị trường Liên Xô (Nga). Diện tích khóm trên địa bàn Vị Thanh có lúc lên đến 3.600 ha, nhưng bây giờ thời vàng son của cây khóm không còn nữa” - Chủ tịch UBND TP.Vị Thanh Lâm Quang Tâm nhớ lại.

Ảnh: LÝ ANH LAM

Nỗi lo trên vùng khóm nguyên liệu

Trước thập niên 90 của thế kỷ trước, diện tích khóm Hậu Giang có lúc lên đến 7.000 ha. Thế mà hiện nay còn trên dưới 1.700 ha. Những năm qua, cây khóm đã được Nhà nước và nông dân quan tâm đầu tư phát triển. Từng bước hình thành được vùng chuyên canh tập trung có hệ thống thủy lợi, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật mới trong chọn giống, canh tác, chăm sóc,… để mở rộng diện tích trồng khóm. Các địa phương cũng đã có nhiều nỗ lực giúp người dân: xây dựng các đê bao ngăn lũ, vận động thành lập HTX, tổ hợp tác sản xuất và tiêu thụ để phục hồi diện tích khóm của tỉnh. Thế nhưng, người dân vẫn còn nhiều nỗi lo chưa được giải quyết.

TP.Vị Thanh hiện có khoảng 1.200 ha khóm, tập trung nhiều nhất ở xã Hỏa Tiến và Tân Tiến. Theo Phòng Kinh tế TP.Vị Thanh, diện tích canh tác khóm trên địa bàn còn manh mún. Người dân trồng khóm chủ yếu theo kinh nghiệm truyền thống mà ít lo đầu tư, chăm sóc theo quy trình kỹ thuật mới. Trong đó, có kỹ thuật cải tạo đất đai bị bạc màu bởi quá trình canh tác liên tục nhiều năm. Chưa kể là giống khóm đã bị thoái hóa, nhiễm bệnh cao, nhất là rệp sáp gây ra bệnh héo khô đầu lá vẫn chưa có thuốc đặc trị, làm cho chất lượng trái bị suy giảm, rẫy khóm lão hóa nhanh. Giá cả, đầu ra của trái khóm không ổn định nên người trồng khóm chưa an tâm sản xuất.

Ông Dương Văn Thanh, người trồng khóm lâu năm ở ấp Thạnh Thắng, xã Hỏa Tiến, ước tính: “1 ha khóm cho thu nhập gần 20 triệu đồng/năm, với mức thu nhập vỏn vẹn như thế, thì hộ nào có cách đầu tư giống, khoa học kỹ thuật canh tác hợp lý để kéo giảm chi phí sản xuất thì mới tạm sống được”. Bởi theo ông Thanh, chi phí canh tác, đặc biệt là phân bón tăng cao, dịch bệnh tấn công rẫy khóm ngày càng tăng. Trong khi mặt hàng khóm bán ra thị trường thường xuyên gặp cảnh rớt giá, nên đời sống của người trồng khóm không được cải thiện.

Người trồng khóm Hậu Giang chưa thực sự an tâm canh tác vì đầu ra và giá cả chưa ổn định. Ảnh: HỮU PHƯỚC

Khóm Cầu Đúc chưa thể bay xa

Theo Phòng Kinh tế TP.Vị Thanh, năm 2006, khóm Cầu Đúc tại ấp Thạnh Thắng, xã Hỏa Tiến được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận nhãn hiệu hàng hóa “Khóm Cầu Đúc Hậu Giang”. Từ đó đến nay, thành phố cùng các ngành chuyên môn của tỉnh quan tâm đầu tư hỗ trợ giống, vốn, tiến bộ khoa học kỹ thuật mới cho nông dân, trong đó có hỗ trợ giống khóm cấy mô sạch bệnh nhằm hạn chế giống bị thoái hóa, cải tạo đất đai bị kiệt quệ dinh dưỡng, phòng trừ dịch bệnh tấn công… Nhờ vậy mà từ diện tích 990 ha vào năm 2004, hiện nay đã tăng lên 1.200 ha, tập trung chủ yếu ở xã Hỏa Tiến và Tân Tiến. Tuy nhiên, giải pháp hỗ trợ này chưa đủ mạnh và đồng bộ để giúp cho đời sống người trồng khóm cải thiện hơn.

Ông Nguyễn Văn Sáu, ở ấp 7, xã Vĩnh Viễn A, huyện Long Mỹ là người gắn bó với cây khóm Cầu Đúc trên 20 năm qua cho rằng, thời gian qua do điều kiện khí hậu, dịch bệnh tấn công nhiều nên năng suất khóm có phần sụt giảm, nhưng chất lượng, hương vị đặc trưng của giống khóm Cầu Đúc hoàn toàn không thay đổi. Trong năm vừa qua, ông được Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh hỗ trợ giống khóm cấy mô sạch bệnh để canh tác, nhưng do diện tích nhỏ lẻ, sản lượng thấp nên không thể liên hệ với nhà máy mà phải bán cho thương lái, bạn hàng trên địa bàn với mức giá ngang bằng với loại khóm Queen truyền thống. Do đó, hiệu quả kinh tế cũng không mấy cải thiện so với các vụ khóm trước đây.

Theo Sở NN&PTNT Hậu Giang, việc phát triển cây khóm của tỉnh hiện nay còn bộc lộ nhiều khó khăn. Bởi đất đai bị bạc màu, giống bị thoái hóa, ứng dụng khoa học kỹ thuật chưa đồng bộ, công nghệ sau thu hoạch còn kém, nhất là chuỗi sản xuất đến tiêu thụ còn nhiều hạn chế, sản phẩm khóm tuy mang thương hiệu Cầu Đúc nhưng lại được tiêu thụ chủ yếu thông qua hệ thống thương lái, bạn hàng chứ chưa có doanh nghiệp đứng ra thu mua ổn định. Đó là chưa nói đến công nghệ chế biến trái cây còn nhỏ bé và ít, chỉ có một vài dây chuyền đóng hộp. Còn hạ tầng đê bao phục vụ sản xuất chưa hoàn chỉnh nên thường bị lũ đe dọa làm ảnh hưởng lớn đến sản xuất của người dân.

Theo các lão nông, cây khóm “bén chân” ở xã Hỏa Tiến từ đầu thập niên 1930. Thấy giống tốt, dân địa phương nhân giống ra trồng cặp bờ sông Cái Lớn, từ đó cây khóm bám rễ và trụ vững cho đến ngày nay. Còn cái tên khóm Cầu Đúc được hình thành do lúc đó ở địa phương có cây cầu đúc bằng xi măng bắc qua sông Cái Tư tại xã Hỏa Tiến. Và cái tên khóm Cầu Đúc được hình thành từ đó.

NGUYỄN NGUYỄN