Hậu Giang: Trăn trở vùng khóm - Chưa mặn mà với khóm sạch bệnh

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 22/02/2012
Ngày cập nhật: 23/2/2012

Trồng khóm theo mô hình “cấy mô sạch bệnh” là một trong những giải pháp nhằm cải thiện chất lượng trái khóm, rút ngắn thời gian sản xuất, giảm chi phí đầu tư và tăng lợi nhuận cho người nông dân. Tuy nhiên, qua 3 năm thực hiện, mô hình này vẫn chưa thật sự mang lại hiệu quả như mong muốn của người dân.

Dự án trồng khóm theo phương pháp “khóm cấy mô sạch bệnh” do Sở Khoa học và Công nghệ kết hợp với Trường Đại học Cần Thơ triển khai trong 3 năm qua (bắt đầu từ tháng 4-2008) trên diện tích 35 ha đất chuyên canh trồng khóm ở TP.Vị Thanh và huyện Long Mỹ (Hậu Giang). Qua thời gian triển khai thực hiện, tuy đã phần nào làm thay đổi được tập quán canh tác, chất lượng trái khóm, nhưng nhìn chung chưa giải quyết được điều trăn trở của người trồng khóm là thị trường đầu ra vẫn còn mập mờ, thậm chí khó khăn hơn.

* Hiệu quả bước đầu

Từ lâu, khóm Cầu Đúc (còn gọi là khóm Queen) ở Hậu Giang được nhiều người biết đến nhờ chất lượng, hương vị mà khóm ở vùng khác khó bì được. Thời gian qua, ngành nông nghiệp tỉnh nhà đã không ngừng giúp nông dân vùng khóm đầu tư, cải tiến kỹ thuật, phục tráng giống, quảng bá thương hiệu... để loại trái cây đặc sản này ngày càng phát triển. Trong đó, dự án “ứng dụng khoa học kỹ thuật phát triển vùng chuyên canh cây khóm Queen sạch bệnh” được xem là một giải pháp mới nhằm đem trái khóm sạch bệnh tới người tiêu dùng. Trước hết, là phòng trừ được dịch hại nguy hiểm thường xuyên đe dọa trên rẫy khóm.

Chặt bỏ rẫy khóm sạch bệnh.

Theo đánh giá của các ngành chức năng, trồng khóm theo mô hình “cấy mô sạch bệnh” đã thật sự giúp người dân đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất khóm để nâng cao năng suất và phẩm chất khóm Cầu Đúc. Về giống, cây khóm được cấy mô sạch bệnh đã khắc phục được các dịch hại nguy hiểm trên cây khóm, tỷ lệ trái đạt loại 1 là 90%, còn lại 10% trái loại 2… Đây quả thật là một tín hiệu đáng mừng cho người dân trồng khóm. Anh Phạm Văn Trừ, nông dân trồng khóm ở ấp 7, xã Vĩnh Viễn A cho hay: “Gia đình tôi áp dụng mô hình trồng khóm sạch trên 4 công rẫy theo khuyến cáo của chính quyền địa phương, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh từ năm 2010 đến nay. Khi áp dụng mô hình này, cây khóm ít bệnh, nhẹ chi phí đầu tư và công chăm sóc, trái đồng đều, đẹp mắt và chín sớm. Từ đó cho thấy, đây là một mô hình mới có hiệu quả cao được người dân đón nhận”.

Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Tý cho rằng: Phục hồi và phát triển cây khóm Cầu Đúc trở thành cây trồng chủ lực của tỉnh với chất lượng tốt, năng suất cao, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu, tăng thu nhập cho người dân. Dự án “ứng dụng khoa học kỹ thuật phát triển vùng chuyên canh cây khóm Queen sạch bệnh” đã giúp người dân ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất và phẩm chất của khóm Cầu Đúc, tạo ra được một giống khóm cấy mô sạch bệnh. Đồng thời, xây dựng được quy trình tổng hợp phòng trừ hiện tượng héo khô đầu lá theo hướng an toàn, hiệu quả. Qua 3 năm triển khai dự án, bước đầu mang lại hiệu quả cao trong việc thay đổi tập quán canh tác của người dân trồng khóm của tỉnh.

