“Vị đắng” của quýt Bắc Cạn

Nguồn tin: Nhân Dân, 07/11/2012
Ngày cập nhật: 13/11/2012

Quýt Bắc Cạn thơm, ngọt.

Quýt Bắc Cạn thơm ngon nức tiếng lâu nay, là đặc sản của địa phương, được người tiêu dùng xa gần ưa chuộng. Nhưng người trồng đang gặp nhiều khó khăn, sâu bệnh hoành hành, cây quýt đang già cỗi có nguy cơ lụi tàn...

Quýt bị ép giá

Không như các loại quýt khác, quýt Bắc Cạn quả to, vỏ mỏng, nhiều nước, vị ngọt thanh, được canh tác bằng kinh nghiệm của đồng bào dân tộc tiểu số, không dùng hóa chất kích thích và bảo quản nên được người tiêu dùng ưa thích. Tiến sĩ Đỗ Tuấn Khiêm, Giám đốc Sở khoa học và Công nghệ Bắc Cạn khẳng định: “Là cây bản địa, mang nguồn gien quý hiếm, với chất lượng nổi trội, từ lâu quýt Bắc Cạn là đặc sản của địa phương. Thời gian qua, chúng tôi đã cùng với các nhà khoa học nghiên cứu, lập hồ sơ, các cơ quan chức năng đã thẩm định, thời gian tới quýt Bắc Cạn sẽ được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý”.

Hiện nay Bắc Cạn có khoảng 900 ha cây quýt, trong đó tập trung chủ yếu ở xã Quang Thuận (huyện Bạch Thông) với diện tích hơn 450 ha, còn lại rải rác ở các huyện Bạch Thông, Chợ Đồn và Ba Bể.

Cách thị xã Bắc Cạn hơn mười cây số, xã Quang Thuận được coi là trung tâm của quýt Bắc Cạn, bởi vì là nơi nhân giống để mang đi trồng ở các địa phương khác trong tỉnh. Xã có 460 hộ, chủ yếu là người dân tộc Tày, trong đó 80% số hộ trồng quýt. Loại cây này đã góp phần làm cho làng xã ở đây ngày càng khởi sắc, số hộ nghèo của Quang Thuận chỉ còn 10% là nhờ quýt.

Mùa này, đến xã Quang Thuận, len lỏi vào các làng bản, các khe núi thấy những vườn quýt quả vàng óng, sai lúc lửu ; dọc tỉnh lộ 257 chạy trên địa bàn xã chỉ gần mười cây số thấy hàng chục điểm thu mua quýt nhộn nhịp bên lề đường. Người buôn đến thu mua quýt, đựng trong những hộp xốp rồi đưa lên xe tải chở về các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên tiêu thụ. Đầu vụ, bắt đầu từ cuối tháng mười, bà con còn bán được bình quân 12 - 13 nghìn đồng/kg, nhưng từ khoảng một tuần nay quýt bắt đầu chín rộ thì cũng là lúc người buôn “ép” nông dân, dìm giá quýt xuống chỉ còn tám, chín nghìn đồng/kg. Quang Thuận gần thị xã Bắc Cạn đã thế, giá quýt ở các nơi xa hơn như Dương Phong, Đôn Phong, Chợ Đồn, Ba Bể còn thấp hơn nữa.

Chủ tịch Hội Nông dân xã Quang Thuận Cao Xuân Lãng bức xúc: “Năm nay quýt sai quả, diện tích cho thu hoạch nhiều hơn nên sản lượng ước đạt ba nghìn tấn, tăng gần gấp hai lần so với năm ngoái. Nhưng đây là thời cơ để tư thương ép giá, thành ra sản lượng tăng lớn nhưng thu nhập của nông dân không tăng là bao”.

Ông Lãng lý giải, nhiều gia đình có hàng chục ha quýt, thu 20 - 30 tấn quả, mỗi ngày đèo hai sọt ra chợ Bắc Cạn bán thì đến bao giờ mới hết. Trong khi đó, vụ thu hoạch quýt chỉ trong vòng khoảng hai tháng, quýt chín mà để trên cây gặp mưa sẽ nẫu, “con ngài” đục quả sẽ rụng hết.

