Hải Dương: Tìm lại cam tiến vua

Nguồn tin: Báo Hải Dương, 24/02/2012
Ngày cập nhật: 26/2/2012

Ở xã Tân Kỳ (Tứ Kỳ - Hải Dương) có giống cam đặc sản thơm ngon nổi tiếng được dân gian lưu truyền là sản vật dùng để dâng vua.

Cam tiến vua còn được người dân địa phương gọi là cam mật. Sách Địa chí Hải Dương tập 1 (trang 283) trong phần nói về loại cam này có viết: “... cam tiến vua thuộc huyện Tứ Kỳ đã được đem trồng ở Lăng Bác Hồ, hiện nay còn vài chục cây”.

Anh Hà Văn Lý ở thôn Ngọc Lâm còn trồng 2 cây cam tiến vua nhưng cây cằn cỗi

Trước năm 1971, ở Tân Kỳ còn khá nhiều loài cam này. Sau trận lụt lớn năm 1971, phần lớn cây bị chết, chỉ còn sót lại rất ít. Tới năm 2005, cam tiến vua ở Tân Kỳ chỉ còn vài chục cây, giống bị thoái hóa, sâu, bệnh gây hại nặng, có nguy cơ biến mất. Để bảo tồn giống cam quý này, năm 2005, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học (Sở Khoa học và Công nghệ) đã thực hiện đề tài “Ứng dụng công nghệ ghép để nhân giống cam đặc sản xã Tân Kỳ”. Các cây cam tiến vua còn lại đã được chăm sóc để lấy các mắt ghép, sau đó thực hiện ghép mắt trên gốc cây bưởi. Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học đã chuyển giao hơn 600 cây cam ghép cho các hộ dân ở xã Tân Kỳ để tiếp tục trồng, chăm sóc. Chủ tịch UBND xã Tân Kỳ Nguyễn Thế Phương cho biết: “Thời gian đầu, các cây cam ghép sinh trưởng bình thường, cho thu hoạch quả. Tuy nhiên, qua thời gian, cam ghép thoái hóa dần, cây cằn cỗi, rất ít cây còn sống”. Ở đây có còn cây cam tiến vua thuần chủng (chưa lai ghép)? Khi được hỏi câu này, nhiều cán bộ và người dân Tân Kỳ đều khẳng định với chúng tôi rằng cây cam tiến vua thuần chủng đã chết hết vì thoái hóa và sâu bệnh phá hại. Nhiều người còn cho rằng cây cam ghép trên gốc bưởi cũng không còn tồn tại nữa. Thật may mắn, chúng tôi đã tìm gặp được 2 hộ ở thôn Ngọc Lâm vẫn còn lưu giữ 3 cây cam tiến vua đã được lai ghép năm 2005.

Nhà anh Hà Văn Lý (50 tuổi) còn trồng 2 cây cam ở góc vườn. Mặc dù đã trồng từ 7 năm nay nhưng 2 cây đều cằn cỗi. Cây thứ nhất cao gần 1 m, tán rộng khoảng 0,5 m. Cây thứ 2 cao hơn 1 m, tán rộng gần 1 m. Cây thứ 2 trồng ở nơi thoáng đãng nên phát triển hơn. Một cây đang bị bệnh vàng lá. Bệnh vàng lá là nguyên nhân chính khiến cam ở Tân Kỳ bị thoái hóa. Cây nhiễm bệnh sẽ bị vàng lá, rụng lá, rễ cây sùi lên, cây sẽ chết dần. Các hộ dân ở đây vẫn chưa tìm ra loại thuốc bảo vệ thực vật đặc trị bệnh này. Anh Lý cho biết: “Cam tiến vua khó trồng. Ngày trước, bố tôi (đã mất) trồng gần chục cây cam tiến vua. Cây sinh trưởng tốt, thân to, tán rộng 3 - 4 m, ra hàng chục đến hàng trăm quả mỗi cây. Để cam sai quả, khi đến vụ thu đông, bố tôi thường lấy đất ruộng để chăm sóc cây. Ông đào một vòng tròn xung quanh gốc cây, sau đó cho phân chuồng và lân vào đó, rồi phủ đất ruộng lên trên”.

Cam tiến vua cho thu quả vào dịp giáp Tết Nguyên đán. Từ năm ngoái đến nay, anh Lý mới thu hoạch được 7 quả cam từ 2 cây cam này. Theo anh Lý, dù ra ít quả nhưng chất lượng cam tiến vua thì… miễn chê. Mỗi quả cam có trọng lượng bình quân 100 - 150 gam, vỏ mỏng, nhẵn và có màu đỏ. Vị cam ngọt đậm, khó lẫn với các loại cam khác. Đặc biệt, cam tiến vua có mùi rất thơm, chỉ cần bóc ra ăn thì thơm phức cả nhà và hương thơm lưu lại rất lâu. Người dân thường kể câu chuyện rằng, nếu ai ăn vụng loại cam này sẽ sớm bị phát hiện vì không thể giấu được mùi thơm. Chính vì thế, đây là đặc sản được người dân Tân Kỳ dâng lên các vị vua ngày xưa. Số quả cam thu hoạch được rất ít nên anh Lý thường dùng để chiêu đãi người thân, bạn bè và mỗi người cũng chỉ dùng một vài múi cam để thấy được cái hương vị đặc sản mà thôi.

Trước đây, anh Hà Văn Chiến cũng từng trồng khá nhiều cam tiến vua. Năm 2005, anh trồng hàng trăm cây cam ghép trên gốc bưởi. Số cây này anh đã bán cho khách hàng và giữ lại một phần để trồng. Tuy nhiên, bệnh vàng lá đã làm cây bị chết. Hiện nay, nhà anh chỉ còn duy nhất một cây cam ghép nhưng anh đã bỏ không chăm sóc nên cây đang sắp chết. Một cây cam tiến vua thuần chủng ở nhà anh Chiến cũng bị chết vào năm 2010.

Dù còn trồng hay không trồng cam tiến vua nữa, nhiều hộ dân ở Tân Kỳ mong mỏi cơ quan chức năng sẽ tìm ra được thuốc trị bệnh vàng lá, giúp phục tráng lại giống cam đặc sản, lưu giữ nguồn gien quý cho địa phương.

MINH ANH