Châu Thành (Hậu Giang): Thất vọng với GAP

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 23/01/2013
Ngày cập nhật: 24/1/2013

Tuy được kỳ vọng là nền tảng sản xuất nông nghiệp bền vững trong giai đoạn hiện nay, nhưng quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (GAP) nói chung vẫn chưa thể mang lại giá trị khác biệt lớn so với quy trình sản xuất truyền thống như những gì mà người trồng lúa, trồng bưởi Năm Roi mong đợi.

Không thể phủ nhận là quy trình sản xuất GAP mang lại hiệu quả thiết thực trong việc bảo vệ sức khỏe cho người sản xuất và người tiêu dùng, nâng cao chất lượng hàng hóa nông sản, bảo vệ môi trường... Song, điều làm người dân thất vọng là giá cả, thị trường của sản phẩm theo tiêu chuẩn GAP còn nhiều bất ổn, chưa tạo thu nhập tương xứng với công sức mà họ đổ xuống ruộng, vườn.

Giá cả chưa tương xứng

Cách đây 2 năm, 8 xã viên của HTX nông nghiệp Phước Trung (xã Trường Long Tây, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang) tự hào vì mình là những nông dân tiên phong trong việc tạo dựng “thương hiệu” cho hạt lúa tỉnh nhà. Khi mà 10 ha lúa của họ được Công ty Control Union (Hà Lan) chứng nhận đạt tiêu chuẩn GlobalGAP. Thế nhưng, niềm tự hào chưa được bao lâu thì những người làm lúa theo quy trình sản xuất tiên tiến đó bắt đầu nản chí. Đơn giản là hạt lúa GlobalGAP đầu tiên của vùng đất Hậu Giang bị “cào bằng” với các loại lúa sản xuất truyền thống tại địa phương.

Vườn bưởi được sản xuất theo quy trình GlobalGAP của các thành viên CLB Phú Trí A (xã Phú Tân, huyện Châu Thành).

Anh Hà Minh Triều, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Phước Trung, thừa nhận: Dù sản xuất theo tập quán canh tác cũ hay kỹ thuật GlobalGAP mới thì hạt lúa làm ra vẫn có người mua. Cái hơn ở chỗ là người sản xuất lúa GlobalGAP có được lợi thế “đi tắt, đón đầu” trong việc nâng cao chất lượng hạt lúa để kịp thời đáp ứng xu hướng thị trường ngày nay. Nhưng điều khiến người dân bất mãn là hạt lúa GlobalGAP được sản xuất rất kỳ công nhưng không có đơn vị đứng ra ký kết hợp đồng thu mua sản phẩm với mức giá thỏa đáng cho người dân, chỉ vì diện tích quá nhỏ so với yêu cầu thị trường.

Trong năm 2011, trên 40 ha bưởi Năm Roi của hàng chục nhà vườn ở xã Phú Hữu và Phú Tân (huyện Châu Thành) được Công ty The Fruit Republic (Hà Lan) chuyển giao kỹ thuật canh tác và đứng ra công nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn GlobalGAP. Nhất là công ty trực tiếp ký kết hợp đồng thu mua sản phẩm bưởi GlobalGAP cho người dân. Tưởng chừng người trồng bưởi Năm Roi của huyện Châu Thành, trong đó có các thành viên CLB khuyến nông Phú Trí A an tâm giữ gìn cây bưởi Năm Roi truyền thống trước sức ép về hiệu quả kinh tế cao của cây cam sành. Đặc biệt là mở ra hy vọng lớn lao cho người trồng bưởi Năm Roi nơi đây. Nào ngờ, mô hình canh tác bưởi GlobalGAP ngay vùng nguyên liệu Phú Hữu và Phú Tân tan rã sau hơn một năm triển khai thực hiện khá thành công. Ông Huỳnh Công Trực, Phó Chủ nhiệm CLB khuyến nông Phú Trí A, từng đảm nhận vai trò Chủ nhiệm CLB GlobalGAP trước đây, khẳng định: “Hiện Ban chủ nhiệm CLB GlobalGAP đã tan rã. Nguyên nhân là do nhà vườn cảm thấy “lạc lõng” khi đơn vị thu mua bưởi chưa thỏa thuận mà áp đặt giá theo hợp đồng thu mua do chính công ty soạn sẵn, thậm chí thấp hơn giá thị trường cùng thời điểm”.

