Hậu Giang: Lưu truyền “sức sống” bưởi Năm Roi

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 15/02/2013
Ngày cập nhật: 16/2/2013

Một mùa xuân mới lại về xã miệt vườn Phú Tân - Hậu Giang. Thanh âm của mùa bưởi “bội thu” từ nghệ thuật tạo hình bưởi Năm Roi đón tết trong năm Nhâm Thìn lại vang lên. Hơn chục nhà vườn từ đầu trên tới xóm dưới thuộc CLB khuyến nông Phú Trí A đều tất bật chăm sóc vườn bưởi của gia đình để đảm bảo sản lượng cung ứng theo đơn đặt hàng của thương lái. Không ai bày tỏ cùng ai, nhưng chắc chắn trong lòng họ đang rạo rực đón chờ thành quả mới.

Tết này, bưởi Năm Roi, vốn đã bén rễ ở vùng đất Phú Hữu, huyện Châu Thành trên 50 năm qua, lại được cung ứng rộng rãi trên khắp mọi miền đất nước.

Thay hình nhưng không đổi vị

Mấy năm gần đây, giá trị trái bưởi Năm Roi đã gia tăng đáng kể. Đơn giản vì các nhà vườn tâm huyết, sáng tạo như ông Võ Trung Thành (Ba Thành), Chủ nhiệm câu lạc bộ (CLB) khuyến nông Phú Trí A, xã Phú Tân (một phần xã Phú Hữu trước đây) không chỉ lưu giữ hương vị ngọt ngon vốn có của nó, mà còn mạnh dạn thay đổi hình hài, vóc dáng mới. Bằng cách tạo hình nghệ thuật, ông đã “biến” trái bưởi Năm Roi truyền thống thành “chiếc bình hồ lô” rất tinh tế, mang đậm nét phong thủy, ý nghĩa nhân sinh, đáp ứng nhu cầu trưng bày của người dân trong 3 ngày Tết cổ truyền của dân tộc.

Ông Ba Thành đã “phù phép” ra chiếc bình hồ lô “độc nhất vô nhị”, nâng giá trị trái bưởi lên gấp hàng chục lần như hôm nay.

Sau hồi lâu mải mê chuyện trò về sản lượng bưởi Năm Roi thương phẩm được các thành viên trong CLB khuyến nông Phú Trí A chuẩn bị cung ứng cho thị trường Tết, ông Ba Thành tiếp tục dẫn tôi vào sâu bên trong khu vườn trên 20 năm tuổi mà ông trực tiếp chăm sóc. Khu vườn rộng chừng 3.000m2 với những hàng bưởi thẳng tắp, lộc non mơn mởn. Bất chợt cơn gió xuân mát rượi thổi qua, tiếng lá non xào xạc phá vỡ không gian yên tĩnh. Hướng mắt về từng trái bưởi hồ lô lủng lẳng trên cành đang đu đưa theo làn gió, ông Ba Thành khoe: “Tất cả đều là bưởi Năm Roi chính hiệu được tạo hình nghệ thuật ra hết đó”. Rồi câu chuyện thay hình, đổi dạng trái bưởi Năm Roi truyền thống tiếp tục được hé lộ hết sức thú vị.

Số là, trong lần thăm vườn, ông tình cờ phát hiện ra trái bưởi kẹt giữa 2 nhánh cây mà vẫn lớn tự nhiên, đặc biệt là có hình dáng lạ mắt. Từ “khoảnh khắc vàng” ấy gợi nên ý tưởng và ngày đêm thôi thúc ông Thành đi đến quyết định thay đổi hình dạng cho loại trái cây đặc sản này.

“Bình hồ lô theo quan niệm dân gian có thể thu được trời đất. Những ngày đầu năm mới mà có trái bưởi hồ lô lộ rõ lên hai chữ vàng “tài lộc” chưng trong nhà thì có rất nhiều ý nghĩa” - ông Thành lý giải. Vì thế, các ý tưởng tạo hình con gấu hay đồ vật khác đã bị ông loại bỏ trước khi chính thức bắt tay tạo hình nghệ thuật “có một không hai” cho trái bưởi Năm Roi Phú Hữu. “Tuy mang hình dáng mới lạ, nhưng chất lượng bên trong hoàn toàn không thay đổi. Ngoài đặc điểm không hạt, cùng thời gian bảo quản kéo dài thì ruột bưởi hồ lô vẫn lưu giữ được hương vị ngọt ngon, quý hiếm đúng với tên gọi xuất phát từ lời truyền miệng ăn miếng bưởi bị đánh năm roi như thuở nào” - ông Ba Thành khẳng định.