Từ đầu tháng 11 đến nay, do ảnh hưởng của gió mùa đông bắc, thời tiết có mưa phùn kéo dài, độ ẩm tăng làm quýt rụng nhiều. Đến nhiều vườn quýt ở thôn Nà Chạp, thấy quả rụng nhiều dưới đất mà thấy xót xa.

Mặt khác, tuyến đường 257 từ thị xã Bắc Cạn chạy hết xã Quang Thuận chừng 20 km, đường đang thi công, nền đã bị đào lên, san núi mở rộng đường, cả tuần nay có mưa phùn làm mặt đường nhão nhoét, lầy lội, bà con không muốn đèo hai sọt quýt “đánh vật” với đoạn đường ra chợ Bắc Cạn, ngồi bán cả ngày mới hết. Vì thế, cả xã đành bán tống bán tháo, được đồng nào hay đồng ấy, còn hơn là để quả rụng đầy gốc. “Đây cũng là thời cơ để tư nhân ép giá, làm cả xã thua thiệt” - ông Lãng trần tình.

Chung tay nâng cao giá trị của quýt

Gia đình anh Lưu Đình Thăng ở thôn Nà Chạp, xã Quang Thuận có vườn quýt hơn hai nghìn cây, vừa qua anh bán cả vườn với giá 350 triệu đồng cho người buôn. Anh Thăng tâm sự: “Do không có nhân lực hái, quýt đến vụ chín phải thu, đường xá như thế nên tư thương ép giá, bình thường vườn quýt này tôi sẽ thu 450 triệu đồng”.

Nhưng vườn quýt của anh Thăng đến nay đã già cỗi, bắt đầu thoái hoá, quả nhỏ, có vị hơi chua và đang dần lụi tàn. Mấy năm nay xuất hiện sâu đục thân hoành hành từ cành xuống thân cây, sâu nhả mùn gỗ rơi xuống mặt đất như ai đó vãi lớp mùn cưa. Sâu đục thân làm vườn quýt của anh Thăng mỗi năm chết vài trăm cây. Thứ hai là cây già cỗi cũng chết nhiều. Điều mà anh Thăng và nhân dân Quang Thuận rất lo ngại là, quýt chết đi thì phải mất 15 năm sau mới trồng lại được trên đất ấy. Hiện nay, có khoảng 50% diện tích quýt ở Quang Thuận bước vào giai đoạn già cỗi, “xoá sổ” trong vài năm tới.

Thăm nhiều vườn quýt, làm việc với lãnh đạo xã Quang Thuận, huyện Bạch Thông và các ngành chức năng của tỉnh ngày 6- 11- 2012, Bí thư Tỉnh uỷ Nguyễn Xuân Cường chỉ đạo các sở, ngành liên quan phải chung tay nâng giá trị của quýt, qua đó góp phần tích cực nâng cao đời sống nhân dân. Cụ thể là: Sở Giao thông vận tải phải đẩy nhanh tiến độ xây dựng đường 257, trước mắt bảo đảm cho việc lưu thông quýt để nông dân đỡ bị ép giá; Sở Kế hoạch và Đầu tư bố trí vốn đầu tư xây dựng chợ đầu mối thu mua nông sản ở xã Quang Thuận để từ năm sau, chợ này sẽ là nơi mua, bán quýt của xã Quang Thuận và quýt từ huyện Chợ Đồn, xã Dương Phong chở ra, quýt từ xã Đôn Phong mang tới. Khi có chợ nông sản, đường 257 hoàn thành vào vụ quýt sang năm, sẽ có nhiều người đến mua, quýt sẽ có thị trường nên không bị ép giá, nông dân không bị thua thiệt.

Bí thư Tỉnh uỷ Nguyễn Xuân Cường cũng yêu cầu Sở Khoa học và Công nghệ cùng với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện ngay đề tài bảo tồn, phát triển nguồn gien quý hiếm là quýt Quang Thuận trước nguy cơ bị già cỗi, sâu bệnh làm lụi tàn.

Cùng với việc chuẩn bị được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý, thương hiệu quýt Bắc Cạn được công nhận, những chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo cao nhất tỉnh, giá trị của quýt Bắc Cạn, trong đó gần một nửa được sản xuất ở xã Quang Thuận sẽ được nâng cao. Đây là tin vui đối với những người nông dân thật thà chân chất tận tâm với cây quýt.

THẾ BÌNH