Thái Nguyên: Thành công ghép cải tạo vườn nhãn

Nguồn tin: Khuyến Nông VN, 22/08/2012
Ngày cập nhật: 25/8/2012

Đồng Hỷ là huyện miền núi có diện tích trồng cây ăn quả lớn của tỉnh Thái Nguyên, trong đó diện tích trồng vải khoảng 835 ha và 290 ha nhãn. Cây vải chủ yếu là vải thiều Thanh Hà, thời vụ thu hoạch ngắn từ 15 – 30/6 hàng năm, giá bán thấp nên hiệu quả kinh tế chưa cao. Cây nhãn chủ yếu là giống nhãn địa phương, trồng bằng hạt, chất lượng chưa được ngon, quả nhỏ, hạt to, cùi mỏng, năng suất thấp.

Được sự giúp đỡ của Sở Khoa học công nghệ tỉnh Thái Nguyên, từ năm 2009 - 2012, Trạm Khuyến nông huyện Đồng Hỷ đã thực hiện dự án “Ứng dụng khoa học và công nghệ trong ghép cải tạo cây nhãn, vải trên địa bàn huyện Đồng Hỷ”. Dự án được triển khai trên diện tích 2 ha với 35 hộ nông dân trồng nhãn tại xã Hóa Trung và xã Hóa Thượng.

Các hộ nông dân phải có diện tích vườn nhãn cần cải tạo trên 1.000 m2, cây có độ tuổi từ 5 tuổi trở lên và không quá già. Mắt ghép được lấy từ giống nhãn chín muộn PHM 99-1.1 (nhãn muộn Hưng Yên), là giống nhãn được Viện Nghiên cứu rau quả Trung ương nghiên cứu, tuyển chọn và cung cấp. Giống PHM 99-1.1 có năng suất cao, chất lượng tốt, thời gian cho thu hoạch rải vụ trong 30 – 35 ngày và không có hiện tượng ra quả cách năm so với các giống nhãn chín sớm và chính vụ. Dự án tiến hành ghép cải tạo trên cây nhãn theo phương pháp ghép nêm đoạn cành theo đúng khung thời vụ. Tháng 9, 10/2009, các hộ tham gia mô hình triển khai cắt, đốn cành cấp I, II và tiến hành ghép vào vụ xuân năm 2010; mỗi cây ghép từ 30 – 40 mắt.

Kết quả cho thấy tỷ lệ sống của mắt ghép sau 3 tháng đạt trên 70%. Do tận dụng bộ rễ to khỏe của cây mẹ nên cành ghép sinh trưởng phát triển tốt, sau 3 tháng đạt khoảng 35 cm, một năm đạt 95 – 100 cm, chỉ sau một năm ghép cây đã bói quả. Năm nay là năm thứ 2 bắt đầu cho thu hoạch, năng suất dự ước 30 - 40 kg/cây, tương đương 12 – 16 tấn/ha, người dân thu lãi khoảng 63,6 triệu đồng/ha, cao hơn nhãn địa phương 16 triệu đồng. Những năm tiếp theo, năng suất và hiệu quả kinh tế sẽ cao hơn. Qua 4 năm triển khai, dự án đã ghép cải tạo được hơn 800 cây (tương đương với 2 ha) nhãn tạp chất lượng thấp thành nhãn chín muộn Hưng Yên.

Để tìm hiểu rõ hơn nhưng ưu điểm vượt trội của nhãn ghép PHM99-1.1 so với nhãn địa phương, chúng tôi đến gặp và trò chuyện với một số hộ nông dân tham gia dự án. Ông Nguyễn Ngọc Long ở xóm Na Long, xã Hóa Trung cho biết, gia đình trồng nhãn địa phương đã gần chục năm nhưng năng suất rất thấp. Năm 2010, ông tham gia ghép cải tạo 20 gốc nhãn. Năm nay gia đình ông thu gần 800 kg nhãn. Nhãn chín muộn nên được giá, bán buôn tại vườn hiện nay là 20.000 đồng/kg (nhãn địa phương chính vụ có giá 7.000 – 10.000 đồng/kg). Nhãn giống mới năng suất cao hơn, quả to đều, cùi dày và thơm rất dễ tiêu thụ.

Theo ông Đào Trung Việt, xóm Việt Cường xã Hóa Thượng, tỷ lệ ra hoa, đậu quả của nhãn ghép cao, quả phân bố đều trên chùm; độ ngọt của quả nhãn lâu nên thời gian thu hoạch rải vụ kéo dài. Tuy nhiên yếu điểm lớn nhất của giống nhãn này là tỷ lệ sâu, bệnh hại khá nặng như: Bọ phấn, rệp sáp, sâu đục cuống quả, nhện lông nhung, bọ xít... nên bà con nông dân phải chịu khó quan sát và phòng trừ sớm.

Chị Đào Thị Huyền, cán bộ Trạm Khuyến nông huyện Đồng Hỷ cho biết, các hộ dân tham gia dự án chăm sóc tốt, đúng quy trình kỹ thuật. Đối với nhãn ghép khi ra hoa và đậu quả năm thứ nhất chỉ nên để lại một vài chùm trên cây, năm thứ 2 cũng không để lại quá nhiều, nếu để nhiều cây sẽ bị suy kiệt, năng suất vụ sau sẽ giảm. Các loại nhãn sau khi thu hoạch xong, tháng 9 (dương lịch) các chủ vườn cần phải cắt tỉa và bón phân ngay để kích thích cây ra lộc sớm; cần phun thuốc trừ sâu để bảo vệ lộc thu; cây nhãn một năm ra nhiều đợt lộc nhưng cây ra hoa, đậu quả chủ yếu trên cành ra lộc vào mùa thu năm trước.

Thành công của dự án giúp người dân từng bước thay đổi tập quán canh tác, mạnh dạn đầu tư thâm canh và áp dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất; dự án còn đạo tạo các hộ nông dân thành kỹ thuật viên ghép cây ăn quả. Nhưng năm tiếp theo kỹ thuật ghép nhãn bằng giống mới sẽ được cán bộ khuyến nông khuyến cáo nhân rộng ra toàn huyện. Những vườn cây đã được cải tạo sẽ trở thành địa điểm tham quan học tập cho những người dân trồng nhãn và thành vườn cung cấp mắt ghép cho những diện tích cải tạo sau này.

Dương Trung Kiên - TTKN Thái Nguyên