Rạng danh đặc sản quê hương

Mở màn mùa bưởi Tết năm nay, ông Huỳnh Công Trực (Tư Trực), Phó Chủ nhiệm CLB khuyến nông Phú Trí A đã tận hưởng tâm trạng “trúng mùa, được giá”, khi mà bưởi Năm Roi thương phẩm trong năm đôi lúc có giá tới 17.000-18.000 đồng/kg. Đáng ghi nhận là trái bưởi Năm Roi của CLB đã “xuất ngoại” sang thị trường châu Âu, sau khi Công ty The Fruit Republic (Hà Lan) chuyển giao quy trình sản xuất đạt tiêu chuẩn GlobalGAP và thu mua sản phẩm. Giá trung bình mỗi trái bưởi hồ lô đã gấp vài chục lần so với bưởi Năm Roi thông thường được bày bán trong dịp Tết.

Trong khu vườn hơn 4.000m2 phía sau nhà, ông Tư Trực cho hay: “Nhờ mạnh dạn áp dụng kỹ thuật cắt nhánh tạo tán cho vườn cây thông thoáng, kết hợp với giải pháp trẻ hóa vườn bưởi và bón phân hữu cơ một cách bài bản đã góp phần làm cho khu vườn trên 13 năm tuổi hồi sinh, tươi tốt trở lại, đồng thời, giúp gia đình tạo hình nghệ thuật được 100 cặp bưởi hồ lô đón Tết”.

Từ trái bưởi Năm Roi Phú Hữu truyền thống, có đặc trưng đầu hơi nhô, hình ô van vàng ánh lúc chín ngày nào.

Ông Ba Thành “bật mí”: “Cả ngàn trái bưởi hồ lô trong vườn nhà đã được thương lái các tỉnh, thành đặt cọc xong hết trọi”. Có lẽ vì thế mà những con người tâm huyết với bưởi Năm Roi Phú Hữu như ông Ba Thành cảm thấy ấm lòng khi công sức mình bỏ ra cuối cùng được đền đáp xứng đáng. Ông Ba Thành cho biết thêm: “Tết này, hàng ngàn cặp bưởi hồ lô mang thương hiệu “Thành Huy” sẽ được các thành viên CLB cung ứng cho thị trường cả nước. Sản lượng và giá cả tương đương năm ngoái, tức dao động từ 300.000-700.000 đồng/trái.

Đến nay, tỷ lệ tạo hình nghệ thuật bưởi hồ lô đạt từ 40-80%, tùy theo kinh nghiệm của từng nhà vườn. Điều này cho thấy quy trình tạo hình nghệ thuật không còn là chuyện “bí ẩn”. Ông Ba Thành không hề lo lắng mà sẵn sàng phổ biến kinh nghiệm rộng rãi cho các nhà vườn khi có nhu cầu. Ông Thành chia sẻ: “Quy trình tạo hình nghệ thuật bưởi hồ lô đòi hỏi khá công phu, phụ thuộc rất lớn vào độ tuổi cây bưởi. Có khi cả một vườn mà không kiếm ra trái nào để vô khuôn tạo hình được”. Bên cạnh đó, ông Thành còn chủ động đăng ký mẫu mã độc quyền về kiểu dáng khuôn bưởi hồ lô với Cục Sở hữu trí tuệ nhằm lưu truyền và phát huy giá trị của loại trái cây đặc sản quê hương này”. Để rồi danh bưởi hồ lô được “hóa kiếp” từ bưởi Năm Roi Phú Hữu không ngừng lan tỏa đến mọi nơi vào mỗi độ Tết đến, Xuân về.

GIA NGUYỄN