* Đầu ra trắc trở

Sau thời gian áp dụng mô hình trồng khóm sạch, hầu hết người dân đều thấy đây là một mô hình có hiệu quả. Tuy nhiên, hiện bà con đang có xu hướng “trở mặt” với mô hình này mà quay trở lại trồng khóm truyền thống do gặp bất lợi về thị trường đầu ra. Theo bà con trồng khóm, nhược điểm của khóm sạch là trái nhiều nước nên khó giữ được lâu, thương lái vận chuyển đi xa 2 - 3 ngày là khóm bị úng rất khó bán, thương lái địa phương không tiêu thụ. Vì thế, để bán được khóm, sau khi thu hoạch xong, bà con nào có phương tiện thì vận chuyển đến các vựa khóm để tiêu thụ, còn hộ nào không có phương tiện đành nhờ các lái quen mua trộn lẫn với khóm thường để bán với giá rẻ. Điều này làm cho cuộc sống của người trồng khóm gặp nhiều khó khăn, bởi cây khóm là nguồn thu nhập chính nhưng thị trường đầu ra thì bấp bênh.

Gia đình anh Nguyễn Văn Mến, ở ấp 7, xã Vĩnh Viễn A vừa đốn bỏ 5 công khóm trồng theo phương pháp “cấy mô sạch bệnh”. Anh Mến cho biết: “Bao đời nay, gia đình tôi đều sống nhờ vào cây khóm Cầu Đúc. Qua nhiều năm canh tác, đất bị bạc màu và giống khóm cũng dần lão hóa. Khi chính quyền địa phương vận động chuyển đổi phương pháp trồng theo mô hình “khóm sạch bệnh”, gia đình tôi đã mạnh dạn đầu tư làm theo. Do không biết hiệu quả kinh tế ra sao nên chỉ phá bỏ 5/15 công khóm để chuyển sang trồng thử nghiệm, nhưng cuối cùng thì đầu ra lại khó khăn”.

Nếu so với cách trồng truyền thống thì áp dụng phương pháp trồng khóm sạch bệnh có hiệu quả hơn. Tuy nhiên, điều trăn trở của anh Mến cũng như hầu hết bà con áp dụng theo mô hình này là thị trường đầu ra rất khó so với khóm địa phương. Bởi chỉ có công ty ép lấy nước và đóng hộp mới thu mua khóm sạch bệnh, còn thương lái địa phương thì từ chối nếu có mua chăng cũng bị ép giá làm cho người dân gặp khó khăn. Ngoài ra, do bà con sản xuất manh mún nên số lượng cung ứng không đáp ứng đủ nhu cầu theo hợp đồng của các doanh nghiệp. Từ những nguyên nhân trên, làm cho gia đình anh Mến cũng như những người trồng khóm nơi đây chưa mặn mà với cây khóm sạch bệnh.

Anh Mến cho biết thêm: “Mặc dù giá khóm địa phương có đôi lúc cũng bấp bênh, nhưng nhìn chung thị trường đầu ra thuận lợi hơn so với khóm sạch bệnh”. Ông Lê Xuân Tý thừa nhận, điều băn khoăn của các ngành chức năng cũng như người trồng khóm hiện nay là thị trường đầu ra vẫn còn là một bài toán nan giải, từ đó làm ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của người dân. Nhưng nhìn chung, việc xây dựng mô hình ứng dụng khoa học kỹ thuật phát triển vùng chuyên canh cây khóm Queen sạch bệnh mà các cấp, các ngành đang nỗ lực triển khai thực hiện nhằm từng bước nâng cao giá trị trái khóm Hậu Giang có sức cạnh tranh trên thị trường là một hướng đi mới và phù hợp trong tình hình sản xuất hiện nay.

Mô hình trồng khóm sạch bệnh được các ngành và địa phương triển khai dường như chỉ dừng lại ở khâu cải tạo đất, lai tạo giống mà quên đi việc làm thế nào để có thị trường đầu ra bền vững nên khó lòng giúp cho người nông dân an tâm gắn bó với cây khóm cấy mô sạch bệnh. Vấn đề này cần phải có giải pháp, mà cái chính ở đây là thị trường tiêu thụ.

HỮU PHƯỚC