Niềm tin bị đánh mất

Theo hợp đồng thu mua bưởi không thành giữa Công ty TNHH MTV The Fruit Republic Cần Thơ với ông Huỳnh Công Trực vào ngày 1-9-2012 thì giá bưởi được tính theo 2 giai đoạn. Trong đó, giai đoạn 1 là 7.000 đồng/kg, với bưởi loại 1 đạt yêu cầu về trọng lượng từ 800 gram trở lên, cũng như hình dáng đẹp như: da không bị cháy nắng, không bị sâu đục trái, không da lu, da cám; loại 2 (bưởi đạn) theo giá thị trường, với trọng lượng từ 600 gram trở lên nhưng trái không bị biến dạng. Giai đoạn 2 giá nhích hơn một chút, với bưởi loại 1 là 8.500 đồng/kg, loại 2 tính theo giá thị trường.

Như vậy, nếu tính vào thời điểm đó thì giá bưởi loại 1 được thu mua theo hợp đồng trong cả 2 giai đoạn đều thấp hơn giá thị trường bên ngoài từ 2.000 - 3.000 đồng/kg. Ông Trực bức xúc: “Đúng là đơn vị thu mua xem thường người dân quá. Không những kéo dài thời gian tái công nhận mà phía công ty còn đưa ra điều kiện hết sức phi lý là những nhà vườn nào không ký tiếp hợp đồng thì ký vào đơn xin ra khỏi GlobalGAP với lý do là không đạt yêu cầu về GlobalGAP. Thử hỏi với mức giá, cách làm áp đặt đó thì làm sao mà người dân tiếp tục làm bưởi GAP cho được”.

Thực tế cho thấy, sản xuất nông nghiệp theo hướng GAP không phải “một sớm, một chiều” mà đi đến thành công. Bởi quy trình này đòi hỏi người dân phải áp dụng hàng loạt tiêu chí khoa học kỹ thuật rất khắt khe. Vì thế, khi điểm sơ qua một số tiêu chí về sử dụng phân, thuốc bảo vệ thực vật, cách thức phun xịt, bón phân đúng cách, ghi chép sổ tay cũng đủ làm người dân lúng túng trong bước đầu thực hiện. Đó là chưa nói đến chi phí công nhận GlobalGAP không phải nhỏ. Vậy mà đến khi thành quả được khẳng định thì người dân lại dễ dàng đánh mất trong tầm tay trước nguy cơ giá cả, đầu ra bấp bênh.

Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Châu Thành Trần Quang Hành cho rằng, tất cả hợp đồng đều được công ty trực tiếp ký kết với từng hộ dân. Hiện nay, ngoài các hộ không ký kết hợp đồng thì công ty vẫn thu mua bưởi cho nhà vườn sau khi thỏa thuận thống nhất với nhau về giá thị trường. Thời gian tới, phòng sẽ liên hệ làm việc với công ty về vấn đề thu mua bưởi cho người dân, làm sao đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà vườn và doanh nghiệp thu mua, nhằm góp phần giữ vững diện tích và phát huy mô hình trồng bưởi theo hướng GAP của địa phương.

Một lần nữa niềm tin của người dân bị đánh mất chỉ vì giá sản phẩm theo tiêu chuẩn GAP so với sản phẩm thông thường không chênh lệch bao nhiêu, thậm chí ngang bằng nhau. Chắc chắn điều này sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ cho tỉnh nói chung, huyện Châu Thành nói riêng trong quá trình định hướng người dân tham gia canh tác theo quy trình sản xuất nông sản đảm bảo an toàn thực phẩm, đáp ứng yêu cầu thị trường - GAP trong thời gian tới là chuyện khó tránh khỏi.

N.NGUYỄN